Bayramlar çocuklar için sosyal bir okul gibi

Aile ziyaretlerinin yerini tatil planlarının aldığı günümüzde, çocuklar için bayramın anlamı göz ardı ediliyor. Uzmanlar, bayramın çocukların ruhsal gelişimi, değer eğitimi ve aidiyet duygusu için nasıl bir fırsat sunduğunun altını çiziyor ve “Büyüklerle çocuklarınızı mutlaka bir araya getirin” diyorlar

Bayrama sayılı günler kaldı. Herkes bayramda neler yapacağına dair planlar yapıyor. Aile ziyaretleri, büyükleri görmeye gitmek bizim geleneklerimiz arasında. Ancak son yıllarda bu kendini tatil beldelerine plan yapmaya bıraktı. Özellikle çocuklarımızla birlikte büyüklerimizi ziyaret etmek, onlarla bayramlaşmak çocuğa neler kazandırıyor? Psikolojisini ve dünyaya bakışını nasıl etkiliyor? Torunları ile bir arada olmak dede ve ninelerimize neler hissettiriyor? Psikolojik Danışman Aleyna Nazlıcan Yıldız ile bu sorular üzerine samimi bir sohbet gerçekleştirdik:
Günümüzde birçok ebeveyn, bayramı tatil fırsatına dönüştürmeyi tercih ediyor. Bu elbette anlaşılır bir durum. Yoğun iş temposu, sınırlı izin günleri, şehir hayatının yorgunluğu derken insanlar biraz nefes almak istiyor. Tatile giden bir çocuk eğlenebilir, dinlenebilir ama bayram ne demek?, Büyükler neden önemli?, Ailede köklerimiz kim? sorularına somut cevaplar bulamaz.
Bayramı yaşamak sadece bir gelenek değil, aynı zamanda çocuklarımızın ruhsal gelişimi, değerler eğitimi ve aidiyet duygusu için çok önemli bir psikolojik kazanımdır.

Bayram tatilinde, tatil beldesine gitmek yerine akraba ziyaretleri yaparak bayramı ebeveynler ile birlikte geçirmek çocukta yıllar sonrada hatırlanabilecek içerisinde şefkat, aidiyet, sevgi, değer, dayanışma duyguları olan bir anı olarak kalacaktır. Yaşlılıkta da hatırlayacakları bu anı onların yaşamda anlam bulmasını, benliğini ve yaşamı severek hatırlamasını sağlayacak köprüleri oluşturacaktır.
Bir çocuk, dedesinin geçmiş bayramlardan anlattığı anıları dinlediğinde hem geçmişi öğrenir hem de bir kültürel süreklilik hisseder. Bu süreklilik, çocukta güven duygusu yaratır. Köklerini tanıyan bir çocuk, hayatın içinde daha sağlam durur. Anne ve babasının kendi ebeveynleriyle ilişkisini gözlemleme fırsatı bulan çocuk için aile bağlarının temeli atılır ve dayanıklı köklere sahip olduğu hissini kazandırır.

MERHAMET DUYGUSUNU TANIR
Bayramlaşma sırasında çocuklar, yaşlı bireylere nasıl davranılması gerektiğini gözlemler. El öpmek, hal hatır sormak, birlikte vakit geçirmek gibi davranışlar çocuğun empati kapasitesini artırır. Çocuk bayramlarda merhamet ve yardımseverlik gibi duyguları da yaşar. Bayramlarda çocuklar yardımlaşmayı deneyimleyebilir: Yaşlı ninesine ilaçlarını içmesi için su getirebilir ve bu sorumluluğu üstlenmek çocuğun kişilik gelişimi için olumlu bir kazanım olur. Saygı göstermeyi, empati kurabilmeyi, değer verebilmeyi ve paylaşmayı deneyimleyerek, izleyip görerek öğrenme olanağı sağlar.

Aleyna Nazlıcan Yıldız

BİZ SENİN HİKÂYENİN BİR PARÇASIYIZ
Büyüklerin kapısını çalmak, sadece 'gitmek' değil; onların yaşamdaki varlığını, değerini ve bıraktığı izleri onaylamaktır. Bu ziyaretler yaşlı bireylerin psikolojisinde, 'Ben unutulmadım', 'Hayatımın bir anlamı var' hissini güçlendirir. Özellikle torunlarla kurulan bağ, yaşlı bireyin kendini nesiller arası bir köprü olarak görmesine ve ruhsal olarak daha huzurlu hissetmesine katkı sağlar. Bayramda çocuklar ve yaşlılar arasında kurulan bağ, toplumsal sürekliliği de sağlar. Her iki taraf da birbirini tamamlar. Yaşlılar, bilgeliğiyle rehberlik ederken, çocuklar da onlara canlılık ve neşe getirir. Bu kurulan birliktelik, her iki tarafın da ruhsal ihtiyaçlarını beslemesini sağlar. Yaşlılıkta birçok kişi toplumdan izole edildiğini, artık görünmediğini hisseder. Torunlarının ziyareti, onlara "ben unutulmadım, ben hâlâ önemliyim" duygusunu verir. 75 yaşındaki bir büyükanne, bayramda gelen torunlarıyla sofrada otururken yalnızca yemek yemez; aynı zamanda değerli, görülen ve kabul edilen biri olduğunu hisseder. Yaşadıkları bu duygu, ruh sağlığı üzerinde doğrudan olumlu bir etki yaratır. Uzun süredir kimseyi görmeyen bir dedenin torunuyla bir saatlik sohbeti bile onun uyku düzenini, iştahını ve genel yaşam enerjisini olumlu etkileyebilir.
Yaşlı bireye bayram ziyaretine gelen bir torun, onunla sohbet eden bir çocuk, anlattığı anılara kulak veren bir gelin veya damat, ona şu mesajı vermiş olur: "Senin hayatın sadece sana ait değil. Biz senin taşıdığın hikâyenin bir parçasıyız."
Bu da yaşlı bireyin, zamanın içinde silinmediğini; bilakis kuşaktan kuşağa aktarıldığını hissetmesini sağlar.

İNSAN İNSANA BİR DENEYİM
Günümüzde ekranlarla iç içe büyüyen çocukların gerçek temas alanları daralıyor. Ekranda gördüklerinden ibaret sandıkları hayat, gerçeğin çok dışında. Oysa çocukların yaşayarak somut deneyimlerle öğrenmeye ihtiyaçları vardır. Bayram da büyüklerle geçirilen zaman, dijital dünyanın dışına çıkıp ''insan insana'' bir deneyim yaşama fırsatı sunuyor. Çocuk hitap edebilmeyi gözlemleyerek ve tekrar ederek, söz hakkı alarak deneyimliyor. Modern hayatta unutulan değerleri yaşadıkça, anlamlı duyguları hissettikçe, sakinleşiyor ve empati becerisi kazanıyor. Bayramlar, bu anlamda çocuklar için insan ilişkilerini anlatan, yaşama fırsatı sunan değerli bir ''sosyal okul'' niteliğindedir.

TROYA'NIN BAĞRINDAKİ ÇOCUKLUK
Geçtiğimiz günlerde 'Bir çocuğu yetiştirmek için bir köy lazım' sözünün doğruluğunu gördüğüm bir deneyim yaşadım. Hepsi anne olan üç kız arkadaşımla birlikte Hıdıellez'i Çanakkale'de karşılamak istedik. Çünkü bu topraklarda asırlar boyunca kutlanan bu bayramı, en eski geleneklere göre karşılamayı deneyimleyecektik. Atalarımızın izini sürmek hepimizi heyecanlandırmıştı. Bunu bir görev de bilmiştik. Belki gelecek nesillere aktarmak için biz de birer köprü olabilirdik. En azından çocuklarımıza anlatabilirdik. Bu sebeple aynı araba ile 1915 Çanakkale Köprüsü'nü kullanarak üç saatte Çanakkale'ye vardık.
Troya Müzesi'nin de bulunduğu Tevfikiye Köyü'ne geldiğimizde akşamüstüydü. Köy meydanında Hıdıellez ateşi yakılmış, köy halkı ve misafirler etrafına toplanmıştı. En güzeli her yer çocuk doluydu. Çocuklar için onların boyuna uygun, tehlikesiz bir ateş yakılmıştı. Sıraya girip onun üzerinden atlıyorlardı.
Köyde geniş bir alan vardı. Çocuklar burada paten kayıyor, bisiklete biniyor, kaykay kayıyordu. Tam bir panayır alanı gibiydi. Çocuklar korkusuz, pür neşeyle Troya'nın bağrında şarkılar söylüyordu. Bir an bir masalın içindeymişim gibi hissettim.

HER AİLEYE BİR KÖY LAZIM
Ertesi gün, tarihi kalıntıların olduğu bir alana geldik. Masalar kurulmuş, oyunlar hazırlanmış, dondurmacılar gelmişti. Çocuk sesleri kuş seslerine karışmış, herkesin yüzünde sıcak bir gülümseme vardı. Anne-babalar kaygısız ve rahattı, çocuklar özgürce birbiriyle oynuyorlardı. Hep şehirdekilerin daha şanslı olduğu söylenir ama bence bu tam tersiydi. Bir çocuk yetiştirmek için bir köy gerekti ve o köy burada vardı.