CHP MAH yapımı Uşak tertibi! Yerel Gündem Haberleri

27 Mayıs öncesinde darbeye zemin hazırlamak için var gücüyle çalışan CHP, hiçbir fırsatı kaçırmadı. Uşak’ta dönemin istihbarat teşkilatı MAH-CHP iş birliği ile sahnelenen provokasyonda İnönü başından yaralandı. Kayseri’de iki sarhoş arasındaki kavga rejim tartışmasına çevrilirken, Zile’de bir gazetecinin yazıp çoğalttığı yalanlar günlerce ülke gündemini işgal etti...

27 Mayıs darbesine zemin oluşturmak için tertiplenen olaylar sadece üniversitelerle sınırlı değildi. Yurt genelinde tansiyon, CHP’nin içinde olduğu olaylarla basamak basamak yükseltildi. Yurdun değişik bölgelerinde çıkan basit adli vakalar bile Ankara’ya taşındı, içinden çıkılamaz bir kaosa dönüştürüldü. Tokat (Zile), Adana, Gaziantep, İzmir gibi birçok ilde gerilim yaşandı ancak Uşak, Tokat (Zile) ve Kayseri’nin Yeşilhisar ilçesindeki olaylar günlerce ülke gündemini işgal etti.

ANKARA’DAN GETİRİLEN GENÇLER SALDIRDI

Takvimler 29 Nisan 1959’u gösterirken İsmet İnönü “Büyük Taarruz” olarak nitelediği bir gezi başlattı. Beraberinde 48 milletvekili, CHP yandaşı gazeteciler ve partililer vardı, ilk durak Uşak olacaktı. Ancak ziyaretten 1 gün önce Uşak’ın Eşme ilçesinde provokatif bir saldırı yaşandı. Eşme DP İlçe Başkanı Nevzat Alpay, bir Halk Partili tarafından demirle öldüresiye dövüldü. Alpay 15 gün iş göremez raporu alırken yerel gazetelerde saldırganın CHP’liler tarafından Ankara’dan getirilen gençler olduğu yazıldı. Kısa sürede kulaktan kulağa yayılan bu olay, şehri patlama noktasına getirdi.İnönü’yü taşıyan tren işte bu havada 30 Nisan’da Uşak tren garında durdu.

KİM BU SARHOŞLAR?

Kendisini karşılayanlarla birlikte şehir merkezine ilerlerken araca Demokrat Partili olduğu iddia edilen bir kişi tarafından bardak fırlatıldı. İnönü’nün gergin başlayan programı gergin devam etse de ciddi bir şiddet olayı yaşanmadı. Ancak 1 Mayıs’ta gerilim şiddete dönüştü. Yine trenle Uşak’tan ayrılmaya hazırlanan İnönü’nün yolu kalabalık bir grup tarafından kesildi. İnönü, bizzat kendisi kalabalığı yararak trene yönelirken gruptakilerden bazıları diğer partili ve gazetecilere fiziki müdahalede bulundu. Olayı takip eden gazeteciler anılarını yazdıkları kitaplarında bu saldırganların zil zurna sarhoş olduğunu aktardı.

VATANDAŞLARI EL İŞARETİYLE TAHRİK ETTİ

İnönü hiçbir fiziki müdahaleye uğramadan trene bindikten sonra kıyamet koptu. Bir anda hareketlenen kalabalıklar treni taş yağmuruna tuttu. Açık olan camdan içeri giren taşlardan birisi de Milli Şef’in başına isabet etti. Küçük bir yara alan İnönü, trende tedavi edildi. Ancak insanlar bir anda neden öfkelenmiş ve treni taş yağmuruna tutmuştu? İnönü’nün programını takip eden Gazeteci Güngör Yerdeş, “Başkentte Önemli Olaylar ve Yazamadıklarım” adlı hatıratında bu soruya şöyle cevap veriyor: "Aman Ya Rabbi, ne için bu çılgınlık... Bu işareti, terk etmekte olduğumuz perondaki Demokratlara yapıyor. CHP’liler ise, uzaklaşan treni alkışlayarak Paşalarına bağlılıklarını göstermekteler. Ama bizim arkadaşımızın maksadı ne? Bizimki ne için yapıyor bunu? Ve işte bundan sonra başlıyor taşlama... Bir yağmur gibi, dolu yağar gibi... Vagondaki açık pencerelerden içeriye taş doluyor. Çat-çutpat!. Koridorlara çömelip yerlere uzanarak başlarımızı korumaya çalışıyoruz. İşte bu sırada taşlardan biri Paşanın açık kompartıman kapısından

girerek kafasına isabet ediyor.”

Milli Birlik Komitesi Üyesi Mehmet Şükran Özkaya, Uşak olaylarının CHP-MAH tertibi olduğunu böyle anlattı.

CHP ve MAH organize etti

Uşak’ta yaşanan olayın aslında darbeye zemin hazırlamak için CHP’liler ve dönemin istihbarat teşkilatı Milli Emniyet Hizmeti veya bilinen ismiyle MAH tarafından tertiplendiğini ise Milli Birlik Komitesi Üyesi Mehmet Şükran Özkaya ifşa etti. Özkaya kendi daktilo ettiği yazısında bu konuda şunları kaydetti: Uşak olayları… İsmet İnönü ve milletvekillerinin temaslarda bulunmak amacıyla çıktıkları gezinin Uşak’ta meydana gelen olaylarıdır. Uşak’tan hareket etmeye hazırlanan Halk Partisi kafilesi istasyona geldikleri zaman çevreleri Demokrat Partililer tarafından sarılır. Arbede çıkar ve iki taraf birbirine girer. İsmet Paşa’nın başına taş isabet eder, İnönü saldıranlara bağırarak cevap verir. Milletvekillerine siz çekilin ben yolu açarım der. Bu senaryo daha önceden birkaç DP’li ayarlanarak, hükümeti kötü duruma düşürmek için İnönü’nün emrindeki MAH’ın organizasyonudur. Devrimden sonra konuştuğum MAH yetkilileri birçok öğrenci olaylarını ve Uşak hadisesini CHP’nin ve İnönü kafilesinin ayarladığını itiraf ettiler.

ZİLE OLAYLARI: Bir yalan haberle Türkiye karıştı

17 Ekim 1958’de İsmet İnönü’nün Tokat’ın Zile ilçesine yaptığı gezide olaylar çıktı. Polis, İnönü’yü karşılamak için gelen kalabalığı izinsiz toplantı yapıldığı gerekçesiyle dağıttı. Müdahale anti demokratik de olsa, ilçede yaşananlar ulusal basında bol bol yalanla süslendi. Haberlerde polisin cop ve gaz bombası kullanıldığı, havaya ateş edildiği, İnönü ve bazı milletvekillerinin itfaiyenin hortumla sıktığı sularla ıslandığı, kendilerine saldırıldığı yazıldı. Gazeteleri gören Tokat ve Zile halkı yalanlar karşısında şaşkına döndü. İtiraf yıllar sonra geldi. İnönü'yü takip eden gazeteci Göngör Yerdeş, anılarında basında çıkan yalan haberlerin kaynağını ve yaşananları hatıratında şöyle anlattı:

YAZIK GÜNAH DEĞİL Mİ?

"Tokat’tan vakitlice çıkılacak, Zile’ye gidilecek ve akşam da yine dönülecekti. İtibarlı ağabeyimiz dedi ki: -Siz oturun oturduğunuz yerde, ben takip eder, gelir yazar ve sizlere veririm… Bir o gidip geldi Zile’ye. Daktilosunun taktığı sayfaların arasına kopya kâğıtlarını yerleştirip, galiba iki A4 dolduracak tespitleri önümüze koyarak, buyurun, geçin gazetelerinize demişti… Eh, vasıta yok veya son derece kısıtlı, bir de aklı eren ve kendini o şekilde inandırmış kıdemli ve üstelik en önde bir meslektaşımız, sizler zahmet buyurmayın, ben dönünce yazarım dediyse, ne vardı ki bunda… Ne mi vardı ki onda… Çok şey olduğunu sonradan duyup anladık… Gazetelerimize geçtiğimiz haberlerde Tokat ahalisinin tamamının bizlerden duyup öğrendikleri Zile’de neler olmamıştı, neler. Paşanın üstüne arazözlerle sular mı sıkılmamıştı, arabaların lastikleri mi kesilmemişti, kafa ve gözler mi yarılmamıştı… Zile için kendisine güvenip bel bağladığımız yakın çevre gazeteci ağabeyimiz kolumuzu kanadımızı kırmıştı. Sonradan öğrendiğimize göre öyle hortum-mortum da pek kesilmemişti. Demokrat Parti’yi böylesine karalayıp gözden düşürmek, yazık günah ve ayıp değil miydi? Etraf böyle diyordu. Yani İsmet Paşa, pek paşa paşa da gidip gelmemişti Zile’ye ama, elimize tutuşturulan çoğaltılmış sözde haber neyin nesiydi…”

Sarhoş kavgasından rejim tartışmasına!

Darbeye zemin oluşturan olaylardan biri de 16 Şubat 1960’ta Kayseri’nin Yeşilhisar ilçesinde yaşandı. Ankara’ya kadar taşınan olaylar, aslında kahveciler arasındaki bir anlaşmazlıktan patlak verdi. Araştırmacı Mehmet Metin’in Başbakanlık Arşivleri ve adli tutanaklara dayanarak yazdıklarına göre, Yeşilhisar CHP ilçe binasında kahvecilik yapan bir vatandaşın parti binası dışındaki esnaflara kahve satması üzerine diğer kahveciler Belediye Başkanına şikâyette bulundu. Belediye yetkilileri tarafından parti kahvecisi uyarılmasına rağmen dışarıya satış devam edince belediye zabıta memuru CHP ilçe binasına giderek kahveciye 30 lira ceza kesti. Ancak CHP İlçe Başkanı Mustafa Ünal’ın ricası ile bu ceza kaldırıldı. Ama olay orada kapanmadı.

“İNÖNÜ’NÜN DEDİĞİ GÜNLER GELDİ”

CHP’li Ünal 17 Şubat günü DP’li Belediye Başkan Vekili Salih Kürkçü şehir kulübüne gitti. Birlikte otururken kahveye kesilen cezayı gündeme getiren Ünal, Kürkçü ile tartıştı. Münakaşa araya girenlerin dinmesi ile bitse de CHP’li Ünal evine gidip tabanca alarak yeniden kulübe dönüyor ve “İnönü’nün dediği günler geldi” diyerek ateş açtı Kürkçü’yü yaraladı. Bundan sonra olaylar patlak verdi. Bu olayın ardından tutuklanan ve daha sonra serbest bırakılan CHP’li bir vatandaşın 24 Şubat 1960 günü “hapiste işkence gördüğünü” iddia etmesi üzerine halk, sloganlar atarak resmi binaları taşladı.

CHP BASINI YALANLARLA ATEŞE BENZİN DÖKTÜ

CHP’ye yakın basın yayın organları kavganın İlçedeki Tarım Kredi Kooperatifi seçimleri dolayısıyla çıktığını yazdı, haberlerde “CHP’li adaya karşı seçimi kaybeden DP’liler taşkınlık yaptı” gibi ifadeler kullanıldı. Ama arşiv belgeleri iddianın yalan olduğu, seçimde Demokrat Partililerin seçime hiç katılmadığı ortaya çıktı. Dönemin DP Kayseri Milletvekili Kamil Gündeş ise TBMM’deki konuşmasında aslında Ünal ve Kürkçü’nün kavga öncesinde meyhanede birlikte içki içtiğini olayların daha sonra çıktığını aktarıyor… Yani kavganın aslında bir sarhoş kavgası olduğunu ortaya koyuyor. İşte bu sarhoş kavgası rejim tartışmasına dönüştürülüp Ankara’ya taşınıyor, sıkıyönetim ilanı bile gündeme geliyor. Meclis’te sert tartışmalar yaşanıyor.

İDAMA DA GEREKÇE OLDU!

İnönü bu gerilimi de fırsata çevirmek için 3 Nisan 1960’ta harekete geçerek Yeşilhisar’a gideceğini açıkladı. Yaşanan gerginliklerin daha da büyüyeceği gerekçesiyle İnönü’nün Kayseri’ye gelmesine engel olunmaya çalışıldı. Uyarılara rağmen Yeşilhisar’a gitmekte kararlı olan İnönü’nün treni, Kayseri’ye 49 kilometre kala askerler tarafından durduruldu. Yaklaşık 3 saat boyunca Himmetdede İstasyonu’nda bekletilen İnönü, Kayseri’ye dönerek 4 Nisan’da kara yoluyla Yeşilhisar’a gitmek istedi ancak askeri birliklerce ilçeye girişine izin verilmedi ve Ürgüp üzerinden Ankara’ya döndü. İşte bu sarhoş kavgasıyla başlayan ve tarihe Yeşilhisar olayları olarak geçen bu vaka, hem darbenin hem de Menderes’in idamının gerekçelerinden birisi oldu.