ABD nin Suriye ye yaptırımları kaldırmasında Türkiye ayrıntısı öne çıktı

ABD Başkanı Donald Trump, Suudi Arabistan'da katıldığı Suudi Arabistan-ABD Yatırım Forumu'nda yaptığı konuşmada Suriye'ye yönelik ABD yaptırımlarına değindi. Yaptırımları kaldıracaklarını açıkladı. Trump, konuşmasında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman'ın kendisinden Suriye'ye yaptırımları kaldırmasını istediğini vurgulayarak, "Türkiye'nin lideri Erdoğan'ın geçtiğimiz günlerde benzer talebi oldu. Ortadoğu'daki diğer saygın arkadaşlarım da bunu söyledi. Suriye'deki yaptırımları kaldıracağız" ifadelerini kullandı.

Trump, konuşmasının devamında "Yücelmelerine bir şans tanımak için Suriye'ye yönelik tüm yaptırımların kaldırılması talimatı vereceğim. Şimdi onların ışıldama zamanı. Hepsini kaldırıyoruz. İyi şanslar Suriye, bize çok özel bir şey göster" ifadelerini kullandı.

SURİYE YAPTIRIMLARININ KALDIRILMASINDA TÜRKİYE'NİN ETKİSİ

Riyad'da düzenlenen ve Erdoğan, Trump, Şara ve Selman'ı bir araya getiren zirvenin sahibi ne kadar Suudi Arabistan gözükse de arkasında uzun süredir Suriye'nin uluslararası diplomaside ön plana çıkması için mücadele eden Türkiye Cumhuriyeti var. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın da video konferans ile katıldığı toplantıda yaptırımlar kaldırıldı.

TRUMP: "TÜRKİYE'DEN DOSTUMLA GÖRÜŞTÜM"

ABD Başkanı Donald Trump, Riyad'da gerçekleştirdiği konuşmasında Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüştüğünü ifade ederek, "Türkiye'den dostumla görüştüm az önce. Suriye'ye büyük bir şans vereceğini düşünüyorum. Suriye'ye yönelik tüm yaptırımları kaldıracağız. Bu gerçekten çok iyi olacak. Yaptırımları kaldırma kararım büyük alkış topladı" dedi.

Trump'ın Suriye'ye yönelik yaptırımları kaldıracaklarına ilişkin açıklamasının ardından büyük sevinç yaşayan binlerce Suriyeli, Şam, Dera, Hama, Lazkiye, İdlib, Halep ve Humus gibi büyük illerde meydanları doldurdu. Şam'daki kutlamaların adresi Emevi Meydanı oldu. Başkentteki kutlamalarda havai fişek gösterisi de yapıldı.

TRUMP TÜRKİYE'YE DİKKAT ÇEKMİŞTİ

ABD Başkanı, önceki gün Ortadoğu turu öncesinde Oval Ofis'te gazetecilerin sorularını yanıtlarken de, Erdoğan'ın Suriye'ye yaptırımları kaldırmalarını istediğini belirterek, "Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Suriye konusunda da çalışmalar yapıyoruz. Pek çok kişi bana bunu sordu çünkü onlara (Suriye'ye) uyguladığımız yaptırımlar gerçekten de pek bir başlangıç imkânı sağlamıyor. Dolayısıyla bu kararı biz vereceğiz. Suriye'den yaptırımları kaldırabiliriz çünkü onlara yeni bir başlangıç imkânı vermek istiyoruz" demişti.

Trump'ın başkanlık koltuğuna hemen hemen denk gelen bu gelişmeler sonrası ABD'nin Suriye'ye karşı politikasının ne olacağı merak konusuydu. Gelişmeler, Esad ailesinin 54 yıllık iktidarını 2024 yılının aralık ayında sona erdiren Suriye halkı için büyük bir destek oldu.

YAPTIRIMLAR ÖNCESİ DURUM NASILDI?

13 yıllık iç savaş nedeniyle tam anlamıyla harap olmuş Suriye'nin yeniden inşaya ve bunun için de dış finansmana ihtiyacı var. Körfez ülkelerinden, diğer Arap ülkelerinden ve yardım kuruluşlarından uluslararası sermaye akışına imkan sağlamak için yaptırımların kaldırılması hayati önemde.

Ocak 2025'te Avrupa Birliği (AB) de, Suriye'ye karşı 14 yıldır uygulanan yaptırımlardan bazılarını gevşetme kararı almıştı. İlk etapta enerji, havacılık ve finans alanındaki yaptırımların gevşetileceği açıklanmıştı.

ABD'nin Suriye'ye yönelik yaptırımları bilinenin aksine 2011 yılında değil 2004 yılında ve hatta 1979'da başladı. ABD Dışişleri Bakanlığı'nın resmi internet sitesinde yer alan bilgilerde şu ifadelere yer verildi: Suriye, Aralık 1979'dan bu yana Terörizmi Destekleyen Devlet olarak tanımlanmaktadır. Mayıs 2004'te Suriye Hesap Verebilirliği ve Lübnan Egemenliğinin Yeniden Sağlanması Yasası'nı (SAA) uygulayan ve Uluslararası Acil Ekonomik Güçler Yasası (IEEPA) (50 USC 1701ve devamı ) uyarınca ek önlemler getiren 13338 sayılı Yürütme Emri'nin yayınlanmasıyla ek yaptırımlar ve kısıtlamalar eklenmiştir.

Ayaklanmalar Mart 2011'de başladığından beri, ABD hükümeti rejimin sivillere yönelik şiddeti sürdürmesi için ihtiyaç duyduğu kaynaklardan mahrum bırakmak ve Suriye rejimine Suriye halkının talep ettiği demokratik bir geçişe izin vermesi için baskı yapmak amacıyla yoğun bir şekilde kalibre edilmiş yaptırımlar uyguladı. İlk adım, Nisan 2011'de Suriye yetkililerinin ve baskıyla ilgili olanlar da dahil olmak üzere insan hakları ihlallerinin işlenmesinden sorumlu diğer kişilerin mülklerini bloke eden 13572 sayılı Yürütme Emri ile atıldı.

YAPTIRIMLAR ESAD DÖNEMİNDE GİDEREK SIKILAŞTIRILDI

ABD Hükümeti, Mayıs 2011'de Suriye Hükümeti'nin Suriye halkına karşı şiddet eylemlerini artırmaya devam etmesiyle ilgili olarak 13573 sayılı Yürütme Emri aracılığıyla ek adımlar attı. Bu Yürütme Emri, Hazine Bakanlığı'nın Dışişleri Bakanlığı'yla istişare ederek diğer kriterlerin yanı sıra, ek Suriyeli yetkililerin (Cumhurbaşkanı Beşşar Esad dahil) ve Suriye Hükümeti'nin üst düzey yetkilisi olduğu belirlenen herhangi bir kişinin mal varlığını bloke ediyor.

Ağustos 2011'de Suriye rejiminin bölgede uyguladığı şiddet ve baskıya yanıt olarak Başkan, Suriye Hükümeti'nin mal varlığını bloke eden, kişileri ve kuruluşları belirlemek için ek yetkiler sağlayan, ABD vatandaşları tarafından Suriye'ye yeni yatırımlar yapılmasını yasaklayan, ABD vatandaşları tarafından Suriye'ye hizmet ihracatını veya satışını yasaklayan, Suriye menşeli petrol veya petrol ürünlerinin ithalatını yasaklayan ve ABD vatandaşlarının Suriye petrolü veya petrol ürünleriyle ilgili işlemlere katılmasını yasaklayan 13582 sayılı Yürütme Emrini yayınladı.