Çok yürüdüğü için ayağı su topladı sanmıştı, başına geleceklerden haberi bile yoktu Korkunçtu, kemiğim görünüyordu

Takvimler 2023 yılının haziran ayını gösteriyordu. 50 yaşındaki Chris Dolan ve eşi Jane, bir kruvaziyer gemisiyle Norveç tatilindeydi.

Dolan çifti tatilde harika zaman geçiyor, her gün çok ilginç yerler görüyordu. O gün yine sabahtan akşama kadar dolaşmış, yorgun argın odalarına dönmüşlerdi.

Chris yatağa oturup ayakkabıları ve çorabını çıkardığında, sağ ayağında bir yerin su topladığını fark etti. 1 santimetre çapındaki bu kabarcığı başta pek önemsemedi Chris. Sonuçta çok yürüdüğü için böyle bir şey olması fazla şaşırtıcı değildi. Chris'in bilmediği şey ise bu kabarcık nedeniyle ayağını kaybetme noktasına geleceğiydi...

Chris ayağındaki su toplamış bölgeyi büyük bir dikkatle korumasına, sürekli temiz ve kuru tutmasına karşın kabarcık bir türlü iyileşmedi, hatta 8 haftanın sonunda ciddi bir enfeksiyona dönüştü.

Üstelik Chris Tip 1 diyabet hastası olduğu için durumu daha da ciddiydi.

SONU UZUV KAYBINA KADAR GİDİYOR

Tip 1 diyabet vücudun, kan şekeri seviyelerini kontrol eden insülin hormonunu üretememesiyle ortaya çıkan bir hastalık. Chris gibi Tip 1 diyabetlilerin, vücutlarına düzenli olarak insülin iğnesi yapması gerekiyor.

Düzenli olarak tedavi edilse bile hem Tip 1 hem de Tip 2 diyabet, periferik nöropatiye yol açıyor. Periferik nöropati, kandaki yüksek glikoz seviyelerinin zamanla uzuvlardaki sinirlere zarar vermesi ve uyuşukluğa yol açması olarak tanımlanıyor. Ayakların periferik nöropatiden etkilenmesi halinde, hastalar ayaklarında bir yaralanma olsa bile bunu hissedemiyor.

Chris de bu durumdan muzdaripti. Üstelik ayağında nöropatinin yanı sıra kısada PAD olarak bilinen periferik damar hastalığı da vardı. Periferik damar hastalığında, damarlarda biriken yağlar uzuvlara giden kan akışını sınırlandırarak, sinir hasarının katlanmasına yol açıyor.

Bir kesiğin ya da sıyrığın tam anlamıyla iyileşmeyip enfeksiyon kaptığı ağır durumlarda, periferik nöropati ayağın hatta bacağın ampütasyonuyla sonuçlanabiliyor. Dünyada diyabet vakaları yaygınlaştıkça bu ampütasyonlarda da artış yaşanıyor.

HER YIL BİNLERCE HASTANIN AYAĞI AMPÜTE EDİLİYOR

Dolan çiftinin yaşadığı Birleşik Krallık’ta diyabetle yaşayan insan sayısı günümüzde 5,8 milyonla tarihi bir seviyeye ulaştı. Ek olarak 1,3 milyon kişinin de tip 2 diyabetle yaşadığı ancak belirtilerin farkında olmadığı düşünülüyor.

Essex'te bulunan NHS Basildon Üniversite Hastanesi'nde damar cerrahisi uzmanı olarak görev yapan Dr. Shiva Dindyal, "Rakamlar dehşet verici" derken her gün ampütasyona ihtiyacı olan bir hasta gördüğünü, vakaların çoğunun diyabet komplikasyonu olduğunu belirtti.

Dindyal, "İngiltere her hafta ortalama 176 adet bacak, ayak parmağı veya ayak ampüte ediliyor. Birleşik Krallık genelinde bu sayı yılda 9.000 ampütasyonu buluyor" diye konuştu.

Kanda aşırı glikoz bulunmasının "her şeye hasar verdiğini" söyleyen Dindyal, "Bir enfeksiyon kapma olasılığınız daha yüksektir çünkü bakteriler şekerli kanı severler" diye konuştu. Dindyal ampütasyonun son çare olduğunu belirterek, öncesinde anjiyoplasti seçeneğinin değerlendirildiğini de vurguladı.

2 AY SONRA SEPSİS NEDENİYLE HASTANEYE KALDIRILDI

Chris'in yaşadıklarına geri dönersek... Ayağında su kabarcığı oluştuktan 2 ay sonra, Chris enfeksiyon nedeniyle ateşlendi ve sepsis teşhisiyle Middlesbrough'da bulunan James Cook Üniversite Hastanesi'nde tedavi altına alındı. Doktorlarının zamanında müdahalesi sayesinde iyileşen Chris, üç hafta sonra taburcu edildi.

Chris, antibiyotik ilaçlar almanın yanı sıra ayağına kan akışını tetiklemesi için özel bandajlar kullandı. Buna rağmen ayağındaki yara genişleyip 3 santimetre çapa ve 1,5 santimetre derinliğe ulaştı. Chris, "Korkunçtu, kemiğim görünüyordu. Ancak canım yanmıyordu çünkü aradan geçen yıllarda sinirler hasar görmüştü" dedi.

Enfekte olan sağ ayağına 2 ay boyunca uygulanan vakum tedavisine karşın yara halen tam olarak kapanmamıştı. Bu nedenle doktorları Chris'e durumun bu şekilde devam etmesi ve enfeksiyonun tamamen iyileşmemesi halinde, sağ bacağının diz altından ampüte edilebileceğini söyledi.

ÇOK YENİ BİR YÖNTEM DENENDİ

İki hafta sonra durumun aynı şekilde devam etmesi üzerine bir başka doktor devreye girdi. Damar cerrahisi uzmanı Ian Nichol, bacağın üst kısmından bir ven (arter değil) alıp alt kısma naklederek, tıkanıklığı açma ve ayağa giden kan akışını canlandırma önerisiyle geldi.

Bu teknik dünya genelinde sadece birkaç merkezde uygulanıyordu. Nichol, geçtiğimiz 3 yılda yaklaşık 25 hastayı bu şekilde tedavi etmiş, vakaların yüzde 70'inde başarı elde ederek hastaları ampütasyondan kurtarmıştı.

Nichol, "Chris gibi hastalarda bizim 'çöl ayağı' dediğimiz durum oluyor. Ayak bileğinin ilerisine ve ayağa kan arzını sağlayan hiç damar kalmıyor. Bu olmadan dokular çürüyüp ölüyor. Sonucunda ortaya iyileşmeyen ülserler ya da kangren çıkıyor. Bu yeni teknik farklı. Üzerinde çalışılacak arter kalmadığında venleri çoğunlukla sorunsuz bir biçimde artere dönüştürüyor" dedi.

Bu operasyonun her hastada yapılamayacağını da sözlerine ekleyen Nichol, "Bazı kişilerin venleri uygun olmayabilir. Bazıları çeşitli operasyonlar denemekten bıkmış olduğu için ampütasyonu tercih edebilir. Ama umuyorum bu bir rutin haline gelir. Bu sayede daha fazla hastanın bacağını kaybetmesi önlenebilir" ifadelerini kullandı.

AMPÜTASYON MU AMELİYAT MI?

Chris, söz konusu operasyonu Aralık 2023'te geçirdi. 8 saat süren operasyonun ardından 1 yıl boyunca tekerlekli sandalye kullanan Chris, "Canım yanmıyordu ama hareket edemediğim için depresyona girmiştim. Zaman zaman 'Ampütasyonu mu tercih etseydim' dediğim zamanlar oldu. Çünkü o durumda 6 hafta içinde yeniden yürümeye başlayabilirdim. Ama şimdi ayağımı kaybetmediğim için çok mutluyum. Ayağa kalkıp değneklerle yürümeye başlamak harika bir duyguydu" ifadelerini kullandı.

Ayağında halen küçük bir ülser olduğunu ancak bu bölgenin de zamanla iyileşeceğini vurgulayan Chris, sözlerini, "Kan artık ayağıma ulaşıyor. Halen çok uzun mesafeler yürüyemiyorum ama ragbi oynamaya başladım. Umarım bu ameliyat benim gibi başkalarının da ampütasyondan kurtulmasına yardımcı olur" diye noktaladı.