Başarıya rağmen kendini değersiz hissetmek: İmposter sendromu hayatınızı nasıl etkiliyor?

Psikolojik bir tuzak gibi zihinleri etkisi altına alan İmposter sendromu, bireyin kendini yetersiz ve başarısız hissetmesine neden oluyor. İşte bu sendromun belirtileri, nedenleri ve çözüm yolları…

İMPOSTER SENDROMU NEDİR?

İmposter sendromu, bireylerin iş ya da eğitim hayatlarında elde ettikleri başarıları hak etmediklerini düşünerek kendilerini yetersiz hissetmeleridir. Bu kişiler, başarılarının şans ya da tesadüften kaynaklandığını düşünür ve kendilerini sorgulamaya başlarlar. Başarılarını içselleştiremeyip, adeta “sahtekar” gibi hissederler.

İlk kez 1978 yılında psikolog Pauline Rose Clance ve Suzanne Imes tarafından tanımlanan bu durum, “sahtekarlık fenomeni” ya da “sahtekar sendromu” olarak da bilinir. Başlangıçta kadınlarda sık gözlemlense de, zamanla erkeklerde de yaygın olduğu tespit edilmiştir.

Stres seviyesini yönetmenin yolları neler?

Ofiste isteyip de kahvaltı yapamayanlar buraya!

İMPOSTER SENDROMU TÜRLERİ

İmposter sendromu, kişiden kişiye farklılık gösterir ve beş ana türde incelenir:

- Mükemmelliyetçi: Her şeyi kusursuz yapma isteğiyle hareket eder. En ufak hata onları başarısız hissettirir.

- Süper Kahraman: Her alanda mükemmel olmaya çalışır, aşırı çalışır, dinlenmeye ve hata yapmaya tahammülü yoktur.

- Uzman: Bilgi eksikliği olduğunu düşündüğünde kendini yetersiz hisseder, başarılarını şansa bağlar.

- Doğuştan Yetenekli: Doğal yeteneklerine çok güvenir, zorlandığında hemen yetersiz olduğunu düşünür.

- Solist: Her işi tek başına yapmak ister, yardım almak onları zayıf hissettirir.

İMPOSTER SENDROMU BELİRTİLERİ

Bu sendromun belirtileri şunları içerebilir:

- Sahtekarlık döngüsü: Aşırı hazırlık yapma ya da son dakika erteleme alışkanlığı.

- Mükemmeliyetçilik: Ulaşılamaz hedefler koyma ve sürekli rekabetçi olma.

- Süper kahramanlık: Kapasitesinin üzerinde sorumluluk alma ve aşırı hazırlık.

- Başarısızlık korkusu: Başarısızlık karşısında yoğun kaygı ve utanma hissi.

- Yeterliliği reddetme: Başarılarını küçümseme ve şansa bağlama.

- Başarı fobisi: Başarılı olmanın getireceği beklentilerden korkma.

Diğer yaygın belirtiler arasında özgüven eksikliği, depresyon, utanç, kendini aşırı başkalarıyla kıyaslama, tükenmişlik, övgüleri reddetme ve çeşitli anksiyete veya kişilik bozuklukları bulunabilir.

İMPOSTER SENDROMU NEDENLERİ

İmposter sendromu ortaya çıkışında birçok faktör rol oynar:

- Kişilik özellikleri: İçe dönük, mükemmeliyetçi ve özgüveni düşük kişilerde daha yaygındır.

- Sosyal rol beklentileri: Toplumun ya da kültürün beklentilerine uymayan mesleklerde bu risk artabilir.

- Cinsiyet: Kadınlarda ve erkeklerde farklı sosyal beklentiler nedeniyle etkileri değişebilir.

- Aile: Aileden gelen baskılar, beklentiler ve yetiştirme tarzı kişinin kendini yetersiz hissetmesine neden olabilir.

- Toplum: Toplumun cinsiyet rollerine yüklediği anlamlar, bireylerin başarılarını sorgulamalarına yol açabilir.

İMPOSTER SENDROMU İLE BAŞA ÇIKMA YÖNTEMLERİ

Bu durumla baş etmek için aşağıdaki stratejiler faydalıdır:

- Kendine güven kazanma: Başarıları yetenek ve çabayla ilişkilendirmek ve küçük başarıların farkına varmak özgüveni artırır.

- Başarıları kabul etme ve içselleştirme: Olumlu geri bildirimleri almak, başarılarını kutlamak ve bunların tesadüfi olmadığını kabul etmek önemlidir.

- Profesyonel yardım alma: Psikoterapi ve danışmanlık, özellikle bilişsel davranışçı terapi ile olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmek mümkündür.

İMPOSTER SENDROMU TEDAVİ YÖNTEMLERİ

İmposter sendromu, zamanla kişinin hem iş hem de özel yaşamını olumsuz etkiler. Tedavi sürecinde:

- Özgüven çalışmaları yapılmalı, kişi küçük hedefler koyarak bunları başarmalı ve kendini ödüllendirmelidir.

- Olumlu geri bildirimler kabul edilmeli ve başarılar içselleştirilmelidir.

UYARI: Eğer sendrom yaşam kalitesini ciddi şekilde etkiliyorsa, mutlaka uzman desteği alınmalıdır.

Görsel Kaynak: istockphoto/shutterstock