173 bin aynayı yan yana dizmişlerdi: Ölümler 6 bine çıktı, dev plan çöp oldu Sözcü Gazetesi

Kaliforniya’nın Mojave Çölü’nde yükselen dev kulelerin etrafında dizilmiş yüz binlerce ayna… İlk bakışta uzaylıların bıraktığı bir anıtı andıran Ivanpah Güneş Enerjisi Santrali, 2014’te açıldığında geleceğin enerjisi olarak tanıtılmıştı. Fakat daha 11 yıl geçmeden, 2026 başında kapatılacağı duyuruldu. Peki, dünyanın en büyük yoğunlaştırılmış güneş enerjisi santrallerinden biri olarak övülen bu devasa proje neden yarıda kaldı?

İHTİŞAM BİR ANDA ALT ÜST OLDU

Santral, 173 bin adet bilgisayar kontrollü heliostat yani dev aynayla güneşi üç farklı kuleye yansıtıyordu. 450 fit (yaklaşık 137 metre) yüksekliğindeki bu kulelerin tepesinde yoğunlaşan ışık, suyu buhara çeviriyor, türbinleri döndürerek elektrik üretiyordu. Bu sistemin en cazip tarafı ise sadece gündüz değil, ısı depolayarak geceleri de enerji sağlayabilmesiydi.

HAVADA YANARAK CAN VERDİLER

Santral açıldığından beri çevrecilerin tepkisini çekti. Çünkü yoğunlaştırılmış ışık huzmeleri, göçmen kuşların ve bölge faunasının ölümüne yol açıyordu. Dev aynaların arasında yönünü kaybeden kuşların “havada yanarak” düştüğü raporları, Ivanpah’ın itibarını zedeleyen ilk darbelerden biri oldu. Eleştirmenler, santrali “boşa harcanan milyarlarca doların ve çevresel yıkımın parlak anıtı” olarak tanımladı.

ASIL DARBE BAŞKA NOKTADAN GELDİ

İşin bir de mühendislik boyutu vardı. Güneş enerjisi analisti Jenny Chase’in CNN’e yaptığı açıklamaya göre Ivanpah, hiçbir zaman vaat edildiği kadar verimli çalışmadı. Karmaşık işletme süreci, yüksek bakım maliyetleri ve teknik zorluklar santralin performansını sınırladı. Ama asıl darbe, beklenmedik bir yerden geldi: Fotovoltaik paneller.

FOSİLE DÖNÜŞTÜ

Ivanpah inşa edilirken kimse fotovoltaiklerin – yani klasik güneş panellerinin – bu kadar hızlı ve ucuz bir şekilde gelişeceğini tahmin etmiyordu. Ancak son on yılda panel maliyetleri dramatik biçimde düştü, verimlilikleri ise yükseldi. Bu da kule-temelli, yoğunlaştırılmış sistemleri hem pahalı hem de gereksiz hale getirdi. Sonuç? Ivanpah’ın parlak aynaları, adeta teknolojik bir fosil gibi kısa sürede gözden düştü.

YENİDEN DOĞABİLİR

Santralin ortak sahibi NRG Energy, elektrik şirketleriyle olan sözleşmelerini feshettiğini ve 2026 başında kapanma sürecini başlatacağını duyurdu.

Bu karar, bazıları için bir başarısızlığın resmi. Ama diğerleri içinse temiz enerji yarışının doğal bir parçası. Hangi teknolojinin tutacağı, hangisinin tarih olacağı ancak denemelerle ortaya çıkıyor. Ivanpah belki kaybeden tarafta kaldı, fakat geleceğin enerji yolculuğunda önemli bir ders olarak hatırlanacak.

Ivanpah’ın kapanışı, güneş enerjisinin bittiğini değil, aksine daha ucuz, daha sürdürülebilir yöntemlere evrildiğini gösteriyor. Çölde yükselen o dev aynalar belki tarihe karışacak ama onların gölgesinde, yeni nesil paneller ve depolama teknolojileri geleceğin şehirlerini aydınlatmaya devam edecek.