Akademi dünyasında ‘yancı’ danışman oyunu

YÜKSEK lisans veya doktora öğrencisinin tez sürecinde belirlenen danışmanın yanı sıra aynı çalışma kapsamında uzmanlık gerektiren başka bir alandan ikinci bir akademisyenin danışmanlık görevi üstlenmesine ‘eş danışmanlık’ deniyor. YÖK Lisansüstü Eğitim Yönetmeliği’ne göre bir tez çalışması disiplinlerarası nitelik taşıyorsa ‘eş danışman’ atanabiliyor. Tez çalışmasına ‘eş danışman’ atanabilmesi için birinci danışmanın teklifi ve anabilim dalı kurulu kararı gerekiyor.

ÖĞRENCİYİ GÖRMÜYOR BİLE

Disiplinlerarası akademik çalışmalara katkı sağlama ve akademik işbirliğini güçlendirme amacı taşıyan bu sistemin bazı akademisyenler tarafından suiistimal edildiği iddiaları öğrenci şikâyetleri ve akademisyenlerin tepkileriyle gündeme geldi. Mesela bir doktora öğrencisi 6 aylık tez sürecinin 3’üncü ayında hiç tanımadığı ve fakültede görmediği bir akademisyenin ‘eş danışman olarak kendinden habersiz şekilde atandığını dile getiriyor.

HAKSIZ PUAN KAZANIYOR

Üniversitelerin akademik yükselme ve performans değerlendirme kriterlerinde ‘tez danışmanlığı’ söz konusu akademisyene puan kazandırıyor. Sahte danışmanlıkla bu puan haksız şekilde elde ediliyor ve bu akademisyenler kendi üniversitelerindeki diğer meslektaşlarının önüne geçebiliyor. Doçentlik veya profesörlük başvurularında dosyaları zenginleşiyor.

MAĞDUR DOKTORA ÖĞRENCİLERİ: SORSAN TEZİN ADINI BİLMEZ

Bu konuda mağdur olduğunu ifade eden bazı doktora öğrencileri şunları söylediler: “Danışman hocayla tez çalışmalarına başladıktan bir süre sonra hiç tanımadığımız, yıllardır üniversitede olmama rağmen hiç görmediğim bir hocanın ‘eş danışman’ olarak atandığını gördük. Akademik yükselmeye ihtiyaç duyduğunu düşündüğümüz ancak hiç tanımadığımız, dolayısıyla yaptığımız akademik çalışmaya hiçbir katkısı olmayan kişilerin isminin yazıldığını görünce tezimi değiştirme yoluna gittim. Üstelik bu hocanın benim çalışmama disiplinlerarası katkı sunabileceği bir uzmanlığı yoktu. Bazılarına çalışmanın ismini sorsanız söyleyemezler.”

PROFESÖRLÜK İÇİN PUAN TOPLUYORLAR

YTÜ Fen Edebiyat Fakültesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sezgin Çelik son zamanlarda akademik camiada etik tartışmalara yol açan ve suiistimal edildiği öne sürülen ‘eş danışmanlık’ sistemini şöyle yorumluyor:  “Aslında ‘eş danışmanlık’ doğru uygulanırsa güzel bir sistem. Doktora ve yüksek lisans çalışmalarında birinci danışman dışında bir akademisyen o çalışmaya katkı sağladıysa onun ismini yazmak gerekir. Ancak çalışmaya, teze hiçbir katkısı olmadığı halde gerek akademik kariyer ilerlemesi konusunda gerek maddi olarak haksız kazanç elde etmek için atanan ‘eş danışmanlar’ var. Bir akademisyen yakın olduğu arkadaşını öğrenciye yani çalışmanın sahibine haber bile vermeden ‘eş danışman’ olarak belirleyebiliyor. Bu akademisyenler ‘sembolik eş danışmanlık’ sayesinde çalışma sayısına göre 30-40 bin TL’ye kadar ek gelir elde ederken aynı zamanda hem üniversite içinde yükselmede hem de doçentlik ve profesörlük yolunda haksız avantaj sağlamış oluyor.”