Buzullar eridikçe tehlike artıyor! Patlamaya hazır bekliyorlar Sözcü Gazetesi

Bu süreç daha önce tektonik plaka sınırındaki İzlanda’da gözlemlenmişti. Ancak Şili’de yapılan bu çalışma, son buzul çağının bitişinin ardından kıta üzerinde volkanik faaliyetlerin arttığını gösteren ilk çalışmalardan biri oldu.

Fosil yakıt kullanımının neden olduğu küresel ısınma, dünya genelinde buzulların ve buz tabakalarının erimesine yol açıyor. Araştırmacılar, patlamaların yeniden artması açısından en büyük riskin, kalın buz tabakalarının altında en az 100 volkan barındıran Batı Antarktika’da olduğuna dikkat çekti. Dünya ısınmaya devam ettikçe bu buzların önümüzdeki on yıllar ve yüzyıllarda kaybolması bekleniyor.

Volkanik patlamalar, atmosfere güneş ışığını yansıtan parçacıklar göndererek gezegeni geçici olarak soğutabiliyor. Ancak devam eden patlamalar atmosfere karbondioksit ve metan gibi sera gazlarını salarak gezegeni daha da ısıtabilir. Bu durum, yükselen sıcaklıkların buzu eritmesi, bu erimenin patlamaları tetiklemesi ve bunun da küresel ısınmayı artırmasıyla bir kısır döngü yaratabilir.

Araştırmayı yöneten Wisconsin-Madison Üniversitesi’nden Pablo Moreno-Yaeger, “Buzullar iklim değişikliği nedeniyle geri çekildikçe, bu volkanların daha sık ve daha patlayıcı şekilde patladığını gösteriyoruz” dedi. Çalışma, Prag’daki Goldschmidt jeokimya konferansında sunuldu ve bir akademik dergide yayımlanma sürecinde bulunuyor.

And Dağları’nda aktif ve sönmüş volkanların arasında kamp kurularak yürütülen çalışmada, Mocho-Choshuenco adlı bir volkanda radyoizotop tarihleme yöntemi kullanılarak buzulların kapladığı ve eridiği dönemlerdeki volkanik kayaların yaşları belirlendi. Analizler, kalın buz örtüsünün 26.000 ile 18.000 yıl önce patlamaların hacmini bastırdığını ve yüzeyin 10-15 kilometre altında büyük bir magma rezervuarının birikmesine izin verdiğini ortaya koydu.

Yaklaşık 13.000 yıl önce buz eridikten sonra, magma odası üzerindeki baskının kalkmasıyla gazların genleştiği ve patlayıcı patlamaların başladığı belirlendi. Moreno-Yaeger, “Buzulların erimesinden sonra volkanın daha fazla patladığını ve bileşiminin değiştiğini gördük” dedi. Elde edilen veriler, erime sürecinde magma odasında kabuk kayaçlarının erimesi nedeniyle magmanın daha viskoz ve patlayıcı hale geldiğini ortaya koydu.

Araştırmaya göre bu olgunun yalnızca İzlanda’ya özgü olmadığı, Antarktika’da da yaşanabileceği belirtiliyor. Ayrıca Kuzey Amerika, Yeni Zelanda ve Rusya gibi diğer kara parçalarının da bilimsel olarak daha yakından incelenmesi gerektiği ifade ediliyor.

Daha önce yapılan araştırmalar, son buzul çağından sonra küresel volkanik faaliyetlerin iki ila altı kat arttığını göstermişti. Ancak Şili’deki bu çalışma, bu sürecin nasıl gerçekleştiğini detaylandıran ilk çalışmalardan biri oldu. Bilim insanları, iklim krizinin volkanik faaliyetleri nasıl etkilediği konusunda araştırmaların yetersiz kaldığını ve olası iklim-volkan geri besleme döngülerinin krizi daha da şiddetlendirebileceğini belirterek daha fazla çalışmanın kritik önemde olduğunu vurguladı.