Beyaz Saray zirvesinden 3 belirsiz sonuç

ŞUBAT 2022’de başlayan Ukrayna savaşını bitirme yolundaki en kapsamlı görüşmelerden biri önceki gün Beyaz Saray’da gerçekleşti. ABD Başkanı Donald Trump’ı ziyaretinde Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski’yi yalnız bırakmayan Avrupalı liderler, geçen hafta Alaska’daki zirvede Rus lider Vladimir Putin’in şartlarını satın almış görünen Trump’ı tekrar kendi çizgilerine çekmek için kıyasıya pazarlık yaptı. Üç gün arayla gerçekleşen iki zirvenin gösterdiği kadarıyla, savaşı bitirecek yol haritası da Rusya’nın toprak talepleri, Ukrayna’ya verilecek güvenlik garantileri ve savaşan taraflarının liderlerinin müzakere için masaya oturması olmak üzere üç kritik düğümün çözülmesinden geçecek.

1- Putin ile Zelenski buluşacak mı?

Ukrayna’daki çatışmanın çözümünü Kiev’den önce Washington ile anlaşmakta arayan Moskova yönetimi, liderler zirvesini ayrıntıları belirlenmiş bir barış anlaşmasının son adımı olarak görüyor. Haziran ayında İstanbul’da liderler buluşması beklentisiyle başlatılan görüşmeleri düşük seviyeli teknik heyetler seviyesinde tutan Putin, Alaska’da da yalnızca Trump ile bir araya gelmeyi kabul etti. Zelenski ise ülkesinin kaderini tayin edecek görüşmelerde doğrudan yer alma hakkı olduğunu vurgulayarak, nihai çözüm için liderler zirvesinin gerekliliğini sık sık dile getiriyor. Beyaz Saray’daki buluşmanın ardından Trump, Putin’i aradığını ve ABD-Rusya-Ukrayna zirvesinin yeri ve zamanı için çalışmaların başladığını söyledi. Alman Şansölyesi Friedrich Merz görüşmenin “10 gün içinde yapılabileceğini”, Fransa lideri Emmanuel Macron ise “tarafsız bir ülke olarak İsviçre’nin Cenevre kentinin uygun konum olabileceğini” belirtti. Rusya’dan ise bu konuda yaklaşım değişimi olduğuna işaret eden bir açıklama yok. Bu konudaki belirsizlik, diğer iki kritik konudaki ilerlemeyi de yavaşlatabilir.

2- Toprak talebi karşılık bulacak mı?

Rusya yaklaşık dörtte üçünü kontrol ettiği Ukrayna’nın Donetsk bölgesinin geriye kalan kısımlarından Ukrayna’nın çekilmesini istiyor. Luhansk’ın neredeyse tamamını kontrol altına alan Rusya, yine dörtte üçünü ele geçirdiği Zaporojye ve Herson bölgelerindeki cephe hattının da yeni sınır olarak kabul edilmesini talep ediyor. Rus talepleri, Trump cephesinde kabul görmüş gibi. Hatta Trump’ın Zelenski’ye 2014’te Rusya tarafından ilhak edilen Kırım’dan vazgeçmesi gerektiğini söylediği iddia ediliyor. Amerikan Wall Street Journal gazetesine göre Zelenski, Beyaz Saray’daki zirvede toprak tavizi konusunda daha ılımlı bir ton kullandı.

3- Güvenlik garantileri ne olacak?

Sürecin hızlanmasındaki en önemli etken olarak, Rus liderin Ukrayna’ya verilecek güvenlik garantilerine yeşil ışık yakması gösteriliyor. Ancak bu konuda gerek ABD’nin alacağı rol gerekse güvenlik garantilerinin kapsamı ve ayrıntıları konusunda büyük bir belirsizlik var. Trump, Ukrayna’ya güvenlik garantilerinde büyük yükü Avrupa’nın çekmesini isterken, Avrupalı liderler ise ABD’nin aktif rol alması beklentisinde. ABD basını Zelenski’nin Trump’a ‘güvenlik garantisini satın almaya’ yönelik 150 milyar dolarlık bir askeri anlaşma önerdiğini yazdı. ABD kaynakları, Rusya’nın NATO çatısı altında olmadan ancak NATO’nun müşterek savunma öngören 5’inci maddesine benzer bir yapıya ‘tamam’ dediğini belirtse de Rus dışişleri önceki gün herhangi bir NATO birliğinin Ukrayna’da konuşlanmasını reddettiklerini açıkladı. Öte yandan Rus Dışişleri Bakanı Lavrov da dün “ülkesi için uzun vadeli garantiler olmadan barış olmayacağını” kaydetti.�

 BEYAZ SARAY'DA ÖVGÜ YARIŞI 

Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski, Avrupalı liderler, Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ve NATO Genel Sekreteri Mark Rutte’nin katılımıyla gerçekleşen görüşmede, “barış arayışına katkısı” nedeniyle Trump’a defalarca kez teşekkür edildi.

ZELENSKİ BAŞLADI LİDERLER TAKİP ETTİ

Zelenski, yalnızca dört buçuk dakikalık konuşmasında Trump’a 11 kez teşekkür ederek dikkat çekti. Şubat ayında yine Oval Ofis’te yaşanan ‘nankörlük’ krizinin ardından geçen altı ayda, övülmeyi seven Trump ile ilişkileri toparlama çabasına girdiği görülen Zelenski’nin yeni üslubu “Avrupalı liderlerin tavsiyeleriyle şekillenen diplomatik bir stratejinin parçası” olarak yorumlandı.

Avrupa liderleri de övgü dili kullandı. NATO Genel Sekreteri Mark Rutte “Sevgili Donald” ifadesini kullanarak Trump’ın liderliğini överken, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen de Ukraynalı çocukların kaçırılmasına dikkat çektiği için Trump’a teşekkür etti. İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Fransa lideri Macron, Almanya Başbakanı Merz ve İtalya Başbakanı Giorgia Meloni de Trump’ı ‘kendilerini bir araya getirdiği için’ övdü.

Trump konuklarına Beyaz Saray ile ilgili bilgi verdi.