Beni hanginiz ısırdı?

Kaşıntı, kızarıklık ya da su toplamış kabarcıklar... Her böcek farklı bir iz bırakıyor ve bu izler çoğu zaman bize ne yapmamız gerektiğinin de ipuçlarını veriyor. Isırıklar ne zaman tehlikelidir, en çok hangi böcek ısırıklarına dikkat etmeli, ne zaman bir uzmana başvurmak gerekir? Dermatoloji uzmanları Dr. Didem Kazan ve Dr. Ayfer Elli’yle konuştuk.

Isırığın şekli, yeri, kaşıntının süresi, şiddeti ve eşlik eden belirtiler çoğu zaman hangi böceğin sorumlu olduğuna dair bir fikir verse de kesin bir tanı koymak her zaman kolay olmuyor. Uzm. Dr. Ayfer
Elli’ye göre; kaşıntı, ağrı, kabarıklık, içi sıvı dolu lezyonlar, ısırık izinin tek veya çift olması, lezyon üzerinde iğne benzeri çıkıntı olması ya da kabartıların yan yana dizilmesi gibi bulgular tanıya yardımcı olabilir: “Örneğin, tahtakurusu ısırığında çizgi şeklinde sıralanmış kabartılar, kırkayaktaysa iki kanamalı delme izi görülebilir. Arı ve örümcek ısırıklarındaysa ağrı ve yanma eşlik eder. Ancak lezyonların çoğu birbirine benzediğinden, bu durumda hastanın öyküsü önem kazanıyor. Seyahat, doğal ortamda bulunma, böceğin tarif edilmesi, lezyonun ne zaman çıktığı gibi bilgiler tanıya ışık tutar.”

Uzm. Dr. Didem Kazan’ın aktardığına göre, yapılan dermatolojik muayene ve dermatoskopik incelemede lezyonun orta kısmında ısırık deliği görülüyorsa tanı büyük oranda netleşiyor: “Özellikle birbirini takip eden şekilde dizilmiş kızarık ve kabarık lezyonlar, tahtakurusu gibi parazitik böcekleri akla getirirken ucunda siyah kabuk benzeri çıkıntı bulunan tek bir kızarıklık kene ısırığını düşündürebiliyor.” Ancak Kazan, hastaların lezyonları sık sık kaşıdığını, bunun da tanının zorlaşmasına neden olabildiğini vurguluyor.

‘112 acil hattı aranmalı’

Böcek ısırıkları çoğu zaman evde kolayca kontrol altına alınabiliyor. Ancak bazı belirtiler olduğunda vakit kaybetmeden uzman desteğine başvurmak gerekiyor. Uzm. Dr. Ayfer Elli “Şiddetli şişlik, yaygın kızarıklık, ateş, lenf bezlerinde büyüme, yara yerinde iltihap, birden fazla ısırık, daha önce böcek ısırığına karşı alerjik reaksiyonu varsa mutlaka dermatoloji uzmanına başvurulmalı” uyarısını yapıyor. Elli ayrıca zehirli ısırıklarda görülebilecek belirtilere de dikkat çekiyor: “Nefes almada zorluk, tansiyon düşmesi, bulantı, bilinç bulanıklığı, dudak-yüzde şişme gibi bulgular geliştiğinde mutlaka 112 acil hattı aranmalıdır.”

Alerjik kaşıntılara dikkat!

Uzm. Dr. Didem Kazan “Isırılan yer hemen soğuk su ve sabunla yıkanmalıdır” diyor ve ekliyor: “Kızarıklık ve şişlik fazlaysa antihistaminik jeller ve hafiforta etkili kortizon içeren kremler 3-5 gün kullanılabilir. Koyu leke kalmaması için cilt yenileyici nemlendirici kremler kullanılmalı, lezyonların güneş maruziyeti önlenmeli. Bu haşeratlar, insan bedenini soktuktan sonra belirli miktarda kan emerler. Bunun sonucunda şiddetli kaşıntılar olabilir. Kaşıntı dayanılmaz hale gelirse tırnak yerine avuç içiyle ovalamak daha doğru olacaktır.”

Dr. Ayfer Elli de sivrisinek ve kene gibi haşerelere karşı yüzde 20-50 konsantrasyonlu DEET (N, N-dietil meta-toluamid) içeren böcek kovucular kullanmanın birkaç saatlik koruma sağladığını söylüyor.

Davetsiz misafirler

Sivrisinek: İlaçlanmamış, durgun su birikintilerinin olduğu bölgelerde çok yaygın.

Arı: Açık alanlarda ve çiçekli bölgelerdeler.

Kene: Doğa yürüyüşlerinde dikkat edilmesi gereken, risk taşıyan bir parazit.

Karınca: Özellikle çıplak ayakla dolaşılan açık alanlarda rastlanabiliyor.

Tahtakurusu: Genellikle ev ortamında, yatak ve mobilyalarda gizlenerek ısırıyor.

Bit ve pire: Yakın temasla ya da evcil hayvanlardan bulaşabiliyor.

Tırtıl: Temasla alerjik reaksiyona ve
ısırıklara neden olabiliyor.

Akar (mite): Kuş, kedi ve köpek gibi canlıların yuvalarından ev içine taşınarak ısırabiliyor.

Onları neler çekiyor?

◊ Görüşüne başvurduğumuz uzmanlara göre, böcekleri en çok çeken faktörler arasında cilt tipi değil; vücut ısısı, terleme, feromon salgısı, parfüm kullanımı, kan grubu ve kıyafet rengi var. Özellikle açık renkli, kısa kıyafetler tercih eden, park ve bahçelerde uzun süre kalan kişiler daha fazla risk altında.

◊ Çocuklar ve bebekler hassas cilt yapıları ve farkındalıklarının düşük olması nedeniyle böcek ısırıklarına karşı daha duyarlılar. Bu yaş grubunda ısırıklara bağlı kızarıklık, kaşıntı ve şişlik daha yoğun yaşanabiliyor.

◊ Evcil hayvan sahiplerindeyse pire ve akar kaynaklı ısırıklar daha sık görülüyor. Özellikle hayvanlarla yakın temas kuran ya da aynı yatakta uyuyan kişilerde el, kol ve yüz gibi temas bölgelerinde kaşıntılı lezyonlara rastlanabiliyor.