Bu soruları sormayın: Yapay zekayı zorlayan konular Bilim Haberleri

Yeni bir araştırmaya göre, ChatGPT gibi yapay zeka sohbet botlarının karmaşık düşünme gerektiren sorulara verdiği yanıtlar, basit sorulara kıyasla çok daha fazla karbon salımına yol açıyor.

Yapay zekaya yöneltilen her soru, yalnızca bir yanıtla değil, aynı zamanda bir miktar karbondioksit salımıyla da geri dönüyor.

Almanya’daki Münih Uygulamalı Bilimler Üniversitesi’nden araştırmacılar, ChatGPT gibi geniş dil modellerinin (GDM) akıl yürütme gerektiren sorulara verdikleri yanıtların, çevresel etkisinin ciddi boyutlara ulaştığını ortaya koydu.

6 KAT DAHA FAZLA

Hakemli bilim dergisi Frontiers’ta yayımlanan çalışmada, 14 farklı yapay zeka modeli karşılaştırıldı. Soyut cebir ya da felsefe gibi daha derin muhakeme isteyen konulardaki sorular, lise tarih dersi gibi basit içeriklere kıyasla yaklaşık 6 kat daha fazla karbon salımı üretiyor.

Çalışmanın yazarı Dr. Maximilian Dauner, “Yüksek düzeyde muhakeme gerektiren sorular, modellerin daha fazla enerji harcamasına yol açıyor. Bu da doğrudan daha fazla karbon salımına neden oluyor” dedi.

Dr. Dauner, mantıklı düşünebilen büyük modellerin, yalın ve kısa yanıtlar veren modellere göre 50 kata kadar daha fazla karbon salımı yapabileceğini söyledi.

KISA VE DOĞRUDAN YANITLAR TALEP EDİN

Yapay zekaya sorulan her soru, sayısal işlem gerektiriyor. Sorgudaki her kelime ya da parça, modele işlenmek üzere “token” adı verilen dijital birime dönüştürülüyor. Çalışmaya göre, muhakeme temelli bir soru ortalama 543,5 token üretirken, basit bir sorguda bu sayı yalnızca 40 oluyor.

Araştırmacılar, kullanıcıların karbon ayak izini azaltmak için yapay zekadan daha kısa ve doğrudan yanıtlar talep etmesini, karmaşık modellerin ise yalnızca gerçekten ihtiyaç duyulan durumlarda kullanılmasını öneriyor.

Çalışma ayrıca, yüksek doğruluk oranına sahip modellerin çevresel bedelini de ortaya koydu. Örneğin yaklaşık yüzde 85 doğruluk oranına ulaşan Cogito modeli, daha sade yanıtlar veren benzer boyuttaki modellere göre 3 kat daha fazla emisyon salıyor.

Doğruluk ile sürdürülebilirlik arasında bir denge kurmak şart

Dr. Dauner, “Şu anda yapay zeka teknolojilerinde doğruluk ve sürdürülebilirlik arasında bir taviz ilişkisi var. Doğru yanıtlar için daha fazla enerji harcıyoruz. Ancak bu dengeyi daha sürdürülebilir kılmak mümkün” dedi.

Çarpıcı bir örneğe göre, DeepSeek R1 modeline 600 bin soru sorulması, Londra-New York arası gidiş-dönüş uçuşunun karbon ayak izine eşdeğer bir emisyon yaratabiliyor. Buna karşın, Alibaba Cloud’ın Qwen 2.5 modeli benzer doğrulukla daha fazla soruyu aynı karbon salımı düzeyinde cevaplayabiliyor.

Araştırmacılar, bu tür verilerin kullanıcıları daha bilinçli bir yapay zeka kullanımı konusunda yönlendirmesini umuyor.