Bakan Fidan: AB konusundaki çalışmalarımızda koordineli şekilde ortam oluşturulması yönünde mutabakata varıldı

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Rusya ve Ukrayna arasındaki müzakereler kapsamındaki olası bir liderler zirvesine ilişkin, “Bütün taraflar, Rusya, Ukrayna İstanbul’da Türkiye’nin ev sahipliğinde bir araya gelme konusunda irade beyan ediyorlar. Fakat hangi şartlarda ve ne zaman gelineceği konusunda devam eden müzakere süreci var. Ukrayna ve Rusya’nın bu konudaki farklı tutumlarını bizler müzakereciler olarak ortada bir yerde buluşturmaya gayret ediyoruz. Taraflar bu konuda konuşuyorlar. Eğer bir ateşkes konusunda mutabık kalınacaksa liderler zirvesine Sayın Trump’ın da buna ilgi gösterdiğini biliyoruz” değerlendirmesini yaptı.

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Türkiye'nin öncülüğünde Karadağ, Kosova, Kuzey Makedonya, Sırbistan, Bosna Hersek ve Arnavutluk'un katılımıyla kurulan Balkan Barış Platformu'nun bugün İstanbul'da düzenlenen ilk toplantısına ev sahipliği yaptı. Toplantı sonrasında basın toplantısı düzenleyen Fidan, şöyle konuştu:

“Balkanların istikrarı başta Avrupa olmak mücavir bölgelerin huzuru ve güvenliği için de büyük önem taşımaktadır. Bu coğrafya Türkiye için yalnızca stratejik değil aynı zamanda kültürel ve beşeri bağlarla iç içe geçmiş bir öncelik alanıdır. Bu bağların da katkısıyla bölgenin gerçekliğini yakından hissedebilen bir ülkeyiz. Bölge ülkeleriyle ikili iş birliğimiz çok boyutlu şekilde gelişmeye devam ediyor. Karşılıklı temaslarla iş birliğimiz yeni alanlara giderek her gün taşınıyor.

Balkanlarda istikrarın öncelikle bölge ülkeleri arasındaki iş birliği ve diyaloğun daha da güçlendirilmesiyle kalıcı hale geleceğine inanıyoruz. Bu yaklaşımımızın temelinde bölgesel sahiplenme ilkesi bulunmakta. Bugün ilk toplantısını gerçekleştirdiğimiz Balkan Barış Platformu da bölgesel sahiplenme yaklaşımımızın yeni bir halkasını oluşturmaktadır. Hedefimiz sorunları samimi biçimde ele alan, taraflar arasında düzenli temaslara imkan sağlayan, sonuç odaklı ve özgün bir yapıyı geliştirmektir. Bu sayede bizleri doğrudan etkileyen siyasi, ekonomik ve sosyal sınamaları tartışma imkanımız olabilecek. Balkanlar kelimesinin bölünme ve ayrışma değil, iş birliği ve dayanışma anlamında kullanılacağı zemini oluşturmak istiyoruz. Hem bölgemizin hem de yakın çevremizin refahına ve huzuruna katkı sağlama gayretindeyiz. Herhangi bir sürecin yerine geçmeyi değil, var olan mekanizmaları desteklemeyi hedefliyoruz.

Bölgesel meseleleri ele aldık. Balkanların tamamında istikrar ve refahın tesisinin temel önceliğimiz olduğuna vurgu yaptık. Bölgedeki siyasi gelişmelerin yanı sıra enerji güvenliği, bağlantısallığın güçlendirilmesi ve bölgesel iş birliği ve kapasite inşası fırsatları dahil olmak üzere birçok başlık hakkında görüş alışverişlerinde bulunduk. Elbette Balkan Barış Platformu’nun geleceğini de değerlendirdik. Bu plaftormun bölgede mevcut platform ve girişimler bakımından tamamlayıcı bir format oluşturmasını amaçlıyoruz.

Toplantıların düzenli aralıklarla sürdürülmesi ve bölgesel iş birliğini somutlaştıracak projelere öncelik verilmesi yönünde ortak bir irade oluştu.

Bölgesel diyalog mekanizmalarının güçlendirilmesine her zamankinden daha fazla ihtiyaç duyulmaktadır. Kendi bölgemize dair kararları hep beraber almalıyız. Ortak bir tarihimiz ve bu tarihin acı ve güzel yanları var. Ancak bu tarihin bizi geçmişin çıkmazlarına mahkum etmesine izin vermememiz lazım. Ortak tarihimizden dersler çıkartıp geleceğe birlikte yön verme sorumluluğunu üstlenmeliyiz. Geleceğimizi tesadüflere veya başkalarının ellerine bırakamayız. Balkan Barış Platformu’nun da bu arayışa hizmet etmesini temenni ediyoruz.”

Açıklamasının ardından gazetecilerin sorularını yanıtlayan Fidan, toplantıda hangi somut kararların alındığını ve Türkiye’nin Balkanlardaki sorunların çözümünde bir rol üstlenip üstlenemeyeceğine ilişkin soru üzerine şu değerlendirmeyi yaptı:

“7 katılımcı ülkenin 6'sı Avrupa Birliği (AB) üyeliğine aday ülke durumda. Her birinin AB ile değişen ölçeklerde adaylık süreçleri bir seviyede devam ediyor ve etmiyor. Ortak gündem maddelerimizden biri AB üyeliği süreci içerisinde beraber tecrübe paylaşımımız nasıl olabilir, ortak tutumlarımız, pozisyonlarımız neler olabilir, AB ile ilişkilerimizde farklı anladıklarımız nelerdir, bunu daha ileri nasıl taşıyabiliriz, özellikle ait olduğumuz bölgeye yönelik farkındalığı Brüksel'de nasıl artırabiliriz aday ülkeler olarak, ağırlıklı olarak bu konunun üzerinden geçtik. AB’nin de bölgeye yönelik çok ciddi ekonomik, kültürel, siyasi, teknolojik, birçok alanda politikaları var. Fakat bizler AB üyesi değiliz, aday ülkeyiz. Aday ülke olmanın getirdiği sorumluluklar var. Bu sorumluluklar giderek daha bağlayıcı hale de gelebiliyor.

AB konusundaki çalışmalarımızda daha koordineli şekilde ortam oluşturulması yönünde bir mutabakata varıldı. Özellikle Avrupa’nın vize politikaları başta olmak üzere, Gümrük Birliği politikaları başta olmak üzere bu konularda beraber tecrübe paylaşımımız ne olabilir, var olan jeostratejik ortam ne tür değişiklikler getiriyor, üye ülkelerin üyelikleri ne zaman gerçekleşecek, bu üyelik gerçekleşene kadar askıya aldıkları herhangi bir ekonomik, siyasi, güvenlikle ilgili sorun alanları var mı, varsa bunlar nasıl tekrar telafi edilebilir, AB’nin bu konudaki farkındalığı ne kadar, AB’nin hassasiyetleriyle ilgili bölgenin farkındalığı ne kadar, bütün bunların hepsini detaylı bir şekilde tartışmaya izin veren bir platform oldu.

Aramızdaki bu karşılıklı bağımlılığı sağlayan ortak noktaları modern zamanlarda ticarete, ekonomiye, siyasi iş birliğine ve savunma sanayi iş birliğine nasıl dönüştürebiliriz onunla da ilgili çalışma konusunda mutabık kaldık. Biliyorsunuz, AB’nin iki tür özel fonla geliştirdiği SAFE (Avrupa İçin Güvenlik Eylemi) ve Avrupa’yı yeniden silahlandırmayla ilgili iki projesi var. Bu projelerde AB üyesi ülkelere tanınan özel haklar var. Aday ülkelerle ilgili yapılan farklı tanımlamalar var. Aday ülkelerle ilgili olanlara ilişkin hep beraber çalışma kararı aldık. Aynı zamanda SAFE ve ReArm Europe (Avrupa’yı Yeniden Silahlandır) dışında bizler kendi savunma sanayi iş birliğimizi nasıl yapabiliriz, çünkü masa etrafındaki her ülkenin farklı kapasitesi var bu konuda. Bu konuyu biz bir gündem maddesi olarak ele aldık.

6 ayda bir tekrar toplanma kararı aldık. Şimdilik İstanbul merkez olmaya devam edecek Balkan Barış Platformu’nun. Bu bir gayri resmi bir formattır. Toplantılarımıza gayri resmi formatta, serbest ortamda, samimi bir şekilde, resmi kayıtlar olmadan sorunları açık bir şekilde tartışma üzerine kurulmuş bir format var. Önümüzdeki zaman dilimi içerisinde biraz ilerleme kaydettiğimiz zaman da liderlerimiz de bu formatta bir araya getirme konusunda mutabık kaldık.”

Bakan Fidan, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Rusya ve Ukrayna müzakerelerine ilişkin açıklamaları ve olası bir liderler zirvesinin Türkiye’de yapılmasının Türk dış politikası ve savaşın sonlanması açısından nasıl bir adım olacağına ilişkin soru üzerine şunları söyledi:

“Geçtiğimiz günlerde 3. turunu tamamladığımız Rusya-Ukrayna arasındaki İstanbul'un görüşmelerinin önemli gündem maddelerinden biri de liderlerin bir araya getirilmesi. Üç ana kulvarda şu ana kadar gidiyor. Bir, insani konular dediğimiz ağırlıklı olarak esir değişimini içeren konular. İkincisi, mevcut ateşkesle ilgili tarafların pozisyonlarının anlaşılması ve yakınlaştırılmasıyla ilgili konu. Üçüncüsü, liderlerin bir araya gelmesi. Bu üç konu, şu ana kadar yaptığımız üç oturumda da tartışılan konular oldu.

İnsani cephede gittikçe artan rakamlarla her bir araya gelişlerinde daha fazla esirin, yaralının tutuklunun değiştirilmesi konusunda mutabık kalınıyor ve iki taraf da ellerinden gelen iyi niyeti göstererek, gayreti göstererek bunu hayata geçiriyorlar. Bu açıkçası, Cumhurbaşkanımızı da bizleri de çok memnun ediyor. Burada esarette olanların esaretten kurtulup ailelerine dönmesi, annelerin, babaların, eşlerin, çocukların sevinç içerisinde olması bu kadar büyük kayıplara ve yıkımlara sebep olan bir savaşta bir nebze de olsa bir rahatlama ve umut alanı.

Liderlerin ne zaman ve ne şekilde bir araya geleceği konusunda yürüyen tartışmalar geldiği durum itibarıyla şöyle; bütün taraflar, Rusya, Ukrayna, İstanbul’da Türkiye’nin ev sahipliğinde bir araya gelme konusunda irade beyan ediyorlar. Fakat hangi şartlarda ve ne zaman gelineceği konusunda devam eden müzakere süreci var. Ukrayna ve Rusya’nın bu konudaki farklı tutumlarını bizler müzakereciler olarak ortada bir yerde buluşturmaya gayret ediyoruz. Taraflar bu konuda konuşuyorlar. Eğer bir ateşkes konusunda mutabık kalınacaksa liderler zirvesine Sayın Trump’ın da buna ilgi gösterdiğini biliyoruz. Dolayısıyla Cumhurbaşkanımız bu süreci biraz daha hızlandırmak istiyorlar. Kendisi liderler diplomasisine çok inanıyor. Müzakere heyetleri arasında belli tıkanmış noktaları liderlerin bir araya gelmesiyle açılabileceği yönünde de kendilerinin bir düşüncesi var. Belki bunu mümkün kılmak için bir girişimde bulunabiliriz. Burada liderler bir araya geldiği zaman ne türden bir tartışma zemininde, hangi kararları alacaklar önceden heyetlerin bunu ilerletmesi gerekiyor. Şu anda o aşamadayız. Ama daha önce liderler ‘Gelelim mi, gelmeyelim mi’ gibi konuda da ihtilaf varken, şu anda o ihtilaf yok. Herkes gelmek istiyor. Ama hangi şartta ve ne zaman, hangi aşamada gelelim konusunda bir farklı düşünceler var Ruslar ve Ukraynalılar arasında. Onu buluşturma aşamasındayız. İnşallah yakın gelecekte o da olursa ben İstanbul’da, Cumhurbaşkanımızın ev sahipliğinde üç liderin de bir araya geleceğine inanıyorum.” (ANKA)