Çocukların eline telefon tutuşturan anne babalar dikkat

Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Sağlık Bilimleri Fakültesi Çocuk Gelişimi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yaşar Barut, telefon, tablet gibi dijital cihazların uzun süreli kullanımının çocuklarda dikkat eksikliği, uyku problemleri, sosyal becerilerde zayıflık ve duygusal düzenleme sorunlarına yol açabildiğini belirtti.

Özellikle 0-6 yaş grubundaki çocukların ekran başında geçirdikleri sürenin yükselmesinin gelişimsel riskleri beraberinde getirdiğini ifade eden Doç. Dr. Barut, dijital cihazların uzun süreli kullanımının çocuklardaki etkilerini anlatarak, şöyle konuştu:

"Bilimsel araştırmalar, uzun süreli ekran maruziyetinin çocuklarda dikkat eksikliği, hiperaktivite belirtileri, uyku problemleri ve sosyal etkileşimlerde zayıflık ile ilişkilendirildiğini ortaya koyuyor. Özellikle hızlı görsel geçişler içeren dijital içerikler, çocukların dikkat sürelerini kısaltabiliyor. Ayrıca mavi ışık, uyku hormonlarını baskılayarak çocukların uykuya geçişini zorlaştırabiliyor. Sosyal gelişim açısından da yüz yüze etkileşimlerin yerini ekranın alması, empati gelişimini ve sosyal ipuçlarını okuma becerilerini olumsuz etkiliyor."

Birçok ebeveynin çocuklarını sakinleştirmek ya da oyalamak için dijital cihazlara başvurduğunu söyleyen Doç. Dr. Barut, şu ifadeleri kullandı:

"Bu yaklaşım, uzun vadede duygusal düzenleme sorunlarına yol açabilir. Telefonun bir sakinleştirici ya da ödül-ceza aracı olarak kullanılması, çocukların duygusal düzenleme becerilerinin gelişmesini engelleyebilir. Çocuklar zorlayıcı duygularla başa çıkmayı öğrenmek yerine, bu duyguları bastırmak için dışsal araçlara bağımlı hale gelebilirler. Telefonun bir sakinleştirici olarak kullanılması ilerleyen yaşlarda stres, kaygı veya öfke gibi duygularla başa çıkmakta zorluk yaşamalarına neden olabilir."

Doç. Dr. Barut, çocukların teknolojiyle sağlıklı ilişki kurabilmeleri için ailelere ve öğretmenlere sorumluluk düştüğünü belirterek şöyle dedi:

"Çocuklarınıza teknoloji kullanımı konusunda mutlaka rol model olun. Ebeveynler ve öğretmenler kendi davranışlarıyla çocuklara örnek olmalı, sınırsız ve dikkatsizce ekran kullanan bir yetişkinin, çocuğa sınır koyması pek mümkün değildir. Özellikle çocuğunuzun okul öncesi dönemde ekran süresinin günde 1 saati geçmemesine dikkat edilmelidir. Bunun yerine çocukları kitap okumaya, açık havada oyun oynamaya ve yaratıcı etkinliklerle meşgul olmaya teşvik etmek çok daha faydalı olacaktır. Çocuğunuzla birlikte dijital içerikleri izlemek ve sonrasında bu içerikler hakkında konuşmak, onun dijital dünyayı anlamasını ve medya okuryazarlığını geliştirmesini sağlar. Ayrıca, günlük yaşamda ekranlardan uzak kalınacak zaman dilimleri planlamak; örneğin yemek saatlerinde ya da yatmadan önce dijital molalar vermek, sağlıklı bir kullanım alışkanlığı kazandırmada oldukça etkilidir."