ABD ne istedi?

ABD Başkanı Donald Trump ile Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Beyaz Saray’da öğle yemeği sırasında yaptıkları iki saati aşkın görüşmenin içeriği henüz kamuoyuna yansımadı.

İki liderin görüşmeye geçmeden önce gazetecilerin sorularına verdikleri yanıtlar karşılıklı beklentilerle ilgiliydi.

Örneğin Türkiye’nin F-35 ve F-16 savaş uçakları alması, CAATSA yaptırımlarının kaldırılması beklentisi gibi.

ABD tarafına bakıldığında ise Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Heybeliada Ruhban Okulu’nun açılışı için olumlu mesaj vermesi ABD’nin beklentilerinden birinin bu olduğunu gösterdi.

Trump, F-35’lerin verilmesi ve CAATSA yaptırımlarının kaldırılması konusunda “bu sorunları aşarız ama Erdoğan’ın bizim için bazı şeyler yapması lazım” diye özetlenecek bir açıklama yaptı ama “bu şeylerin neler olduğu açıklanmadı.

ABD tarafından gelen somut istek Trump’ın, Türkiye’nin Rusya’dan petrol ve doğalgaz alımını durdurması talebi oldu.

Türkiye tarafında ortaya çıkan iki somut sonuç var.

Biri THY’nin Boeing firmasından yolcu uçağı almak için yaptığı başvuruydu. Türkiye’nin 75’i opsiyonlu olmak üzere toplum 250 Boeing yolcu uçağı siparişi verdiği kamuoyuyla paylaşıldı. Bu milyarlarca doları bulan bir satın alma. Boeing firması için iyi bir satış.

Diğer sonuç ise Türkiye’nin ABD’den 20 yıl boyunca sıvılaştırılmış doğal gaz satın alması konusunda yapılan anlaşma.

Trump’ın, Türkiye’nin Rusya’dan petrol ve gaz alımına son vermesi istediği öyle kolayca gerçekleşecek bir talep değil.

Türkiye, ithal ettiği petrolün yüzde 66’sını, doğalgazın ise yüzde 41’ni Rusya’dan alıyor. Türkiye’nin bu alımları durdurması halinde ortaya çıkacak yakıt ihtiyacını hemen başka yerden karşılaması kolay değil. Ayrıca Rusya’nın karşıya alınması da sorunlar doğurabilir.

Trump’ın doğrudan Türkiye’nin dış alımlarına ve politikasına müdahale eden böyle bir talebi gündeme getirmesi fazla ileri giden bir müdahale girişimi.

Türkiye Rusya’dan petrol ve doğalgaz alımını keser mi?

Bunun çok kolay bir karar olmadığı açık.

Trump-Erdoğan zirvesinde açıklığa kavuşması gereken konuların başında ABD’nin Türkiye’den ne istediği geliyor.

Trump, “Erdoğan’ın bizim için bazı şeyler yapması lazım” derken neyi veya neleri kastediyor?

Bu konuda sadece ABD’nin, Eskişehir Beylikova’daki nadir toprak elementi madenini istediği iddiası kamuoyuna yansıdı.

Başka neler istediği ise bilinmiyor?

Örneğin, ABD’nin İsrail’le birlikte Suriye’yi işgal etmesini, PKK’nın devamı olan YPG-PYD’ye özerk bir yönetim kurdurmasını, ordu oluşturmasını, eğitmesi ve donatmasını Türkiye’nin “anlayışla” karşılayıp “müdahale etmemesini” istedi mi?

Bu henüz bilinmiyor.

Mevcut duruma bakarsak:

ABD F-35 uçaklarını vermiyor.

F-16 verip vermeyeceği belli değil.

CAATSA yaptırımları devam ediyor. Kaldırılması Trump’ın kararına bağlı değil, bu kararı bir yasayla ABD Senatosu’nun vermesi gerekiyor.

ABD, milli savaş uçağı KAAN’ın motorlarını vermiyor. Bu motorların lisansının iptal edildiğini Dışişleri Bakanı Hakan Fidan açıkladı. Türkiye’nin Kaan’ı uçarmak için istediği motorların lisansının verilmesi de yine Senato’nun kararına bağlı.

ABD’nin PKK ve YPG'ye desteği sürüyor.

Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'ni silahlandırmaya devam ediyor.

ABD bu politikalarından vazgeçer mi?

Vazgeçmek için Türkiye’den istediği nedir?

Bu sorunun yanıtı ortaya çıkmadan ABD-Türkiye ilişkilerinin nereye evrileceğini tahmin etmek mümkün değil.