Akhuryan Barajı: Ermenistan ve Türkiye su paylaşımını nasıl yönetiyor? Agos

Türkiye’de Arpaçay, Ermenistan’da Akhuryan olarak bilinen nehir aynı zamanda Türkiye ve Ermenistan arasındaki sınırı da oluşturuyor. Nehir üzerine kurulan baraj sayesinde oluşan rezervin nasıl işletileceği ise son zamanlarda Ermenistan’da tartışma konusu. Civilnet’te konuyla ilgili bir video/analiz yayınlandı.

Analizde şu görüşlere yer veriliyor:

Türkiye ve Ermenistan arasında diplomatik ilişkiler yıllardır askıda olsa da, iki ülke sınırında yer alan Akhuryan Barajı ortak yönetim sayesinde işlemeye devam ediyor. 1975-1980 yılları arasında Sovyetler Birliği ile Türkiye’nin imzaladığı anlaşmalar kapsamında inşa edilen baraj, 525 milyon metreküp kapasitesiyle bölgenin en büyük su depolama alanlarından biri. Sovyet döneminde imzalanan protokollerle iki ülke arasında eşit şekilde paylaşılmak üzere planlanan barajın yönetimi için 1973’te Daimi Su Komisyonu kuruldu. SSCB’nin dağılmasının ardından Ermenistan bu yükümlülükleri devralarak Türkiye ile teknik düzeyde işbirliğini sürdürdü.
İki ülke arasında resmi diplomatik temaslar bulunmamasına rağmen, barajın yönetimi düzenli toplantılar ve izleme çalışmalarıyla devam ediyor. Su paylaşımı, geçmiş anlaşmalara dayalı protokoller ve teknik standartlara göre yürütülüyor. Ancak Ermenistan’dan uzmanlar, Türkiye’nin Akhuryan’a su sağlayan kollar üzerinde hayata geçirdiği yeni baraj projelerinin Ermenistan için risk oluşturabileceği görüşünde. Özellikle Arpaçay üzerinde planlanan barajlar, Akhuryan’a ulaşan su miktarını azaltabilir. Bu durum, Ermenistan’ın tarımsal sulama kapasitesini doğrudan etkileyebilir.
Barajda yalnızca su miktarı değil, su kalitesi de tartışma konusu. Son araştırmalarda, Akhuryan suyunda ağır metal ve toksin oranlarının arttığı tespit edildi. Mevcut anlaşmalar bu tür çevresel riskleri kapsamadığı için, uzmanlar iki ülke arasında yeni işbirliği mekanizmalarının gerekliliğine dikkat çekiyor. Akhuryan Barajı, Ermenistan’da Şirak, Aragatsotn ve Armavir gibi tarım bölgelerine; Türkiye’de ise Kars ve Ardahan’a su sağlıyor. Yaklaşık 70 bin hektarlık tarım arazisi bu barajdan gelen suya bağımlı.
Akhuryan Barajı, diplomatik ilişkilerin donduğu bir coğrafyada işleyen nadir işbirliği örneklerinden biri olarak öne çıkıyor. Ancak yeni baraj projeleri ve çevresel tehditler, bu sistemin kırılganlığını ortaya koyuyor. Uzmanlar, iki ülkenin su yönetimi konusunda daha güncel ve kapsamlı anlaşmalar yapmasının kaçınılmaz olduğunu belirtiyor.
Videoya buradan ulaşabilirsiniz.