3 bin yıllık tarihe dinamit

UNESCO Dünya Kültürel Mirası Geçici Listesi’nde yer alan 3 bin yıllık tarihiyle Afyonkarahisar’daki Frigya bölgesinde define arayan vandallar, İscehisar ilçesi Çatağıl ve Alanyurt köylerinin ortak sınırındaki Ornaş Kayalıkları’nı dinamitle havaya uçurdu. Tahribatın ilk tanıkları arasında yer alan İscehisar Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler eski Müdürü arkeolog Ahmet Levent Zeybek, Frigler döneminde, ayin ve adak merkezi olarak kullanılan çok katlı kaya kompleksinin dünyada eşi benzeri olmadığını söyledi.

Yaşananları Hürriyet’e anlatan arkeolog Zeybek, “Tarihi yapının eski ve yeni halini önünüze koyduğunuzda tahribatın boyutunu daha iyi anlıyorsunuz. Bu bölge sadece Türkiye için değil, dünya arkeoloji tarihi için çok önemli bir yer. Tahrip edilen yapıda dini ritüeller yapıldığını, adaklar kurban edildiğini tahmin ediyoruz. Ancak defineciler, 3 bin yıl ayakta kalan bir yapıyı dinamitlerle havaya uçurup altın aramışlar. Bu olaya neresinden bakarsanız bakın korkunç. Söz konusu yapıyı belki kurtaramayız ancak çevresindeki yapılar ışıklandırılıp koruma altına alınmalı” diye konuştu.

‘GÖRÜNCE AĞLADIM’

Yaşanan tahribata isyan eden arkeoloji biliminin en önemli isimlerinden biri olan Prof. Dr. Havva İşkan Işık, “Fotoğrafları gördüğümde inanın gözyaşlarımı tutamadım. Ornaş Kayalıkları, Frigya coğrafyasının en özgün alanlarından birisiydi. Ben yıllar önce bu alanda incelemeler yaptım. Burası bir yerleşim yeri. Frigya kültürünün izlerini taşıyor. Son derece önemli bir yer. Buna rağmen burada resmen bir katliam yapılmış. Cinayet işlenmiş. Bu kabul edilemez. Derhal bu bölgede önlem alınmalı ve diğer yapılar en azından kurtarılmalı. Atılacak bu adım dünya arkeoloji tarihi açısından çok önemli” dedi.

Afyonkarahisar’daki tahribatın çok büyük boyutta olduğuna işaret eden Prof. Dr. Işık, şöyle devam etti: “Anadolu tarihinin en önemli unsurlarını içinde bulunduruyor. Frigya demek kaya mezarları, kaya evleri, kaya kiliseleri, kaya tapınakları demek. Bunların tarihinde de bir süreklilik var. Definecilerin tarihe verdiği en ağır hasarlardan birini fotoğraflamışsınız. Bunu yapanlar bulunmalı, yargılanmalı ve vatan haini ilan edilmeli. Yeter artık. İnanın bu tahribata artık dayanamıyorum. Çok üzgünüm.”

SORUŞTURMA AÇILDI

Bölgedeki tahribatla ile savcılığa suç duyurusunda bulunulduğunu kaydeden Afyonkarahisar Kültür ve Turizm Müdürü Yusuf Altın, şu bilgileri aktardı:

“Alanyurt köyü civarında en önemlisi Ornaş Arkeolojik Kaya Yerleşimi olmak üzere 7 adet Arkeolojik sit bulunuyor. Bunlar içinde en eski yerleşim Şaphane Kalesi. Bu sit alanları Frigler, Roma ve Doğu Roma döneminde yerleşim görmüşler. Tüm gücümüzle ve kolluk kuvvetleri ile işbirliği yaparak kaçak kazı ve tahribat yapanlarla mücadele ediyoruz. Söz konusu tahribatla ilgili de soruşturma yürütülüyor.”

Bölgede çok sayıda define avcısı olduğunu belirten yerel tarih araştırmacısı, Afyonkarahisar Sultan Dîvanî Mevlevi Müzesi Müdürü Hasan Özpınar, “Sadece Ornaş Kayalıkları değil, Ayazini Köyü de risk altında. Yıllar önce müzeye gelip, ‘Sen tarihi iyi biliyorsun. Burası Yunan işgaline uğramış. O dönemde de Yunan komutanların hazineleri buraya gömülmüş. Sen bize yer göster, biz de sana hisse verelim’ diye teklifte bulundular. Bu insanlar işte bu kadar pervasız. Şu an yaşadıklarımız da bu pervasızlığın bir kanıtı” diye konuştu.