9 milyar dolarlık ekosistem... Savaş gemisinde hedef büyük

TÜRKİYE’nin en yüksek yerlilik oranına sahip fırkateyni TCG İSTANBUL (F-515), Türk Deniz Kuvvetleri’ne yaklaşık iki yıl önce teslim edildiğinde herkes STM’nin başarısını konuştu. Çünkü projenin arkasında STM’nin mühendislik desteği yatıyordu. Milli Gemi-MİLGEM İ Sınıfı Fırkateyn Projesi’nin ilk ürünü olan TCG Istanbul, Savunma Sanayii Başkanlığı ile STM arasında 12 Nisan 2019’da imzalanan sözleşme kapsamında inşa edilmişti. Türk mühendisleri tarafından dizayn edilen ilk Türk fırkateyni olma özelliğine sahip TCG İSTANBUL, yüzde 80 yerlilik oranı ile Türkiye’nin en yüksek yerlilik oranına sahip savaş gemisi konumunda. STM, ihracat başarılarıyla sadece savunma değil ekonomi gündeminin de dikkatini çekiyor. Özellikle 2024 sonunda Macellan’ın torunları olarak nitelendirilen Portekiz ile imza atılması şirketi daha da öne çıkardı. ‘Denizde İkmal ve Lojistik Destek Gemisi’ için Aralık 2024’te Lizbon’da imzalar atıldığında Türkiye’nin Avrupa Birliği (AB) ve NATO üyesi bir ülkeye gerçekleştirdiği ilk askeri gemi ihracat projesinin de startı verildi.

‘DONANMADA ÖNE ÇIKAN ŞİRKET OLDUK’

Bugün sona eren TEKNOFEST İstanbul alanındaki STM standında Genel Müdür Özgür Güleryüz ile şirketin bütün bu yolculuğunu ve gelecek planlarını konuştuk. İşin ekonomisine de girdik.

Bilkent Üniversitesi’nde elektronik  mühendisliği eğitim alan Güleryüz, Nokia’nın Finlandiya’daki Ar-Ge merkezinde çalışırken Türkiye’ye dönerek kendini Aselsan ekibinde buluyor. Ardından STM’ye geçiyor. Bu süreci konuştuğumuz Güleryüz, STM’nin hikâyesini, “Sistem mühendisliği konusunda savunma sanayiine destek vermek için kurulan bir şirket. 2000’lerin başında MİLGEM projesi başlayınca ‘STM Deniz Kuvvetleri’ne bu alanda destek versin’ talebi geldi. Böylece STM, MİLGEM’e katılmış oldu. Gemi yapımı ilerledikçe STM’nin de sorumluluğu arttı ve biz donanmada öne çıkan bir şirket olduk” diye özetledi.

2024 yılı cirosu... 550 milyon dolar 

Bir savaş gemisinin ortalama değeri... 300 milyon dolar

Cirodaki ihracat payı... Cirodaki ihracat payı 

30’DAN FAZLA GEMİ YAPILIYOR

Türkiye’deki askeri denizcilik ekosisteminin o tarihe kadar daha çok işçilik ağırlıklı ilerlediğini MİLGEM ile mühendisliğin devreye girdiğini vurgulayan Güleryüz, “STM, bir anlamda askeri denizcilikte nitelikli ekosistemin oluşmasına önayak oldu. Türkiye’nin en büyük tersaneleri arasında gösterilen TAİS ile STM olarak MİLGEM gemileri için iş ortaklığına gidildi. Yedi adet daha milli fırkateyn üretiyoruz. İşin mühendislik sorumluluğu bizde. STM’nin tersanesi yok, bütün tersaneler bizim diyoruz. 750 alt yüklenicimiz var. Biz hiçbir zaman bir CNC tezgâh sahibi olmayacağız. Çünkü bu ekosistemin de büyümesini istiyoruz” dedi.

Özgür Güleryüz’e Türkiye’nin savaş gemisi ekosistemini ve hacmini de sordum. Verdiği bilgilere göre bir savaş gemisi ortalama 300 milyon dolar değerinde. Şu anda Türkiye’de 30’dan fazla savaş gemisi yapılıyor. Bizim hesaplarımızla 9 milyar dolarlık büyüklük söz konusu. Güleryüz şirketin 2024’te 550 milyon dolarlık ciro elde ettiğini ve bunun yüzde 65-70’ini ihracat gelirlerinin oluşturduğunu söyledi ve ekledi: “Bu rakamın iki katı kadar savaş gemisi ihracatı hedefliyoruz.” 

STM’nin halen Ukrayna, Malezya, Portekiz ve Pakistan ile ihracat projeleri var. Gemi yapımı uzun soluklu bir proje olduğundan termin önemli. Özellikle Portekiz ile yapılan anlaşmanın bir kırılma noktası olduğu belirtiliyor. Portekiz ile ikmal gemisi anlaşması yapmak başka ülkeleri de etkilemiş olacak ki STM yöneticilerinden Portekizce konuşulan ülkelerin şirketle temasa geçtiğini öğrendim. 

OTONOM DENİZALTI ÇALIŞMALARI

Güleryüz hedefler hakkında da bilgi verdi. “Şu anda STM’nin gururu olabilecek hangi projeler üzerinde çalışılıyor” sorusunu şöyle yanıtladı: “İnsansız sualtı sistemleri üzerinde çalışıyoruz. Bu alanda dünyada da sağlıklı, başarılı proje sayısı çok az 300 metre derinde görev yapabilen otonom sistemler bunlar. Bu yolculukta STM NETA’yı yapıyoruz. Bu proje yüzde 80 oranında tamamlandı. Donanma ile sözleşmemiz var. Hızlı bir şekilde tamamlamak istiyoruz.”

Bütün projeleri özkaynaklarla yaptıklarının altını çizen Güleryüz, istihdam planları hakkında ise şunları söyledi: “900 kişilik bir ekiple çalışıyoruz. Bunun yüzde 70’i mühendis. Nitelikli işgücümüzle öne çıkıyoruz. Siber güvenlik, yazılım, yapay zekâ, kuantum gibi başlıklarda önemli işler yürütüyoruz. Ekibimiz büyüyecek ama STM hiçbir zaman savunma sanayi şirketlerine rakip olmayacak. Biz sektördeki start-up’ların büyümesini, artmasını daha çok istiyoruz. Onların gelişmesine katkı sağlıyoruz, abilik yapıyoruz.”