Bu iller büyük deprem riski altında: Yıkılacak yerleri tek tek açıkladı

Prof. Dr. Şenol Hakan Kutoğlu, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi^nde geliştirdikleri deprem haritası uygulamasında sona geldiklerini açıkladı.

Sosyal sorumluluk projesi olarak başlayan uygulama artık vatandaşlara oturdukları yerdeki deprem riskini ve yıkım gücünü gösterecek.

Prof. Dr. Şenol Hakan Kutoğlu internet tabanlı Deprem Bilgi Sistemi (DepremBİS) uygulamasına yeni bir modül eklediklerini anlattı.

Modül aracılığıyla Marmara faylarını analiz eden Kutoğlu, DepremBİS uygulamasının Türkiye’nin farklı noktalarındaki zemin özelliklerini ve fay hatlarının oluşturabileceği deprem senaryolarını kullanıcıya sunduğunu söyledi.

Yeni geliştirilen modül, olası bir depremin etkisinin bölgelere göre ne düzeyde olacağını kırmızıdan maviye değişen renklerle gösteriyor. Gerekli hesaplamaların tamamlanmasının ardından yazılım, www.deprembis.com.tr adresi üzerinden ücretsiz olarak erişime açılacak. Fay hattına tıklayan vatandaşlara yıkılacak yerleri ağır, orta, hafif hasarlı cinsinden tek tek açıklayacak.

Vatandaşların en çok merak ettiği konuların başında, hangi bölgelerin ne derece etkileneceği sorusunun geldiğini belirten Kutoğlu şöyle konuştu:

"Bununla ilgili de televizyonlarda sürekli il, ilçe isimleri, mahalle isimleri verilerek açıklamalar yapılıyor ama biz bunu doğru bulmuyoruz" diyen Kutoğlu, sözlerine şöyle devam etti: "Çünkü bir mahallede, ilçede belli bir alan, çok zayıf zemin olabilirken; bazı alanlar çok güçlü zemin olabilir. Orada depremin hasarı düşük olabilir. Biz de vatandaşımızın bilgi açlığını gidermek için ‘deprembis.com.tr’ye ilave bir özellik daha getirme ihtiyacı duyduk. Burada bir fayın meydana getirebileceği en büyük deprem hesaplanabiliyor.

Bunun üzerine vatandaşlarımız ekranda ilgilendikleri fayı tıkladıklarında arka plandan zeminle ilgili bilgiler çekilip yine fayın üretebileceği deprem bilgileri çekilip, literatürde var olan en büyük deprem ivmesini hesaplattırıp hangi noktada meydana gelen deprem ağır hasara neden olur, nerelerde daha hafif hasara neden olur, bunun hesabını uygulamaya yerleştirmek üzere bir yazılım geliştirdik. Vatandaşlarımız, ‘deprembis.com.tr’ üzerinden faya tıkladıklarında kendi alanlarında hafif hasar mı olur, ağır hasar mı olur; depremi şiddetli mi hissederler, yoksa az mı hissederler bunu görebilecekler."

"İstanbul tarafında çok güçlü bir sarsıntı gözlenmiyor" diyen Kutoğlu, şunları aktardı:

"Sarı bölgede kalıyor. Daha çok Çanakkale üzerinde sarsıntı çok daha güçlü olarak hissediliyor. Ağır hasar beklentisi de yine bu bölgede olacak gibi görünüyor. Kuzey Anadolu Fayı’nın güney segmenti, Gemlik körfezinden denizin içerisine dalıyor sonra Bursa’nın Marmara denizi kıyıları üzerinden Mudanya önlerinden Bandırma’ya doğru uzanıyor. Bu kol içinde olası deprem için hesaplamayı yaptığımız zaman görüyoruz ki, kıyı bölgelerinde ağır hasar meydana gelebileceği gibi Bursa’nın göller bölgesinde de zemin zayıf olduğu için o göl kıyılarında da ciddi hasar meydana getirme durumu söz konusu.”

Kutoğlu şöyle devam etti:

"En önemli parametrelerin başında, faya uzaklık var. Bu faya uzaklık hesaplanıyor, onun yanı sıra bir de zemin durumu; zemin durumunu veren jeofizik parametreler var. Bu jeofizik parametrelerden yola çıkarak seçtiğiniz yerdeki zemin bilgisini de alıyor. Faya uzaklık, zemin bilgisi ve bir formülasyon var Bu formülasyonla bu veriler yerine konuyor. Bilgileri alıp yazılım hesaplamayı gerçekleştiriyor ve karşımıza hangi zeminin meydana gelecek depremden ne kadar zarar alacağını tahmin ediyor.”

Yazılımın büyük veriyle çalıştığını belirten Kutoğlu, bu nedenle hesaplamaların zaman alabildiğini ifade etti. Bu sorunu aşmak için verilerin önceden işlenip uygulamaya hazır halde entegre edileceğini söyleyen Kutoğlu, tüm bu çalışmaların tamamlanmasıyla birlikte, Türkiye genelindeki tüm fay hatlarına ait veriler sisteme yükleneceğini ve kullanıcıların bu bilgileri doğrudan görüntüleyebileceğini aktardı.

Marmara Denizi’nden geçen fay hattının doğu, batı ve güney kollarını geliştirdiği yazılım ile inceleyen Prof. Dr. Kutoğlu, “MTA haritasındaki bu fayın geometrisine göre ilgili formülü çalıştırdığımız takdirde, kırmızı bölgeler, olası deprem meydana geldiği takdirde depremi en güçlü hissedecek alanları gösteriyor. Sarı alanlar orta hasar olabilecek, yeşil alanlar çok hafif zarar olabilecek yerleri gösteriyor. Kırmızı bölgede bulunan yapıların bu zemin durumuna göre, yapı tarzına göre inşa edilmeleri gerekiyor. O yüzden bunların gerçekten hasar seviyesine göre yapıların buna uygun dizayn edilip edilmediğinin kontrol edilmiş olması gerekiyor" diye konuştu.