Demirel’in talimatıyla patrik ile neler konuşuldu Sözcü Gazetesi

Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, 5 Aralık 1999’da Prof. Dr. Kemal Gürüz’ü ikinci kez Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Başkanı olarak atamıştı. Demirel, görev süresinin dolmasına iki ay kala 2000 yılının mayıs ayında, YÖK Başkanı Kemal Gürüz’ü Çankaya Köşkü’ne çağırdı. Heybeliada Ruhban Okulu’nun kapalı kalmasının Türkiye’nin dış ilişkilerinde sıkıntılar yarattığını ifade etti. Konuyu ilgililerle görüştüğünü, okulun açılması konusunda devletin en üst düzeyinde mutabakat sağlandığım söyledi. Gürüz’ü, Patrik Bartholemeos ile görüşerek sorunu çözmesi için görevlendirdi.

O günlerde kendisinin dışişleri danışmanları olan Mehmet Ali Bayar ve dönemin Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu’na, Gürüz’ü bilgilendirmeleri ve gereken belgeleri vermeleri için talimatlandırdı. Feridun Sinirlioğlu ve Mehmet Ali Bayar’dan, gerekli bilgi ve belgeleri aldıktan sonra bunları okudu. Bu arada, Patrik Bartholemeos’la Ankara’da bir araya gelmeleri sağlandı.

O GÜN ÖNEMLİ KARARLAR ALINDI

Sıcak bir mayıs günüydü. Kemal Gürüz, Sheraton Oteli’nin asma katında Patrik ve maiyetindeki heyetle buluştu. Gürüz ise toplantıya yalnız gitmişti. Meseleyi o gün çözmek için bir araya geldiğini,  mutabakat sağlanana kadar toplantıyı sürdürme önerisini Patrik de olumlu karşıladı. Toplantı samimi bir havada, uzun sürdü. Sonuçta şu konularda mutabakata varıldı:

1-İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde, YÖK Yürütme Kurulu’nun 14 Eylül 1999 tarihli kararıyla kurulan Dünya Dinleri Kültürü Bölümü’nde Ortodoks Teolojisi Anabilim Dalı kurulacak ve bunun başkanlığına, o konuda doktora derecesi olan, Ortodoks mezhebine mensup bir Türk vatandaşı atanacaktı.

2-Burada açılacak programa, ÖSYM kanalıyla ve mülakatla öğrenci alınacak, bu amaçla, başta Atina olmak üzere, anabilim dalı başkanının uygun göreceği yurtdışındaki diğer merkezlerde de adaylarla mülakat yapılacaktı.

3-Programa kabul edilen öğrenciler, ortak zorunlu dersleri diğer öğrencilerle birlikte alacak ve üniversitenin kurallarına uyacaktı.

4-Programın uygulamalı dersleri Heybeliada’daki Ruhban Okulu’nda yapılacaktı.

5- Ruhban Okulu’nun girişindeki tabelada, “TC. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Ortodoks Teolojisi Anabilim Dalı Uygulama Araştırma Merkezi” yazacaktı.

PATRİK SORDU: KİM BAŞKANLIK EDECEK?

Bu konularda mutabakat sağlanmışken, Patrik diploma törenine kimin başkanlık edeceğini sordu. Gürüz, diploma törenlerine, evrensel akademik kural olarak rektörün başkanlık ettiğini ama mesleğe giriş tören ve ayininin tabii ki Heybeliada’da Ruhban Okulu’nda yapılacağını, kendilerinin törene başkanlık edeceğini ve davet ettikleri takdirde, bu törene katılmaktan şeref duyacağımı ifade etti. Bu şekilde mutabakat sağlandıktan sonra, el sıkışarak ayrıldılar.

YÖK Başkanı Gürüz, vardıkları mutabakatı Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’e arz etti. Demirel, mutlu oldu ve Gürüz’ü kutladı. Daha sonra, rahmetli Bülent Ecevit, rahmetli İsmail Cem ve Hüsamettin Özkan da tebrik, teşekkür ve takdirlerini ifade ettiler.

Gürüz, Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri Cumhur Asparuk ve Dışişleri Müsteşarı Faruk Loğoğlu’na da varılan mutabakat hakkında bilgi verdi. Cumhur Asparuk artık kangren haline gelmiş olan bu konunun bu şekilde çözülecek olmasından duyduğu memnuniyeti ifade etti. Faruk Loğoğlu da üzerinde mutabakat sağlanan formülü çok olumlu bulduğunu ancak çıkabilecek engeller konusunda endişeleri olduğunu ifade etti. Gürüz, askeri kanadın engeller çıkaracağından endişeliydi. Sonuçta öyle de oldu.

YÖK İÇİNDE DİRENÇLE KARŞILAŞTI

Bu gelişmeleri eski YÖK Başkanı Prof. Dr. Kemal Gürüz anlattı. Sorunun çözümü noktasına yaklaşıldığı sanılırken, yeni sorunlar çıktı. Prof.Dr. Kemal Gürüz, olayın bilinmeyen yönlerini bize şöyle anlattı:

“Yılların verdiği şartlanmadan dolayı, YÖK’ün içinde de direnç vardı. Sayın Demirel’in süresi dolana kadar konuyu sonuçlandıramadım. Sayın Ahmet Necdet Sezer 10. Cumhurbaşkanı olarak Çankaya’ya çıkmış, böylece Ruhban Okulu’nun açılması konusundaki siyasi irade de artık ortadan kalkmıştı. Nitekim, nasıl oldu bilmiyorum konu Başbakanlık Azınlıklar Tali Komisyonu adlı, adını ilk kez duyduğum bir yere intikal etti. Komisyon, Ruhban Okulu’nun açılmasını reddetti. Komisyonun asker üyelerinin direnci karşısında Dışişleri Bakanlığı’ndan gelen üyelerde sessiz kalmayı tercih etmişti. Böylece, ülkemiz açısından büyük bir fırsat kaçmış oldu.”

YÖK’TEN İKİ TEMSİLCİ GÖNDERDİ

YÖK’ün Azınlıklar Tali Komisyonunda temsilcisi yoktu. İlgisi dolayısıyla, o toplantıya YÖK’ten de iki temsilci davet edilmişti. YÖK Başkanı Gürüz, YÖK Yürütme Kurulu üyesi İsmail Akınaltuğ ile Genel Sekreter Yardımcısı ve Baş Hukuk Müşaviri Hasan Sayın’ı görevlendirdi. Komisyon kararlarını bir kopyası ilgisi nedeniyle YÖK’e de gönderildi. O karar da, Gürüz’e daha önce verilen dosyanın içinde duruyor.

Aradan yıllar geçti, Ruhban Okulu konusu hiç kapanmadı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, ABD temaslarında Trump’un ilk gündeme getirdiği Ruhban Okulu’nun açılması konusu oldu. Patrik, Ekümenik unvanını kullanıyor. “Evrensel” anlamına gelen ekümenik sözcüğünün buradaki anlamı, Fener Patriğinin bütün Ortodoksların lideri olarak tanınması.

Bunun için çaba gösteriliyor. Ülke olarak ne kadar kabul etmesek de İstanbul’da Galata Kültür merkezinde asılan tabelada “Ekümenik Patrik Hazretleri 1. Bartholomeus” yazıyor. Yetkililerin bundan haberi var mı bilemem...

NOT: Saygı Öztürk bugün Antalya Kitap Fuarı Doğan Kitap standında okurlarıyla buluşacak. Kitaplarını imzalayacak.