Bireysel başvuruların yüzde 83,5’i sonuçlandırıldı Gündem Haberleri

Anayasa Mahkemesi 13 yılda 686 bin başvurunun 573 binini karara bağladı. Norm denetimi başvurularında itiraz başvuruları iptal davalarının üç katına ulaştı.

Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) bireysel başvuru hakkının tanındığı 23 Eylül 2012'den bu yana geçen yaklaşık 13 yıllık süreçte Mahkeme’ye toplam 686 bin 484 bireysel başvuru yapıldı. Bu başvuruların 573 bin 180’i sonuçlandırılırken, derdest dosya sayısı 113 bin 304 olarak kayıtlara geçti. Bireysel başvuruların sonuçlandırılma oranı ise yüzde 83,5 olarak gerçekleşti.

YILLARA GÖRE BÜYÜK FARKLILIKLAR GÖSTERDİ

Yüksek Mahkeme’nin 30 Haziran 2025 itibarıyla güncellenen istatistiklerine göre, bazı yıllarda karşılama oranları yüzde 100’ü aşarken bazı yıllarda bu oran belirgin şekilde düştü. 2016 yılında yapılan başvuruların karşılama oranı yüzde 20’de kalırken, OHAL süreci sonrası 2017’de bu oran yüzde 221’e ulaştı. Ancak aynı yıl, Olağanüstü Hal Komisyonu’nun kurulması nedeniyle başvuru yollarının tüketilmemesi gerekçesiyle kabul edilemez bulunan 72 bin 134 dosya bu tabloyu etkiledi.

OHAL DIŞI DEĞERLENDİRMEDE ORANLAR YÜKSELİYOR

Öte yandan 2016 yılı için OHAL kapsamındaki başvurular hariç tutulduğunda karşılama oranı yüzde 85, 2017 yılı için ise aynı şekilde hesaplandığında oran yüzde 90 olarak gerçekleşti.

DOSYA İŞLEMLERİ ORANLARI ETKİLİYOR

İstatistiklerde ayrıca, idari ret kararlarıyla kapanan dosyaların tekrar açılması veya derdest dosyalar arasında yapılan birleştirme ve ayırma işlemleri nedeniyle önceki yıllara ait verilerde azalış ya da artışların yaşandığına dikkat çekildi.

NORM DENETİMİNDE ARTIŞ EĞİLİMİ

AYM'nin 1 Ocak 2012 – 30 Haziran 2025 tarihlerini kapsayan norm denetimi istatistikleri, yüksek yargıya yapılan itiraz ve iptal başvurularındaki eğilimleri ortaya koydu. Buna göre söz konusu dönemde toplam 2 bin 315 norm denetimi başvurusu yapılırken, bunların 530’u iptal davası, 1.785’i ise itiraz yoluyla yapılan başvurular oldu.

2024 ZİRVE YILI OLDU

2012 yılında 267 başvuruyla başlayan süreçte, yıllık bazda en fazla başvuru 2024’te kaydedildi. Bu yılda Anayasa Mahkemesi’ne toplam 236 iptal veya itiraz başvurusu ulaştı. 2025’in ilk yarısında ise şimdiden 156 başvuru yapıldı.

İTİRAZ BAŞVURULARI ÖNE ÇIKIYOR

Özellikle bireysel başvuru hakkının yanı sıra, norm denetimi mekanizmasının da işlevsel biçimde çalıştığını gösteren veriler, iptal davalarına göre itiraz başvurularının daha yoğun kullanıldığını ortaya koydu. Mahkemeye gelen itiraz başvurularının iptal davalarının üç katından fazla olması dikkat çekti.

YARGI SİSTEMİNDE ANAYASAL DENETİM BENİMSENİYOR

Adli kaynaklar, AYM'ye yapılan itiraz başvurularının, yerel mahkemelerce Anayasa'ya aykırı olduğu düşünülen yasa hükümlerinin denetimi bakımından önemli bir araç olduğunu vurgularken, bu verilerin yargı sisteminde anayasal denetimin giderek daha fazla benimsendiğini gösterdiğini ifade etti.