Depresyona 3’üncü dalga modeli

Bilişsel Davranışçı Psikoterapiler Derneği Başkanı, Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Psikoloji Bölüm Başkanı Psikiyatrist Prof. Dr. Hakan Türkçapar ile kronik depresyon tedavisinde özel olarak geliştirilmiş psikoterapi modeli olan CBASP (Cognitive Behavioral Analysis System of Psychotherapy) yani Bilişsel Davranışçı Sistem Analizi Psikoterapisi modelini konuştum.

YALNIZLIK TETİKLİYOR
Dünyada ve ülkemizde psikiyatrik rahatsızlıklar artış gösteriyor. Özellikle her 8 kişiden birinin ruh sağlığı bozuk. Bakın, Psikiyatrist Prof. Dr. Türkçapar, bu artışı neye bağlıyor: "Toplumda farkındalık yükseldi ve uzmana başvurma oranı arttı. Yine de sadece bu durumla açıklanamayacak bir artış söz konusu. Hızla değişen yaşam koşulları, şehirleşme ve yalnızlık duygusu bireylerin psikolojik dayanıklılığını azaltmaktadır. Ayrıca dijitalleşmeyle birlikte sosyal ilişkilerin niteliği değişti. Bu durum, bireyleri yalnızlaştırmakta ve kişilerarası ilişkilerin olumlu etkisinden mahrum bırakmaktadır."

ANTİDEPRESANA BAŞVURMAYIN!
Depresyonun; çökkün ruh hali, ilgi kaybı ve zevk alamama, enerji eksikliği, uyku ve iştahta değişiklikler, değersizlik düşünceleri ve odaklanma güçlüğü gibi belirtilerle kendini gösteren bir ruhsal bozukluk olduğunu belirten Prof. Dr. Türkçapar, şunlara dikkat çekti: "Antidepresan kullanımında son yıllarda dünya genelinde artış söz konusu. Antidepresanlar, her zorlanmada başvurulacak çözümler değildir. Doğru tanı, düzenli takip ve gerekiyorsa psikoterapiyle birlikte kullanıldığında etkili olabilirler."

ÇOCUKLUĞA İNMEKLE YETİNİLMEZ
Yeni tedavinin çocukluk yaşantılarının bugüne etkisini önemsediğini, ancak bunu klasik Freudcu (psikanalitik) yöntemlerle yapmadığının altını çizen prof. Dr. Türkçapar, şöyle dedi: "Bu ekol, kronik depresyonun gelişimini geçmişteki olumsuz ilişkisel deneyimlerin etkisiyle bireyin 2-7 yaş arası sosyal zihinsel düzeye takılması, gelişimsel olarak o evrenin özelliklerini göstermesiyle açıklar ve çözüm için de ilişkisel alanda daha olgun bilişsel özellikleri geliştirerek, geçmişte öğrenilmiş ve bugünü etkileyen düşünce biçimini değiştirmeye odaklanır. 'Çocukluk yatağına uzanmakla' yani geçmiş yaşantıları analiz etmekle yetinmez. Elbette 'çocukluk yatağına' uzanılır, ancak orada kalınmaz. O yatağa dönmenin nedeni, orada edinilen kişilerarası beklentilerin bugün hâlâ nasıl çalıştığını fark etmektir. Kronik depresyonun yanı sıra bipolar depresyon, çocukluk çağı depresyonu, kişilik bozuklukları, evlilik çatışması gibi başka psikolojik sorunların tedavisine de uyarlanabilmektedir."

YENİ AKIM; BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI SİSTEM ANALİZİ PSİKOTERAPİSİ
"KRONİK depresyon tedavisinde psikoterapi alanında yeni bir gelişme var. Bu yeni ekolün adı nedir?" sorularına ise Prof. Dr. Türkçapar, şu yanıtı verdi: "CBASP (Cognitive Behavioral Analysis System of Psychotherapy) yani Bilişsel Davranışçı Sistem Analizi Psikoterapisi. Özellikle kronik depresyon gibi uzun süreli ve dirençli depresyonlarda, geleneksel psikoterapi yaklaşımların sınırlı etkili olabildiği durumlarda etkili bir alternatif sunuyor. CBASP'in Türkiye'deki ilk resmi uzman eğitimi kısa süre önce tamamlandı. Bu sayede hem yaklaşım daha geniş bir çevrede tanınmaya başladı hem de terapistlerin bu modeli uygulama imkânı arttı."

ÇARESİZLİK DÖNGÜSÜNÜ KIRIYOR
TERAPİ sürecinin hastanın kendi davranışları ile sonuçları arasındaki bağlantıyı fark etmesini kolaylaştırdığını söyleyen Prof. Dr. Türkçapar, "Kronik depresyondaki birçok kişi 'ne yaparsam yapayım hiçbir şey değişmez' diye düşünür; CBASP ise "Durum Analizi" gibi tekniklerle danışanın belli bir durumda ne yaptığını ve bunun nasıl bir sonuç doğurduğunu incelemesine yardım ederek, bu çaresizlik döngüsünü kırmayı hedefler. Bu sayede kişi, davranışlarının çevresi ve ilişkileri üzerindeki etkisini görmeyi öğrenir" dedi.