‘Boğaziçi’nin Güzellikleri’ yeniden okurla buluştu

İlk kez 1838 yılında yayımlanan, İngiliz yazar Julia Pardoe’nun kaleme aldığı ‘Boğaziçi’nin Güzellikleri’ (Beauties of the Bosphorus), Demirören Yayınları’nın katkısıyla yeniden gün yüzüne çıktı. Osmanlı İstanbul’unun mimarisini, günlük yaşamını, sosyal dokusunu ve Boğaziçi’ni hem yazılı anlatımla hem de 80 adet renklendirilmiş gravürle sunan eser, tarih, sanat ve edebiyat tutkunları için özel bir arşiv niteliği taşıyor. Şair ve yazar kimliğiyle tanınan Julia Pardoe, önce ‘ The City of the Sultan’ adlı kitabını yayımlamış, ardından İstanbul’un etkisiyle ikinci büyük eseri olan ‘Beauties of the Bosphorus’u kaleme aldı. Bu eser sadece Batı’da değil, Doğu’da da büyük ilgi uyandırdı kısa sürede Fransızca, Almanca ve İtalyanca gibi dillere çevrilerek dünya literatürüne girdi.

İŞLİ: ‘BOĞAZİÇİ'NİN GÜZELLİKLERİ’ İSTANBUL KİTAPÇILIĞININ YÜZ AKI KİTAPLARINDAN BİR TANESİ

Sahaflar Birliği Derneği Başkanı Emin Nedret İşli, “Boğaziçi’nin Güzellikleri, yani The Beauties of the Bosphorus, Miss Julia Pardoe’nun kaleme aldığı bu gravürlü şaheser İstanbul üzerine bir kitaptır. İstanbul'un geçmişteki bütün güzelliklerini hem yazıları sebebiyle betimleyen hem de Bartlett'in yapmış olduğu gravürlerle gözler önüne seren çok özel, kıymetli ve nadir bir kitaptır. Ben 40 yıllık bir sahaf olarak, yıllarca Pardoe'nun peşinden koşan, koleksiyonunu yapmak isteyen ya da kütüphanesine mutlaka bir Pardoe kazandırmak isteyen çok kitap meraklısı insan tanıdım. Biz yıllardır Avrupa'dan, yurt dışından, müzayedelerden, antika kitapçılardan, Miss Pardoe'nun kitabını Türkiye'ye çeşitli yollarla getirtip koleksiyonerlere teslim eden, onların kütüphanelerine girmesini sağlayan bir meslek grubuna sahibiz. Dolayısıyla Miss Pardoe’nun ‘Boğaziçi'nin Güzellikleri’ kitabı, bizim sahaf piyasamızın ve de İstanbul kitapçılığının yüz akı kitaplardan bir tanesidir” dedi.

‘HEM BATI’DA HEM DE DOĞU’DA BÜYÜK İLGİ GÖRMÜŞTÜR’

Pardoe’nun kısa bir ömür sürmüş batılı şair, yazar olduğunu söyleyen İşli, “İstanbul'a gelmiş, onun güzellikleri karşısında büyülenmiş ve çok güzel iki tane kitap yazmıştır. ‘The City of the Sultan’ isimli kitabını yayımladıktan sonra çok büyük bir sansasyon yarattığı ve Batı’da büyük ses getirdiği için daha sonra da ‘Beauties of the Bosphorus’ adlı kitabı kaleme almıştır. 1838'de ilk baskısını yaptıktan sonra Batılı gravürlü kitaplar üzerinde çok büyük etkisi olan bu kitap, Batı yayıncılığı dünyasında çok önemli birtakım kitapların doğmasına neden olmuş. Bu kitap, oryantalist bakış açısıyla İstanbul’un ve Doğu’nun güzelliklerini betimleyen anlatımı sayesinde hem Batı’da hem de Doğu’da büyük ilgi görmüş; dönemin İstanbul’una dair detaylı gözlemleri, esnaf hayatı, sosyal yaşam ve şehrin özelliklerine dair sunduğu önemli bilgilerle değer kazanmıştır. Bu yoğun ilgi sonucunda kitap, yayımlandıktan kısa süre sonra Almanca, Fransızca ve hatta İtalyanca gibi birçok dile çevrilerek dünya literatürüne kazandırılmıştır” diye konuştu.

‘İSTANBUL'UN GÜZELLİKLERİNİ ANLATAN ÇOK ÖNEMLİ BİR GÜZELLEME’

Kitabın sayısız koleksiyonda yerini aldığını belirten İşli, “Kitap yine öneminden ve çabuk tükenmesinden dolayı 1838'den sonra iki kez daha basılmıştır. 1854 yılındaki son basımında Osmanlı İmparatorluğu'ndaki birtakım sosyal ve siyasi olaylarla ilgili olarak ilavelerle tekrar güncellenmiş ve yayınlanmıştır. Bizim bugün bu konuşmaları yapmamıza vesile olan yayın 1854 senesi edisyonunun bir yayını olup son ilaveli kısımların da içinde yer aldığı bir yayındır. Dolayısıyla içindeki gravürler ve metinler hem Osmanlı konusunda kaynak olurken aynı zamanda da İstanbul'un güzelliklerini anlatan çok önemli bir güzellemedir” ifadelerini kullandı.

Kitabın Batı’da siyah-beyaz ve renklendirilmiş gravürlü nüshalarına rastlandığını belirten İşli, sözlerine şöyle devam etti:

“Tabii ki renklendirilmiş gravürlü olanları çok daha nadir ve kıymete haiz olan nüshalardır. Demirören yayınında bu fark da gözetilmiş ve gravürler renklendirilmiş basılmıştır. Yetkin bir ekip tarafından çıkarılan bu son ve yeni yayın aynı zamanda bir keyif kitabı ve görsel şölen şeklindedir. Bu yüzden başında da üstadımız Doğan Hızlan Bey'in güzel bir giriş yazısı bulunmaktadır. Kitap koleksiyoncuları için çok aranacak, sorulacak hatta peşinde koşulacak bir kitap olacaktır. Bu yüzden yayınlayan müessesenin bu konuda gösterdiği hem baskı kalitesi hem de basım aşamalarındaki diğer çabaları adına onları tebrik etmek gerekiyor. Demirören Yayınları’nın bu tür yayınlara devam etmesini de dilemek bu meslekte kıdemli bir sahaf olarak en büyük dileğimiz ve arzumuz."

ÇELİK: PARDOE ÇOK DAHA DONANIMLI VE TEKNİK AÇIDAN DÜZGÜN BİR KİTAP YAZIYOR

Demirören Yayınları editörü Mehmet H. Çelik de kitabın en büyük özelliğinin bir kadın tarafından yazılmış olduğunu belirterek, “İstanbul seyahatnameleri daha çok erkekler tarafından yazılıyordu. Anadolu, İstanbul ve Orta Doğu coğrafyasında gezenler genellikle erkek seyyahlardı. Bir defa 16’ncı yüzyılda yani Kanuni döneminden itibaren, Türkiye, Osmanlı ve özellikle İstanbul çok ilgi görmeye başlıyor. Kitaplar yayımlanıyor. Bir tarihçi, şair, roman yazarı olan Pardoe çok daha donanımlı ve teknik açıdan düzgün bir kitap yazıyor. Bir kadının çok rahat girebileceği yerlere mesela hareme girip insanlarla çok rahat konuşuyor ve izlenimlerini bu şekilde yazıyor. Kitap, kadın İngiliz soylusunun bakış açısından anlatıldığı için önemli. Onun dışında William Henry Bartlett'in gravürleri dönemin en ünlü, en popüler gravürleri. O da İstanbul'a geliyor. Kitabın yazılması, II. Mahmut Dönemi'ne rastlıyor. Boğaziçi'nin Güzellikleri, Demirören Yayınları’nın bastığı güzel kitap dediğimiz tarzda bir kitaplardan birisi. Masa üstünde duracak, şık ve iyi kağıda basılmış cildi çok güzel bir kitap” dedi.

BOĞAZİÇİ’NİN GÜZELLİKLERİ BİR KÜLTÜR HAZİNESİDİR

Demirören Yayınları Proje Direktörü Bedri Göğalp ise “İstanbul’un büyüleyici güzelliklerini, William Henry Bartlett’in muhteşem gravürleriyle zenginleştiren Boğaziçi’nin Güzellikleri Pardoe’nun 19'uncu yüzyıl İstanbul’unda adım adım gezdiği sokaklarda, yalılarda, tanık olduğu toplumsal yaşamı içten bir anlatımla aktardığı eşsiz bir seyahatnamedir. Bu eseri ilk kez iki dilde, Türkçe-İngilizce olarak büyük boy özel bir baskıyla yayımladık. Yayınevi olarak amacımız, İstanbul’un eşsiz kültürel mirasını ve Pardoe’nun bu şehre olan tutkusunu, gelecek nesillere zarif bir şekilde aktarmaktır. Bu lüks baskı, yalnızca bir kitap değil, aynı zamanda bir kültür hazinesi ve koleksiyon parçasıdır. Kitapseverleri, tarih meraklılarını ve İstanbul sevdalılarını, bu büyülü yolculuğa katılmaya davet ediyoruz" diye konuştu.