AKP depremden bile ders almadı... Hatay ı bekleyen felaketi bilim insanları anlattı

6 Şubat depremlerinde ağır hasar gören Hatay Havalimanı, birinci etap onarımların ardından 1 Eylül 2025'te yeniden açıldı. Ancak zemin seçimi ve mühendislik planlamaları başta olmak üzere birçok konuda ciddi eleştiriler devam ediyor.

TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Başkanı Hüseyin Alan, havalimanının yerinin baştan beri yanlış olduğunu vurguladı:

“Olası bir depremde bu havalimanının yeniden hasar göreceğini, oradaki insanlarımıza hizmet edemeyeceğini, bu yatırımın gereksiz olduğunu, Hatay’da onlarca yer varken havalimanı için burada ısrar etmenin yanlış olduğunu yeniden belirtmek istiyoruz.”

CHP Hatay Milletvekili Nermin Yıldırım Kara ise, “Bu havalimanının bir depremde değilse bile bir yağışta yeniden kullanılamaz hale geldiğini görmemiz çok olasıdır. Ulaştırma Bakanı Abdulkadir Uraloğlu’nun büyük öz güvenle ‘Depremde yıkılmayacak, su basmayacak’ gibi açıklamalarını kuşkuyla karşılıyoruz” dedi.

Hatay Havalimanı, 1975 yılında kurutulan Amik Gölü’nün zeminine inşa edildi. 2001 yılında yapımına başlandı, 2007’de hizmete açıldı. Ancak inşa sürecinden itibaren zeminin hem sıvılaşma riski hem taşkın tehlikesi taşıdığı uyarıları yapıldı. TEMA Vakfı açtığı davayı kazansa da, inşaat Çevre Bakanlığı'nın itirazıyla devam etti.

2009 yılında su baskını yaşandı. Sonraki yıllarda da yoğun yağışlarla havalimanı birçok kez su altında kaldı.

6 Şubat 2023’teki Kahramanmaraş merkezli depremlerde havalimanının 3 kilometrelik pisti çatladı, terminal çevresinde 2 metreye varan çökmeler oldu. Uçuşlar durdu. Kriz anında havadan ulaşım sağlanamadığı için birçok yardım gecikti.

Bakan Adil Karaismailoğlu, depremin ardından “Hatay Havalimanı pistindeki bütün hasarları hızlıca onardık” açıklaması yapsa da, havalimanı fiilen uzun süre hizmete giremedi. Yolcular, Adana veya Gaziantep Havalimanı’na yönlendirildi.

Havalimanının onarımı için 12 Ekim 2023’te ihale yapıldı. Kamu İhale Kanunu’nun rekabetsiz pazarlık usulüyle düzenlenen ihaleyi Silahtaroğlu Mühendislik ve TİMTAŞ ortaklığı kazandı. 7,2 milyar TL’lik sözleşme 13 Kasım 2023’te imzalandı. Projenin 2026’da tamamlanması planlanıyor.

Silahtaroğlu şirketi, daha önce AFAD Genel Müdürlüğü, TAG Otoyolu ve çeşitli altyapı projelerinin ihalelerini de almıştı.

Jeoloji Mühendisleri Odası Başkanı Hüseyin Alan, havalimanının yapıldığı bölgenin hem yüksek yer altı su seviyesi taşıdığını hem de Doğu Anadolu ve Ölüdeniz faylarının kesişim noktasında olduğunu belirtti.

Havalimanının yeniden hizmete açılması için harcanan miktarın kamuoyuyla paylaşılmasını istiyoruz” talebinde bulunan Hüseyin Alan, şöyle konuştu:

“Tektonik bir göl havzası olduğu bilinmesine rağmen burada ısrar edilmesinin nedeninin ortaya koyulması gerek. Neden bu göl havzası? Neden tektonik bir göl havzası havalimanı olarak seçildi. Buradaki planlama yanlışlıklarının ortaya çıkarılması gerek. Ayrıca olası bir depremde buranın tekrar hasar görmesi durumunda lojistik hizmetler havadan nasıl sağlanacak? Buna ilişkin alternatif bir çalışma yapılmış mı? Bunların açıklanmasını istiyoruz"

230 gün geçti Hacı Mehmet Ersoy ortada yok: AKP'li yöneticinin babası hala firarda!

"Hatay Havalimanı’nın bulunduğu yer, Amik Gölü’nün havzasıdır. Amik Gölü’nün üzerinde, DSİ Genel Müdürlüğü tarafından 1960’lı yılların sonundan itibaren o bölgedeki suyun boşaltılmasıyla yerleşim başlıyor. Daha sonra da bu alanın büyük bir kısmı Hatay Havalimanı’na tahsis edildi. 2007 yılında da açıldı. Bu gölün oluşmasını sağlayan ana unsur oradaki tektonik yapı, yani fayların hareketi. Hatay Havalimanı ya da Amik Gölü, bizim Ölüdeniz Fay Sistemi ile Kızıldeniz’den başlayıp Türkiye’ye gelen, aynı zamanda Doğu Anadolu Fayı’nın kesişim noktası üzerinde yer alır. Yani tektonik hareketler sonucu oluşan oradaki, havzadaki suyu biriktiren bir göldü. 6 Şubat depremlerinde oradaki pistin büyük bir kısmı yarıldı. Pist bölümü başta olmak üzere havalimanı zarar gördü. Bu nedenle oradaki insanlarımıza lojistik hizmet ulaştırılmasında kullanılamadı.

Pistin bulunduğu kısmın özellikle batı bölümü olduğu gibi Doğu Anadolu Fayı ile Ölüdeniz Fayı’nın kesişim noktası üzerinde yer alıyor. Doğu Anadolu Fay Hattı’nın kırılması nedeniyle bu havalimanı hasar gördü. Bunun pist bölümleri de dahil olmak üzere Hatay Havalimanı’nı Amik Gölü üzerinden kaldırılarak daha doğuda zemin özellikleri açısından daha uygun bir alan üzerine taşınmasını önerdik. Ancak Ulaştırma Bakanlığı bu önerimizi pas geçti. Hatay Havalimanı’nda bazı tedbirler alarak tekrar hizmete açılacağını Bakan Bey ifade etti.

Bu havalimanı herhangi bir deprem olmazsa hizmet vermeye devam edecek bir sonraki depreme kadar. Biz oradaki riskin bitmiş olmadığını, Ölüdeniz Fayı’nın olduğu gibi durduğunu ve son yüz yıllarda orada bir kırılma yaşanmadığını ve bunun kırılması durumunda bu havalimanının ciddi hasar alacağını, lojistik hizmetleri yine sunamayacağını bildirdik. Bunu bir tarafa bıraktılar, ihale ettiler ve yüksek maliyetlerle havalimanını tekrar hizmete açtılar. Oysa yer yanlış, burası bir tektonik göl alanı. Burada hem yeraltı su seviyesi yüksek, hem o gölü kuruttular ve doğal, ekolojik ortama zarar verdiler. Hem de bir depremde havalimanı maalesef oradaki insanımıza hizmet edemez hale geldi. Sonuç olarak olası bir depremde bu havalimanının yeniden hasar göreceğini, oradaki insanlarımıza hizmet edemeyeceğini ve bu bilinçle hareket edilmesi gerektiğini, bu yatırımın gereksiz olduğunu, Hatay’da onlarca yer varken havalimanı için burada ısrar etmenin yanlış olduğunu yeniden belirtmek istiyoruz.”

Alan, havalimanının doğuda daha güvenli bir alana taşınmasını önerdiklerini ancak bu çağrının dikkate alınmadığını da vurguladı.

Yer bilimci Prof. Dr. Naci Görür ise, havalimanının bulunduğu bölgenin doğrudan levha sınırı üzerinde olduğunu hatırlattı:

“Başka türlü orada bir havaalanı yapılmamalı. Hatay bir levha sınırı ve bir deprem kuşağı. Yani doğrudan doğruya Ölüdeniz, Doğu Anadolu Fayı'nın Afrika, Arap ve Anadolu levhasındaki sınırı. Çok özel bir yer. Burada bu levhaların hareketi ile enerji sürekli olarak buradaki yapıları etkileyecektir ve hiç beklemediğiniz anda deprem tehlikesi ile karşı karşıya kalacaksınız demektir. Özel bir yer olduğu için de burada özel olarak tasarım gerekli, özel yapı malzemesi, özel mühendislik hizmeti gerekli. Rastgele yapmak mümkün değil. Levha sınırı olduğu için özellikle ciddi bir özen göstermek gerekir. Herhangi bir havaalanında yaptığınız şeyleri burada yaptığınız zaman bu yeterli olmayacak demektir. Hatay Havalimanı’nın bulunduğu zemin sürekli hareket halindedir ve sürekli gerilim biriktirmektedir. Bunun için burada yapacağınız her yapının her mühendislik hizmetinin deprem dirençli olması için çok özen gösterilmesi şarttır.”

Görür, yeniden hasar görmemesi için yapıların deprem dirençli özel tasarımlarla yapılması gerektiğini vurguladı:

"Aynı şeyleri yaparak farklı sonuçlar elde edilemez. Çünkü karşınızda büyük bir deprem tehlikesi var. Bu bölgede aynı şeyleri yaparsak er geç aynı şeyler başımıza gelecektir. Levha sınırlarında mühendislik yapıları yapmak özen gerektirir, özel ihtimam ve sağlam zemin gerektirir. Ama kısa bir zaman içerisinde herhangi bir yerde yaptığınız bir mühendislik yapısı olarak imal ediyorsanız ileride benzer sorunlarla karşılaşacaksınız demektir.

Biz de genellikle evler, köprüler, havaalanları yıkıldığı zaman bir an önce onu tekrar eski duruma getirmek gibi bir eğilim olur. Amaç eski duruma getirmek değildir, amaç tahrip olmuş binayı ya da mühendislik yapısını ilerideki bir depremde tahrip olmayacak bir şekilde yapmak olmalı. Böyle yerlerde bir an önce yapalım bitirelim düşüncesi doğru değildir.”

CHP’li Nermin Yıldırım Kara, havalimanının sosyal baskılarla hayata geçirildiğini söyledi:

“Amik Gölü’nün kurutulmasıyla elde edilen araziye yapıldığı ancak göl çanağı, özellikle şiddetli bir yağmurda tekrar su topladığı için burada genel bir su baskını tehdidi hep mevcuttu.”

Kara, projenin bütçesini de eleştirdi: 2024 ve 2025 yılı yatırım programlarında projeye toplamda 12 milyar lira ayrıldığını, 2025 sonunda bile tamamlanıp tamamlanamayacağının belirsiz olduğunu söyledi.

Hatay Havalimanı’nın riskli bir proje olarak kalacağını belirten Kara şu ifadeleri kullandı:

“Bu havalimanının bir depremde değilse bile bir yağışta yeniden kullanılamaz hale geldiğini görmemiz çok olasıdır. Sürekli olarak ‘Şu tarihte tamamlanacak’ diye, aç-kapa yaparak işletilmiş bir yerden, 2026 yılındaki teslim tarihi bile ileriye atılmış bir projeden söz etmekteyiz.”

Havalimanını onaran firmaya yapılan deprem dayanıklılığı ve maliyet soruları cevapsız kaldı. İnşaat Mühendisleri Odası da yapılan çalışmalar hakkında kendilerine hiçbir bilgi verilmediğini açıkladı.