Anadolu’nun Japon kalbi durdu... Ömrünü Kırşehir e adayan Arkeolog Omura ya hüzünlü veda

Kırşehir’in Kaman ilçesinde uzun yıllar arkeolojik kazılar yürüten Japon arkeolog Dr. Sachihiro Omura, tedavi gördüğü Kaman Devlet Hastanesi'nde yaşamını yitirdi. 1972 yılında Türkiye’ye gelen ve 1985’te Kaman Kalehöyük’te kazı çalışmalarını başlatan Omura, Anadolu tarihine yaptığı katkılarla tanınıyordu. Omura için kurucusu olduğu Japon Anadolu Arkeoloji Enstitüsü’nün bahçesinde bir anma töreni düzenlendi.

Törene Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Gökhan Yazgı, Kırşehir Valisi Murat Sefa Demiryürek, Japonya’nın Ankara Büyükelçiliği temsilcileri, Enstitü Müdürü Doç. Dr. Kimiyoshi Matsumura, Omura’nın eşi Dr. Masako Omura, kızı Sachiko Omura, meslektaşları, öğrencileri ve çok sayıda vatandaş katıldı.

Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Gökhan Yazgı törende yaptığı konuşmada şu ifadeleri kullandı:

“Bugün, burada yalnızca büyük bir bilim insanını değil; insanlığa, kültüre ve dostluğa adanmış bir ömrü uğurlamak üzere toplandık. Türkiye'yi bir vatan, biziyse bir aile bildi. Biz de onu yürekten benimsedik, sevgiyle, saygıyla bağrımıza bastık. Kalehöyük'te 40 yıl önce başlayan kazı çalışmalarını bizlere yalnızca bilimsel olarak değil, insani olarak bir miras bıraktı. Kaman, Yassıhöyük ve Büklükale'de yürütülen her çalışmada Dr. Omura'nın emeği, bilgeliği ve sevgisinin izleri bulunmakta. O artık Türk arkeolojisinin ayrılmaz bir parçasıydı. Bizimle güldü, bizimle ağladı, bizimle birlikte yaşadı.”

Yazgı ayrıca, Omura’nın bölgede “Ömer Abi” olarak tanındığını ve farklı kişiliğiyle hafızalarda yer ettiğini vurguladı.

Omura’nın eşi Dr. Masako Omura ise törende duygularını şu sözlerle dile getirdi:

“Sevgili Sachihiro Omura. Bu topraklara ‘yuvam’ dediğin, tarihimizi geleceğe taşıdığın ve dostluğunla kalplerimizde yer ettiğin için sana minnettarız. Seni daima kalbimizde yaşatacağız. Huzur içinde uyu. Bu topraklar seni asla unutmayacak. 45 yıllık hayat arkadaşımı toprağa verdiğim bu topraklarda çalışmalarımıza devam edeceğim. Onun anısını ve bilimsel mirasını yaşatmak en büyük görevimiz.”

Japon Anadolu Arkeoloji Enstitüsü Müdürü Doç. Dr. Kimiyoshi Matsumura ise konuşmasında Omura’nın kaybı karşısındaki duygularını şu sözlerle aktardı:

“Dr. Sachihiro Omura beyin aniden aramızdan ayrılmasından dolayı çok üzgünüm. Bu ani ölümü hala algılayamıyoruz. Sanki burada konuşurken, Omura beyin arkadan gelip bana cesaret verecek gibi hissediyorum. Buradaki kalabalık, Omura Bey’in ne kadar çok sevildiğini bizlere bir kez daha gösterdi. 52 sene, hayatının üçte ikisini Türkiye'de yaşayarak geçirdi. Çok azimli bir şekilde çalışarak hayallerini gerçekleştirdi. Omura Bey’e, ‘Siz artık Türk’sünüz’ diyenleri çok oldu. Yaşamı boyunca Omura Bey’i destekleyen herkese içten teşekkürlerimi sunuyor, kendisini asla unutmayacağımı bir kez daha ifade etmek istiyorum.”

Dr. Omura’nın cenazesi, öğrencilerinin taşıdığı Türk ve Japon bayrakları eşliğinde "Güle Güle Omura" sloganlarıyla Kaman'dan Ankara'ya uğurlandı.

Japon Prensi Mikasa’nın önerisi ve dönemin Başbakanı Turgut Özal’ın girişimiyle Türkiye’ye gelen Omura, 1985 yılında Kırşehir’in Kaman ilçesinde Kalehöyük kazılarına başladı. Ardından Yassıhöyük ve Büklükale kazılarını da yürüttü. Omura, Türkiye Cumhuriyeti Liyakat Nişanı başta olmak üzere birçok yerli ve uluslararası ödüle layık görüldü.

Omura, bir röportajında Türkiye’ye geliş sürecini şu sözlerle anlatmıştı:

“19 yaşındayken Japonya'nın en büyük gazetesi Asahi'de, Türkiye'den bir müsteşar geleceğine dair haber gördüm. Onu çok merak ettim. Büyükelçiliğe gittim. Fakat kapıcı kıyafetime bakıp beni içeri almadı. Tam çıktım, gidiyordum arkamdan birisi koşa koşa geldi. 'Çok istiyorsan oteli söyleyeyim oraya git' dedi. Orada da kapıcı beni sokmadı ama 'Telefonunu yaz kağıda bir şansımızı deneyelim' dedi. Ertesi gün beni aradılar. Arayan Turgut Özal'dı. 'Türkiye'ye gelmek istediğini yazmışsın. Havalimanına gel. Ben yarın döneceğim' dedi. Uçak 5'teydi ve ben de o zamana kadar hiç uçağa binmediğim için pasaport ve gümrük işleri nasıl olacak bilmiyordum. Tam 5'te havalimanına gittim. Herkes gitmişti. Çok üzüldüm. Oradaki görevli bana baktı 'Sen Omura mısın?' dedi. 'Allah Allah, siz beni nereden tanıyorsunuz?' dedim. 'Turgut Özal Bey sizi çok bekledi, niye gelmedin' dedi. Sonra benimle irtibat kurdular ve Türkiye'ye geldim.”

Omura, özellikle Hitit dönemine olan ilgisiyle tanınıyordu. Elazığ’da 1973-1976 yılları arasında görev yaptıktan sonra Kaman’da 7 farklı medeniyete ait buluntuların gün yüzüne çıkarılmasında büyük rol oynadı. 1998’de kurduğu Japon Anadolu Arkeoloji Enstitüsü (JIAA) ile bölgedeki çalışmalara kurumsal bir kimlik kazandırdı.

Aynı zamanda Kaman-Kalehöyük Arkeoloji Müzesi ve Japon Bahçesi projeleriyle Türkiye-Japonya kültürel iş birliğinin simgesi haline geldi.

2015 yılında yaptığı bir açıklamada, yılın 11 ayını Kırşehir’de, yalnızca bir ayını Japonya’da geçirdiğini söyleyen Omura, Anadolu’daki arkeolojik zenginliği şu sözlerle anlatmıştı:

“Burada dünyanın tarihi var. Hitit, dünyanın tarihidir. Roma, Bizans, Selçuklu, Osmanlı dünyanın tarihidir, dünyayı çok etkilemişler. O medeniyetlerin kalıntılarında dünya tarihi var. Burada, kazdıktan sonra ortaya çıkan malzemelerin üzerinde çalışmak, dünya tarihini okumak demektir. Dünya tarihi, bir anlamda burada ortaya çıkarılacak. Bana göre Anadolu, o kadar önemli. Mesela Mısır'da da ben kazı yapmıştım fakat oranın tek kültürü var, Anadolu ve Yunanistan gibi değil. İtalya, o kadar değil. Roma İmparatorluğu var ama ondan öncesi yok. Oysa, Anadolu'da Hitit'ten önce de var. Daha da kat kat kültür var.”

Omura’nın 77. yaş günü anısına bu yıl ocak ayında yayımlanan “It All Began with Stratigraphy and Chronology” adlı kitapta, Orta Anadolu arkeolojisine yaptığı katkılar ayrıntılı şekilde ele alındı.

Yaşamı boyunca arkeoloji ve kültürel diplomasiye önemli katkılarda bulunan Dr. Sachihiro Omura, eşi Dr. Masako Omura ile birlikte Japon Anadolu Arkeoloji Enstitüsü’nün konutunda yaşıyordu. Türkiye, onu yalnızca bir bilim insanı olarak değil, bir dost ve kültürel elçi olarak da hatırlayacak.

Editör: Aziz Turgut Altun