Biden’a prostat kanseri teşhisi kondu, ABD’de erken tanı tartışmaları alevlendi! Neden bu kadar geç fark edildi?

Joe Biden'ın ofisinden yapılan açıklamada, eski başkanın geçen hafta idrar semptomları nedeniyle muayene edildiği ve prostatında nodül tespit edildiği belirtildi. Açıklamada, kanserli hücrelerin nasıl göründüğünü 1 ila 10 arasında ölçerek değerlendiren Gleason skorunda Biden'ın skorunun 9 çıktığı kaydedildi.

Joe Biden’a ileri evre prostat kanseri teşhisi konması ve hastalığın kemiklere yayılmış olması, ABD kamuoyunda büyük yankı uyandırdı. Bu durum, prostat kanserinin teşhis süreci ve erken tanı yöntemleri hakkında birçok soruyu gündeme getirdi.

İleri evre kanserin bu kadar geç fark edilmesi normal bir durum mu?
Kanserin o güne kadar yapılan kan testlerinde çıkması gerekmez miydi?
Hastalığın hiçbir belirti vermemesi normal mi yoksa belirtiler gözden kaçmış olabilir mi?
Biden’ın yıllar boyunca değerlerine hiç mi bakılmadı?
Prostat kanserinden korunmak için nelere dikkat edilmeli?
Prostat kanseri ne kadar yaygın? Kontrollere ne zaman başlanmalı?

Doç. Dr. Selçuk Sarıkaya, bu konuda merak edilen tüm detayları Hurriyet.com.tr’ye anlattı. İşte prostat kanseri ile ilgili 9 soru 9 yanıt...

MUAYENE VE TESTLER İÇİN SEMPTOMLARIN OLUŞMASI BEKLENMEMELİ

ABD’li uzmanlar, prostat kanserinin bu hızlı yayılan agresif formunun doktorlar tarafından daha erken tespit edilmemiş olmasını “akılalmaz” bir durum olarak nitelendiriliyor. Bu kadar geç fark edilmesi anormal bir durum mu?

Prostat kanseri, genellikle yavaş ilerleyen ve erken evrelerde belirti vermeyebilen bir kanser türüdür. Özellikle 50 yaş üstü erkeklerde, periyodik muayene ve Prostat Spesifik Antijen (PSA) testi başta olmak üzere tetkiklerin yapılmaması geç teşhise neden olabilir. Bu kadar geç fark edilmesi normal bir durum değildir fakat muayene ve testler için semptomların oluşmasının beklenmesi veya düzensiz periyodik kontroller nedeniyle maalesef sık karşılaşılan bir durumdur.

ERKEN DÖNEMDE BELİRTİ VERMEYEBİLİR

Kanser ilerleyene kadar hiçbir belirti vermemesi olası mı yoksa belirtiler gözden mi kaçırılıyor?

Her iki durum da olasıdır. Fakat prostat kanserinin özellikle erken dönemde belirti vermemesi daha yüksek olasılıkla geç teşhise sebebiyet verebilir.

Prostat kanserinin belirtileri nelerdir?

Erken evre prostat kanserinin genel belirtileri ve semptomları:

* İdrarda kan görülmesi; idrarın pembe, kırmızı veya kola renginde görünmesi
* Menide kan görülmesi
* Sık idrara çıkma isteği
* İdrara başlamada sorun yaşama
* Geceleri sık idrara çıkma

İleri evre prostat kanserinin genel belirtileri ve semptomları:
* İdrar kaçırma
* Sırt ağrısı
* Kemik ağrısı
* Sertleşme sorunu
* Yorgunluk ve halsizlik
* Anormal kilo kaybı
* Kollarda veya bacaklarda güçsüzlük

DEĞERLERİN DÜŞÜK OLDUĞU DURUMLARDA BİLE PROSTAT KANSERİ GÖRÜLEBİLİR

Peki, bu durum kan değerlerinde çıkmıyor mu? Biden’ın yıllar boyunca değerlerine hiç mi bakılmadı?

Halk arasında PSA olarak bilinen Prostat Spesifik Antijen düzeyinin periyodik ölçümleri, bu ölçümlerin yaşa göre normal değerlerinin göz önünde bulundurulması, bu değerlerin yıllık artış oranları ve prostat hacmine göre oranlanmış değerler teşhiste oldukça önemlidir. Fakat maalesef PSA değerlerinin oldukça düşük olduğu durumlarda bile prostat kanseri görülebilir.

3-4ng/ml altındaki Total PSA düzeyleri normal kabul edilirken, 1ng/ml altındaki değerlerde bile hastaların yüzde 6,6'sında prostat kanseri bulunabilir.

Biden’ın yaşamış olduğu bu sorun, prostat kanserinin bazı agresif türlerinin düşük PSA değerlerinde dahi mevcut olabilmesine veya 15 yıllık yaşam beklentisi göz önünde bulundurularak çoğu zaman ileri yaşlarda PSA ölçümlerinin yapılmaması olasılığına bağlı olabilir.

50 YAŞIN ÜZERİNDEKİ ERKEKLERDE SIKÇA RASTLANIYOR

Erkekler prostat kanserine yakalanmamak için nelere dikkat etmeli? Risk ne zaman artıyor?

Prostat kanseri riski yaşla birlikte artar. 50 yaşın altındaki erkeklerde nadir görülen prostat kanserine, 50 yaşın üzerindeki erkeklerde sıkça rastlanır. Bununla birlikte genetik yatkınlık, ırk ve beslenme alışkanlıkları da prostat kanseri riskini etkileyen faktörlerdir. Erkeklerin, sağlıklı beslenmelerine dikkat etmeleri, obezite ve aşırı kilodan uzak durmaları, sigara, alkol ve madde kullanımı ile aşırı çay ve kahve tüketiminden kaçınmaları ve düzenli aralıklarla doktor kontrolünü ihmal etmemeleri dikkat etmeleri gereken önlemler arasında yer alır.

Yale Üniversitesi'nde radyoloji ve biyomedikal görüntüleme profesörü Dr. Howie Forman, 50 yaş üstü tüm erkeklere önerilen ve rutin testler ile erken teşhis edilebilen prostat kanserinin sık sık rutin olarak sağlık durumu kontrol edilen eski ABD Başkanı Biden'da bu kadar geç evrede teşhis edilebilmesinin "Akılalmaz bir durum" olduğunu söyledi.

HER 6 ERKEKTEN BİRİ PROSTAT KANSERİNE YAKALANIYOR

Prostat kanseri ne kadar yaygın?

Prostat kanseri (PCa), erkeklerde en sık teşhis edilen ikinci kanserdir ve 2020 yılında dünya çapında tahmini 1,4 milyon teşhis ve 375.000 ölüm gerçekleşmiştir.

Dünya genelinde 100.000 kişide 6,3 ila 83,4 arasında önemli ölçüde değişen yeni tanı oranlarına sahip heterojen bir hastalıktır.

Afrika kökenli erkekler, diğer etnik kökenlere kıyasla hastalığa daha yatkındır. Ölüm oranları, yeni tanı oranlarından önemli ölçüde farklıdır ve en yüksek rakamlar Karayipler, Sahra Altı Afrika ve Mikronezya/Polinezya'dadır. 

Otopsi çalışmalarından oluşan bir derlemeye göre, 30 yaşından küçüklerde prostat kanseri oranı yüzde 5'ken bu oran yaşla birlikte artmakta ve 79 yaş üzerinde yüzde 59'a ulaşmaktadır.

Özetle, hayatı boyunca her 6 erkekten birinin (yaklaşık yüzde 16,6) prostat kanserine yakalandığını ve her 40 erkekten birinin (yaklaşık yüzde 2,5) bu hastalık nedeniyle hayatını kaybettiğini söylemek mümkündür.

50 YAŞ ÜSTÜ ERKEKLER YILDA 1 KEZ MUAYENE OLMALI

Erkeklerin belli bir yaştan sonra prostat muayenesi ve Prostat Spesifik Antijen (PSA) testi yaptırması gerekiyor mu?

Avrupa Üroloji Kılavuzu’na göre herhangi bir risk faktörü olmayan 50 yaş üstü erkeklerin, 45 yaş üstü ve ailesinde prostat kanseri öyküsü olan erkeklerin, Afrika kökenli 45 yaş üstü erkeklerin ve BRCA2 gen mutasyonu taşıyan 40 yaş üstü erkeklerin risk altında olduğu belirtilmekte ve yılda en az 1 kez olmak üzere prostat muayenesi ve Prostat Spesifik Antijen (PSA) testi yaptırmaları önerilmektedir.

HORMONA DUYARLI OLMASI BİR AVANTAJ

Biden'ın değerlendirme raporuna ilişkin doktorlar "Hastalığın formu agresif olarak görülse de kanserin hormona duyarlı olduğu görülüyor. Bu durum da etkili bir tedaviye olanak sağlıyor" ifadelerini kullandı. Hormon duyarlı prostat kanseri nedir ve tedavi sürecinde nasıl bir rol oynar?

Androjenler, prostat kanseri hücrelerinin büyümelerini ve çoğalmalarını uyarmaktadır. Vücuttaki temel androjenler ise testosteron ve dihidrotestosteron’dur. Androjen seviyelerini azaltan, prostat kanserinin büyümesini ve yayılımını engelleyen tedaviler genel olarak hormon tedavileri (hormonoterapi) olarak adlandırılırken, bu hormon tedavilerine yanıt veren prostat kanseri türleri ise hormona duyarlı prostat kanseri olarak tanımlanır. Prostat kanserinin hormona duyarlı olması hastalığın seyri açısından tedavi sürecinde bir avantaj oluşturur.

TANI VE TEDAVİ PROTOKOLLERİ TEKRAR GÖZDEN GEÇİRİLMELİ

Biden’ın durumu, prostat kanseri tarama protokollerinin gözden geçirilmesi gerektiğini gösteriyor mu?

Prostat kanseri tanı ve tedavi protokolleri, dünya çapında yapılan geniş çaplı çalışmalar göz önünde bulundurularak şekillenir. Hastalığın erken teşhisinin yanı sıra tanısal araçların kullanımının ekonomik açıdan maliyetleri de bu kapsamda dikkat edilen unsurlardır. Biden’ın durumu da göz önünde bulundurularak önümüzdeki süreçte tanı ve tedavi protokollerinin tekrar gözden geçirilmesi gerekmektedir.