Alaska’dan ateşkes çıkarsa üçlü zirve İstanbul’da... Dünyanın gözü Trump Putin görüşmesinde

Ukrayna savaşını bitirmek için Washington ile Moskova arasında yedi aydır devam eden pazarlıklar bugün ABD’nin Alaska eyaletinde ABD Başkanı Donald Trump ve Rusya lideri Vladimir Putin’in ikili görüşmesinde detaylı olarak masaya geliyor. Putin’in zirvede Ukrayna’da ateşkes ilan etmeyi kabul etmesi durumunda ise bir sonraki zirvenin Ukrayna lideri Volodimir Zelenski’nin de katılımıyla İstanbul’da gerçekleşmesinin gündemde olduğu belirtiliyor.
YÜKSEK PROFİLLİ HEYET
ABD ve Rusya liderleri bugün TSİ ile 10.30’da ABD’nin Alaska kentinde bir araya gelecek. Trump’ın “kendisini oyaladığını” söyleyen Putin’in Washington’ın tahammül sınırlarını aştığı için Alaska’da somut ilerleme adına belli tavizler vermesi öngörülüyor. Putin’in Alaska’ya beraberinde dış politikadan sorumlu yardımcısı Yuriy Uşakov, Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Savunma Bakanı Andrey Belausov, dış yatırımlardan sorumlu yardımcısı Kiril Dmitriyev ve Rusya Maliye Bakanı Antol Siluanov gibi üst düzey kurmaylarını götürmesi de zirveden somut ilerleme çıkabilir sinyali olarak algılandı.
İSTANBUL’U TRUMP ÖNERMİŞ

Alaska’dan ateşkes çıkması ve daha kapsamlı görüşmeler için perspektif oluşması halinde ise bir sonraki liderler zirvesinin adresi İstanbul olabilir. ABD Başkanı Trump’ın Avrupalı liderlerle yaptığı videokonferans görüşmesinde bu öneriyi dile getirdiği belirtiliyor. Avrupalı kaynakların aktardığına göre Trump, videkonferansta Putin’in ateşkesi kabul etmesi ve barıştan yana tavır sergilemesi halinde “hiç vakit kaybetmeden Rusya-Ukrayna liderler zirvesi düzenlemeyi planladığını” söyledi. Kaynaklara göre Trump, bu zirveye hakem olarak kendisinin de katılmayı planladığını ve Türkiye’de Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın evsahipliğinde düzenlenmesinin coğrafi olarak da uygun olacağını aktardı. İstanbul, Ukrayna savaşının başlangıcından bu yana diplomatik çabaların merkezi haline gelmişti. 2022 yılında ilk Rusya-Ukrayna doğrudan görüşmeleri İstanbul olmuş, geçtiğimiz aylarda yine iki ülke heyetleri arasında üç fasıl doğrudan görüşmeler İstanbul’da Çırağan Sarayı’nda yapılmıştı.

TARAFLARDAN TEMKİNLİ AÇIKLAMALAR

Putin’in ateşkese evet demesi için ise ortada iki senaryo olduğu belirtiliyor. İlk ihtimalde yalnızca hava saldırılarını yapsayan uzun vadeli bir ateşkes, ikinci ihtimalde ise hava, kara ve denizde kapsamlı bir ateşkes öngörülüyor. Ancak Putin tam kapsamlı ateşkese evet demesi için ABD Başkanı Trump’tan ateşkes süresince Ukrayna’ya silah göndermeme ve üçüncü ülkelere satılmış silahların Ukrayna’ya aktarılmaması güvencesi isteyecek.

Öte yandan bugünkü zirvenin ardından ikinci bir zirveye gidilip gidilmeyeceği ya da somut bir sonuç elde edilip edilmeyeceği konusunda taraflardan gelen temkinli açıklamalar da var. Trump, Putin ile yapacağı görüşmeden ümitli olduğunu ancak olumsuz bir sonuca da hazırlıklı olduğunu vurgulayan değerlendirmeler yaparken; Kremlin sözcüsü Dimitri Peskov da görüşmeden nihai bir belge ummadıklarını belirtti. Bu arada Trump, olası ikinci görüşmeye bazı Avrupalı liderleri de davet edebileceğini söyledi.

ZİRVEDE ‘YEDEK PARÇA’ GÜNDEMİ

Trump-Putin zirvesi Ukrayna savaşının bitirilmesi yönündeki somut adımlar kadar, Moskova adına Batı yaptırımlarının kaldırılması açısından da önemli. Bu bağlamda Putin’in Trump’tan özellikle Rus yolcu uçaklarına uygulanan yaptırımı kaldırmasını isteyeceği belirtiliyor. Yaptırımlar nedeniyle yolcu uçaklarının bakımı için yedek parça temin etmekte zorlanan Rusya’nın uçak filosu yüzde 70 oranında yıpranmış durumda. Havacılık uzmanları bu durumda değişiklik olmazsa Rusya’nın yakın bir gelecekte yüzlerce uçağı havaya kaldıramaz duruma geleceği görüşünde.

PUTİN’İN ARACI ÖNDEN GİTTİ

Alaska’daki Anchorage kentinde bulunan Elmendorf-Richardson Askeri Üssü’nde yapılacak görüşmenin Türkiye saati ile 10.30’da başlaması planlanıyor. Üs, uzun yıllar Soğuk Savaş’ta Sovyetler Birliği’ne karşı önleyicilik ve caydırıcılık açısından ABD adına stratejik bir öneme sahipti. Rus medyası, Putin’den önce güvenlik ekibinin Anchorage’a gittiğini ve uçaktan toplantı salonuna kadar olan mesafeyi de kendi aracıyla geçmek isteyen Rus liderin zırhlı aracının da önden gönderildiğini bildirdi. ABD ve Rusya arasındaki sınır çizgisinin geçtiği Rusya’ya ait Büyük Diomede Adası ile ABD’ye ait Küçük Diomede Adası arasındaki 3.8 kilometrelik kısa mesafeye rağmen “Uluslararası Tarih Değiştirme Çizgisi” de buradan geçtiği için sınırın iki yanındaki zaman farkı 21 saat. Liderler zirvesi sırasında Alaska’daki takvimler 15 Ağustos’u, sınırın diğer tarafında ise 16 Ağustos’u gösterecek.