ABD nin İran a gizli teklifi ortaya çıktı: 30 milyar dolarlık destek, yaptırımların hafifletilmesi... İşte değişmeyen tek şart

CNN International'a konuşan üstü düzey yetkililer son iki haftada İran ve İsrail arasında yaşanan askeri gerginliklere rağmen, İranlı yetkililerle perde arkasında temaslarını sürdürdüğünü, bu temasların, hafta başında sağlanan ateşkesin ardından bu hafta da devam ettiğini öne sürdü.

SAATLER SÜREN GİZLİ TOPLANTI: DEĞİŞMEYEN TEK ŞART

Trump yönetiminde yetkililer, farklı senaryoların masada olduğunu belirtirken, değişmeyen tek şartın İran’ın uranyum zenginleştirmemesine yönelik talep olduğunu vurguladı. İran ise bu şartı uzun süredir reddediyor.

CNN’e konuşan iki kaynağın aktardığına göre, Beyaz Saray’da geçen cuma günü, yani ABD’nin İran’a hava saldırısı düzenlemesinden bir gün önce, ABD’nin İran Özel Temsilcisi Steve Witkoff ile Körfez ülkelerinden yetkililer arasında saatler süren gizli bir toplantı yapıldı.

İRAN'IN SİVİL NÜKLEER PROGRAMI İÇİN 20-30 MİLYAR DOLAR ARASINDA YATIRIM

Toplantıda, İran için uranyum zenginleştirme içermeyen, 'tamamen sivil amaçlı' yeni bir nükleer program inşası gündeme geldi. 20 ila 30 milyar dolar arasında bir yatırım öngörülen programın finansmanının ABD yerine Körfez ülkeleri tarafından karşılanması planlanıyor.

Taslak teklif, İran’a uygulanan bazı yaptırımların kaldırılmasını ve yabancı bankalarda dondurulmuş 6 milyar dolarlık fonlara erişim sağlanmasını da içeriyor. Ayrıca, ABD’nin hafta sonu "sığınak delici bombalarla" vurduğu Fordo nükleer tesisinin yerine yeni bir sivil tesis kurulması öneriler arasında. Ancak İran’ın bu tesisi kullanıp kullanamayacağı ya da teklifin ciddiyetle ele alınıp alınmadığı henüz net değil.

“Şu anda çok sayıda öneri masada ve taraflar yaratıcı çözüm arayışında,” diyen bir kaynak, sürecin hâlâ belirsiz olduğunu kaydetti.

Witkoff, Çarşamba günü CNBC’ye yaptığı açıklamada, ABD’nin İran ile “kapsamlı bir barış anlaşması” hedeflediğini belirtmişti. Yönetim, tüm tekliflerin İran’ın nükleer silah edinmesini engellemeye yönelik olduğunun altını çiziyor.

ABD, İran’ın yalnızca sivil nükleer program kurmasına izin verileceğini, ancak bu program için gerekli uranyumu zenginleştiremeyeceğini savunuyor. Bunun yerine zenginleştirilmiş uranyumun ithalat yoluyla temin edilmesi öneriliyor. Witkoff, bu yaklaşımı Birleşik Arap Emirlikleri’nin nükleer modeliyle kıyasladı.

Trump da çarşamba günü yaptığı bir açıklamada İran’la gelecek hafta görüşmeler yapılabileceğini duyurdu. Ancak İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü böyle bir görüşmeden haberdar olmadığını açıkladı. CNN’e konuşan kaynaklar da şu ana kadar net bir tarih belirlenmediğini ifade etti.

Witkoff’un Körfez temsilcileriyle yaptığı gizli toplantıda şekillenen tekliflerin, Katar gibi bölgesel aktörler aracılığıyla İran’a iletildiği öğrenildi. Katar, bu hafta başında İsrail ile İran arasında varılan ateşkesin sağlanmasında da kritik rol oynamıştı.

ABD, baskının sonuç getirmesini umuyor. Trump yönetimi, son iki haftada yaşanan gelişmelerin ardından İran’ın ABD’nin koşullarına daha açık hale gelebileceğini ve nükleer silah edinme yönündeki adımlarını durdurabileceğini umuyor. Ancak bazı uzmanlara göre, Tahran bu baskıyı tersine çevirerek nükleer silah edinme kararı alabilir.

Geçtiğimiz günlerde İran Parlamentosu, BM Atom Enerjisi Kurumu (IAEA) ile iş birliğini sonlandıracak bir yasayı onayladı. Bu adım, İran’ın nükleer faaliyetlerini daha da gizlemeye hazırlandığı yönünde yorumlandı.

ABD ile İran, İsrail’in askeri operasyonu öncesinde beş tur müzakere gerçekleştirmişti. Altıncı turun Umman’da yapılması planlanıyordu. Ancak İsrail’in saldırıları nedeniyle bu görüşme iptal edildi.�