Çin in tarihi gövde gösterisi: Şi den dünyaya barış ya da savaş mesajı! Trump sert tepki gösterdi

Çin, 2. Dünya Savaşı’nın sona ermesinin 80. yıl dönümünde, bugüne kadarki en büyük askeri geçit törenini Pekin’de gerçekleştirdi. Tarihi törene Çin lideri Şi’nin yanı sıra Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Kuzey Kore lideri Kim Jong-un da katıldı. Etkinlikte tanklardan uzun menzilli füzelere, savaş uçaklarından insansız hava araçlarına (İHA) kadar çok sayıda askeri teçhizat sergilendi.

Tiananmen Meydanı’nda 50 bini aşkın katılımcıya hitap eden Şi, dünyanın “barış ya da savaş” arasında bir seçimle karşı karşıya olduğunu dile getirdi. Şi, Çin halkının tarihin doğru tarafında durduğunu sözlerine ekledi. Konuşmasında bazı ülkelerin zorbalık davranışlarını eleştiren Şi, Çin’in “durdurulamaz” olduğunu kaydetti.

Rusya ve Kuzey Kore liderlerinin törende yer alması, Batı’ya karşı verilen bir birlik mesajı olarak yorumlandı. Kim Jong-un, Şi ve Putin ile ilk kez uluslararası bir etkinlikte yer aldı.

TRUMP: KOMPLO KURARKEN SELAMLARIMI DA İLETİN

Etkinliğin ardından ABD Başkanı Trump, Truth Social hesabı üzerinden törene tepki göstererek, “Başkan Şi ve Çin’in muhteşem halkı için büyük ve kalıcı bir kutlama günü olsun. Amerika Birleşik Devletleri'ne karşı komplo kurarken lütfen Vladimir Putin ve Kim Jong-un'a en içten selamlarımı da iletin” ifadelerini kullandı.

The Guardian'ın haberinde, Trump'ın açıklaması, 3 liderin birlikte verdiği görüntülere doğrudan gönderme olarak değerlendirildi.

Törene İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ve Myanmar cunta lideri Min Aung Hlaing de katıldı. Hiçbir Batılı liderin etkinlikte yer almaması dikkat çekti.

KİM'İN SIR GİBİ SAKLANAN VARİSİ

Kim’in kızı Kim Ju-ae, çarşamba günü 20’den fazla ülke liderinin katıldığı askeri geçit töreninde babasına eşlik etti. Kuzey Kore devlet medyasının yayımladığı fotoğraflarda, Kim’in özel treninin salı günü Pekin Tren İstasyonu’na girişinde Ju-ae’nin de yanında bulunduğu görüldü. Görüntülere göre Ju-ae, üst düzey Çinli yetkililerin lideri karşıladığı anlarda babasının yanında yer aldı.

The New York Times'ın (NYT) haberine göre, bu ziyaret, Ju-ae’nin babasıyla birlikte katıldığı ilk yurtdışı seyahati olarak kayda geçti.

Seul merkezli Kuzey Kore Araştırmaları Üniversitesi’nin eski başkanı Yang Moo-jin, kızın, Kuzey Kore’nin en önemli müttefiki Çin’in liderlerine kendini tanıttığını belirtti.

'SEVGİLİ KIZIMIZ'

12 yaşında olduğu tahmin edilen Kim Ju-ae, Kuzey Kore devlet medyasında sık sık “sevgili kızımız” ifadesiyle anılıyor. 2022’nin sonlarından bu yana askeri geçit törenlerinde, silah denemelerinde ve siyasi açıdan önemli pek çok etkinlikte babasının yanında görülüyor.

Güney Koreli analistler, Ju-ae’nin varis olarak hazırlandığını öne sürse de temkinli yorumlarda bulundu. Analistler, Kim’in kızını ilk kez Çin’e götürmesini ve uluslararası liderlerin katıldığı bir etkinlikte yanında yer vermesini, onun statüsünün yükseldiğine dair önemli bir işaret olarak değerlendirdi.

ÖRTÜLÜ TAYVAN GÖNDERMESİ

Şi törende yaptığı konuşmada Tayvan meselesine doğrudan değinmese de Çin'in birliğine dair mesajlar vererek atıf yaptı. Şi, “Çin ulusunun yeniden canlandırılması” ifadesini birkaç kez kullanarak, Tayvan’ın Çin'in ayrılmaz bir parçası olarak gördüklerini hatırlattı.

Çin Komünist Partisi, Tayvan’ı “yasadışı ayrılıkçılar tarafından yönetilen bir Çin eyaleti” olarak tanımlıyor. Ancak Tayvan hükümeti ve halkı bu iddiaya karşı çıkıyor.

Çin Halk Kurtuluş Ordusu, Şi liderliğinde geniş çaplı bir modernizasyon sürecinden geçiyor. Orduda yolsuzlukla mücadele kapsamında son yıllarda büyük çaplı tasfiyeler gerçekleştirildi.

'ÇİN DOSTUNUN YANINDA DURACAĞI MESAJINI VERİYOR'

Atlantik Konseyi Küresel Çin Merkezi araştırmacısı Wen-ti Sung, “Pekin, Batılı ülkeler Rusya-Ukrayna Savaşı nedeniyle Rusya’ya yaptırım uygulamaya devam etse bile dostunun yanında durmaktan çekinmeyeceği mesajını veriyor” dedi.

Tokyo Üniversitesi Asya İleri Araştırmalar Enstitüsü’nden Lim Chuan-Tiong ise üç liderin bir araya gelmesinin ABD için dikkat çekici olduğunu söyleyerek, “Böyle bir toplantı gerçekleşmezse, bunun nedeni Çin’in ABD’yi fazla kışkırtmamak için belirsizliği korumak istemesidir” ifadesini kullandı.

Rajaratnam Uluslararası İlişkiler Okulu’ndan Drew Thompson da sergilenen askeri donanımın, Çin’in temel ulusal çıkarlarına meydan okunmaması yönünde caydırıcı bir mesaj içerdiğini kaydetti.