Avrupa yı endişelendiren karar! Son tarih Eylül 2026 iddiası...333 üncü madde programı sona mı eriyor?

ABD Savunma Bakanlığı’nın (Pentagon), Avrupa’daki diplomatları bilgilendirerek Doğu Avrupa ülkelerine yönelik askeri eğitim ve donanım yardımlarını keseceğini açıkladığı iddia edildi.

İngiliz Financial Times gazetesinde yer alan habere göre, ABD Başkanı Donald Trump, Rusya'ya sınırı olan ülkelere sağladığı güvenlik yardımlarını kademeli olarak sonlandırmayı planlıyor.

Trump'ın Avrupa’yı kendi savunmasına daha fazla yatırım yapmaya zorladığı dönemde alınan karara göre, bugüne kadar onaylanmış fonlar 2026'ya kadar kullanılabilecek. Ancak sonrasında, bu fonlar için bütçe ayrılmayacak.

Konuya ilişkin bilgi sahibi kaynaklar, Pentagon yetkililerinin geçtiğimiz hafta Avrupalı diplomatlara, ABD’nin Rusya ile olası bir çatışmada ön saflarda yer alacak Doğu Avrupa ülkelerindeki orduları eğitmek ve donatmak için programlara artık fon sağlamayacağını bildirdiğini aktardı.

333. MADDE PROGRAMI SONA ERİYOR

Pentagon’un 333. madde kapsamında yürüttüğü güvenlik yardım programı, yalnızca Kongre onayıyla finanse edilebiliyor. Ancak Trump yönetimi, yeni bir fon talebinde bulunmadı. Halihazırda onaylanan kaynaklar, 2026 yılının Eylül ayı sonuna kadar kullanılabilecek.

Bir Beyaz Saray yetkilisi, bu adımın Başkan Donald Trump’ın dış yardımları “yeniden değerlendirme ve yeniden düzenleme” politikasına uygun olduğunu söyledi. Yetkili, “Bu eylem, başkanlık kararnamesi ve başkanın Avrupa’nın kendi savunması için daha fazla sorumluluk almasını sağlamaya yönelik uzun süredir vurguladığı hususlarla uyumlu olarak Avrupa ülkeleriyle koordine edildi” ifadelerini kullandı.

Trump’ın baskısıyla, NATO müttefikleri Haziran ayında savunma harcamalarını GSYİH’nin yüzde 5’ine çıkarma kararı almıştı.

BALTIK ÜLKELERİNE BÜYÜK DARBE

Senato yardımcılarının tahminlerine göre, 333. madde fonunun kesilmesi dünya genelinde 1 milyar dolardan fazla bütçeye sahip programı etkileyecek ve özellikle Baltık ülkelerine gönderilen yüz milyonlarca doların kesilmesine neden olacak.

ABD Hükümet Sorumluluk Ofisi’ne göre, 2018-2022 yılları arasında Avrupa’ya 1,6 milyar dolar tahsis edildi. Bu miktar, küresel 333 harcamalarının yaklaşık yüzde 29’unu oluşturuyor. Estonya, Letonya ve Litvanya programın başlıca alıcıları arasında yer alıyor.

Washington’daki toplantıya, yardım almayan ülkeler dahil olmak üzere çok sayıda Avrupa büyükelçiliğinin temsilcisi katıldı. Bir Avrupa yetkilisi, bu adımın daha zengin Avrupa ülkelerini ön saflardaki ülkelere daha fazla destek vermeye zorlamak amacıyla atıldığını belirtti.

Ancak görüşmelere katılan Avrupalı diplomatlar, kararın yarattığı belirsizlik nedeniyle endişeli. Bir diplomat, “Eğer acımasız davranırlarsa, bunun büyük etkileri olacaktır. NATO da kesinlikle etkilenecek” dedi. Bir başka diplomat ise Trump’ın uluslararası yardımları kesme kararlarını hatırlatarak, “Bu durum büyük endişe ve belirsizlik yaratıyor” ifadelerini kullandı.

“YANLIŞ BİR ADIM”

Senato Dış İlişkiler Komitesi’nin kıdemli Demokrat üyesi Senatör Jeanne Shaheen, kesintileri eleştirdi. Shaheen, “Putin’i müzakere masasına oturtmaya ve Rusya’nın saldırganlığını caydırmaya çalışırken tam tersi bir mesaj veren yanlış bir adım” dedi.

Pentagon’un kısıntısı, politika şefi Elbridge Colby’nin savunma kaynaklarını Hint-Pasifik bölgesine kaydırma planlarıyla da aynı zamana denk geliyor. Colby, Tayvan konusunda Çin ile çatışma riskini azaltmayı hedefliyor.

Bu yılın başında, ABD’nin kendi stoklarına yönelik kaygılar nedeniyle Ukrayna’ya mühimmat ve bazı yüksek değerli silah sevkiyatları aniden durdurulmuştu. Trump daha sonra bu sevkiyatların yeniden başlatılması talimatını vermişti.

BALTIK GÜVENLİK GİRİŞİMİ DE TEHLİKEDE

Estonya, Letonya ve Litvanya’nın ordularını güçlendirmek için 2020’de oluşturulan Baltık Güvenlik Girişimi’nin geleceği de belirsizliğe girdi. Geçen yıl Kongre, girişimi desteklemek için 228 milyon dolarlık bir bütçeyi onaylamıştı. Ancak Beyaz Saray, gelecek yıl için yeni bir fon talebinde bulunmadı.

Emekli Amiral ve Demokrasileri Savunma Vakfı araştırmacısı Mark Montgomery, yardım kesintisinin Baltık ülkeleri için çok zor olacağını söyledi. Montgomery, “Buradaki ana fikir, bu ülkelerin kendilerini savunabilmelerini sağlamak” dedi.

TRUMP: POLONYA’DAN ASKER ÇEKMEYECEĞİZ

ABD yönetimi dünya genelindeki asker konuşlandırmalarını gözden geçirirken, Avrupa’daki varlığını azaltmayı planlıyor. Ancak Trump, Polonya’dan asker çekme niyetinde olmadığını açıkladı.

Çarşamba günü Polonya Cumhurbaşkanı Karol Nawrocki ile görüşen Trump, ülkede dönüşümlü olarak görev yapan yaklaşık 10 bin ABD personelinin durumundan “çok memnun” olduğunu söyledi. Trump, “İsterlerse daha fazlasını da göndeririz” ifadelerini kullandı.