SonTurkHaber.com
close
up
Türkiye’nin kayıt cihazı: Buzullar

Türkiye’nin kayıt cihazı: Buzullar

Trthaber sayfasından alınan verilere dayanarak, SonTurkHaber.com duyuruda bulunuyor.

Dağ zirvelerinde, yüksek kesimlerde yaz kış erimeden kalan buz kütlelerine buzul adı veriliyor. Genellikle yoğun kar yağışı ve erimenin başlamasıyla oluşuyor ve binlerce hatta milyonlarca yıl erimeden kalabiliyor. Buzullar, deniz üzerinde oluşan buz kütlelerinden farklılık taşıyor.

[Ağrı Dağı ve üzerinde Takke Buzulu]

Neden önemli?

Özellikle tırmanış yapan dağcıların ilgi alanında gibi görünse aslında buzullar herkes için hayati bir önem taşıyor. Dünya ve okyanus üzerinde yer alan buz kütleleri, aşırı ısının uzaya yansıtılmasını sağlıyor.

Koruyucu bir örtü gibi gezegeni serin tutuyor ve küresel ısınmayı önlüyor. İçinde birkaç yüz bin yıllık veriyi de taşıdığı için bilim insanları ve araştırmalar için önemli kaynaklar arasında yer alıyor. Son Buzul Çağı’nın 1,7 milyon yıl önce başlayıp 10 bin yıl önce bittiği tahmin ediliyor. Bu nedenle mevcut buzulların çoğu 10 bin yıldan daha yaşlı.

Bu buzulların incelenmesiyle, gezegenin tarihi hakkında pek çok veriye ulaşılabiliyor. Buzullar, tatlı suların da önemli kaynakları arasında. Eriyen buzul suları, ırmak ve göllerin en önemli su kaynakları arasında yer alıyor. Bu da canlı yaşamını doğrudan etkiliyor.

[Cilo Dağı buzulu.]

Dünyanın yüzde 10’u buzullarla kaplı

Dünyanın yaklaşık yüzde 10’u buzullarla kaplı. Bunun yüzde 90’ı Antarktika’da yüzde 10’u ise Grönland’da yer alıyor. Grönland’daki erime okyanus sularını da etkileyeceği için deniz seviyesinin yükselmesine neden oluyor. Deniz üzerindeki (Kuzey Kutbu’nda olduğu gibi) buzların erimesi ise deniz seviyesine etkide bulunmuyor.

[Hakkari Uludoruk Buzulu.]

Buzullar neden eriyor?

20’inci yüzyılın başından beri buzullarda erime hızlandı. Bunda küresel ısınma yani dolaylı olarak insan faaliyetleri etkili oldu. Sanayi Devrimi sonrasında artan üretim ve salınan karbondioksit oranındaki hızlı artış, gezegenin ısınmasına neden olurken, buzulları da eritiyor. Karbon emisyonu azaltılsa bile, kalan buzullarından üçte birinin 2100 yılına kadar eriyeceği tahmin ediliyor.

[Aladağlar'daki buzullar.]

Türkiye’nin buzulları

Bilim insanlarının yaptığı çalışmalar göre Anadolu’da yer alan buzullar yaklaşık 100 bin yıl önce başlayıp 10 bin yıl önce sona eren son Buzul Çağı’nda oluştu. Zaman içinde küçülmüş olsa da halen varlığını sürdüren buzullar Doğu Karadeniz dağları, Toros Dağları, Ağrı Dağı, Erciyes Dağı gibi alanlarda yer alıyor.

Bunların bazıları uzunluğu 10-15 km'yi bulan vadi buzulları halinde. En büyük buzullar Sat Dağı’nda bulunurken, en yüksekteki buzul Ağrı Dağı’ndaki Takke Buzulu ve 4900 metre yükseklikte yer alıyor.

“Tatlı suyun yüzde 70’ini barındırıyor”

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) bünyesinde kurulan ‘Kutup Araştırmaları Enstitüsü’ 2017’den beri Antarktika’da araştırmalar yapıyor. Bu çalışmalar, sınırlar içindeki buzullar için de veri sağlıyor. Kutup Araştırmacısı, Dr. Sinan Yirmibeşoğlu, BM’nin 2025’i ‘Buzulların Korunması Yılı’ ilan etmesinin önemli bir gelişme olduğunu belirterek, şöyle diyor:

“Buzullar sadece uzak ve soğuk bölgelerin değil, tüm gezegenin yaşam dengesinin temel parçalarındandır. Buzullar, dünya üzerindeki tatlı suyun yaklaşık yüzde 70’ini barındırır. Aynı zamanda iklim sistemi üzerinde dengeleyici etkileri vardır: Güneş ışınlarını büyük ölçüde geri yansıtarak gezegenin ısı dengesini düzenlerler. Buzulların erimesi, yalnızca deniz seviyelerinin yükselmesine değil, aynı zamanda dünya genelindeki hava akımlarının ve okyanus akıntılarının değişmesine de yol açabilir. Bu da tarımdan yerleşim alanlarına, ekonomiden göçlere kadar birçok alanı etkiler.”

[Dr. Sinan Yirmibeşoğlu]

Türkiye’dekiler önemli

Türkiye’deki buzulların da önemli olduğunu kaydeden Yirmibeşoğlu, “Cilo Dağları'ndaki buzullar, Anadolu’nun en güneydeki buzulları olarak dikkat çekerken; Ağrı Dağı ve Kaçkarlar’daki buzullar da yüksek irtifa ve coğrafi çeşitlilik açısından eşsizdir. Bu buzullar, binlerce yıllık iklim geçmişini katmanlarında saklayan doğal kayıt cihazlarıdır” diyor.

Çevresel su döngüleri için buzulların ‘kritik’ rolde olduğunu belirten Yirmibeşoğlu, “Bu buzulların kaybı sadece bir doğa parçasının yitirilmesi değil, aynı zamanda su kaynaklarımız, ekosistem dengemiz ve iklimsel hafızamızın da kaybı anlamına gelir” yorumunu yapıyor.

[Kaçkarlar buzullara ev sahipliği yapıyor.]

Nasıl korumalı?

Türkiye'de buzulların korunmasının hem bilimsel araştırmalar hem de yerel yönetimlerin çalışmaları ve farkındalık ile mümkün olacağını kaydeden Dr. Sinan Yirmibeşoğlu, şunları dile getiriyor:

“Buzul alanlarının düzenli olarak izlenmesi gerekiyor. Ayrıca buzul alanlarının Milli Park veya Doğal Sit alanı gibi koruma statülerine alınması büyük önem taşıyor. Yerel halkın da buzul ekosistemi konusunda bilinçlendirilmesi gerekiyor çünkü ancak sahip çıkılan doğa korunabilir.”

[Süphan Dağı buzulu.]

“Kutup tecrübemiz var”

Türkiye’nin kutup bölgelerine bilimsel seferler düzenleyen az sayıda ülkeden biri olduğunu hatırlatan Yirmibeşoğlu, “Bu tecrübeyi, kendi yüksek dağ buzullarımıza da gerçekleştiriyoruz” diyor.

[Erciyes Dağı buzulu.]

Durumu takip etmeye devam edin, SonTurkHaber.com her zaman en yeni haberleri sunuyor.
seeGörüntülenme:35
embedKaynak:https://www.trthaber.com
archiveBu haber kaynaktan arşivlenmiştir 04 Haziran 2025 11:33 kaynağından arşivlendi
0 Yorum
Giriş yapın, yorum yapmak için...
Yayına ilk cevap veren siz olun...
topEn çok okunanlar
Şu anda en çok tartışılan olaylar

Ankara Şam uçuşları başlıyor: İlk sefer 17 Haziran Salı günü

04 Haziran 2025 13:15see161

Salda Gölü’nde bayram heyecanı

05 Haziran 2025 07:02see157

Küresel piyasalar pozitif seyrediyor

04 Haziran 2025 09:09see150

Kadıköy’de 5 katlı binanın 4’üncü katının balkonu çöktü

04 Haziran 2025 19:20see143

Kurultay iddianamesinde 12 kişiye siyasi yasak istendi

04 Haziran 2025 08:34see138

ABD’nin ana gündem maddesi Türkiye: Erdoğan ne istiyorsa karşılayın VİDEO İZLE

04 Haziran 2025 23:11see130

Bakan Yerlikaya açıkladı: Motokurye düzenlemesi yolda!

04 Haziran 2025 21:39see126

Son dakika: Erdoğan imzaladı! Binlerce kişinin beklediği düzenleme Resmi Gazete de

04 Haziran 2025 19:26see120

Düzce de yapay zeka destekli trafidar lı denetim

05 Haziran 2025 02:20see119

ABD, Gazze de acil ateşkes talep eden Birleşmiş Milletler Konseyi kararını veto etti

04 Haziran 2025 23:36see118

Şubesiz bankacılığa mevzuat geliyor Ekonomi Haberleri

04 Haziran 2025 07:08see118

Kayseri Büyükşehir’e turizmde 4 ödül birden Gündem Haberleri

04 Haziran 2025 08:35see116

Kaleci transferinde sıcak gelişme! Galatasaray la anlaştığını duyurdu

04 Haziran 2025 13:15see114

Megakentte mega pahalılık, maaşlar düşük fiyatlar yüksek

04 Haziran 2025 09:00see114

İyot eksikliği gebeliği ve çocuk gelişimini olumsuz etkiliyor Haberler Sağlık Haberleri

04 Haziran 2025 10:57see113

Çeşme’de silahlı saldırıya uğrayan iş insanı yaralandı

04 Haziran 2025 22:50see113

Diyarbakır SON DAKİKA yangın haberi: 13 katlı binada yangın çıktı, 17 kişi yaralandı, yaralılardan üçü öldü

05 Haziran 2025 20:58see113

Tarlada sondaj kuyusundan karbondioksit gazı çıktı

04 Haziran 2025 23:43see111

Su seviyesi düştü, kara göründü

04 Haziran 2025 11:05see109

Bakan Şimşek Lüksemburg da

04 Haziran 2025 08:46see109
newsSon haberler
Günün en taze ve güncel olayları