Dev şirketler ödemiyor, çiftçi tüccara mahkûm

Üretici zor günler geçiriyor. Mazot, yem, elektrik ve veterinerlik giderleri hızla yükselirken, çiğ süt fiyatları neredeyse sabit kaldı. Ulusal Süt Konseyi'nin açıkladığı fiyat bile üreticinin maliyetlerini karşılamaya yetmiyor. Bu durum, birçok çiftçiyi tüccarlara bağımlı hale getiriyor.

Birgün'den Ebrar Özdemir'in haberine göre, Kütahya’nın Merkez ilçesine bağlı Ahmetoluğu Köyü’nde Yaşar Holding’in Pınar markası adına süt toplayan İnönü Süt Üreticileri Birliği, aylardır köylülerin sütünü alıyor ancak çiftçiye ödeme yapılmıyor. Birlik, Pınar’dan ödeme alamadıkları gerekçesiyle üreticiye ödeme yapamadığını söylerken şirketle olan anlaşmalarını da sonlandırdığını duyurdu.

Ulusal Süt Konseyi’nden maliyetleri karşılayacak fiyat alamayan, eline terk edildikleri şirketlerin ödeme sözünü tutmadığı çiftçiler, tüccarlara mecbur kalıyor. Serbest piyasada fiyatlar, çiftçinin maliyetlerinin aksine artmıyor, düşüyor.

Ulusal Süt Konseyi (USK), Ocak ayında çiğ süt için litre başına tavsiye fiyatını 17,15 TL olarak duyurdu. Ancak bu rakam, daha ilk günden itibaren üreticinin mali yükünü hafifletmeye yetmedi. Süt üretiminde en büyük gider kalemlerinden biri olan yem fiyatları her ay düzenli olarak artarken, üreticinin süt satış fiyatı yalnızca yılda bir kez belirleniyor. Mayıs ayında süt yemi fiyatlarında aylık bazda %2,7, yıllık bazda ise %26,4 oranında artış yaşanırken, besi yemi de yıllık %27,2 oranında zamlandı. Buna karşılık süt fiyatları, artmak bir yana, enflasyon karşısında reel olarak gerilemiş durumda.

Benzer bir tablo veteriner harcamalarında da görülüyor. Son aylarda peş peşe zam gelen bu alanda, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Nisan ayı tarımsal girdi enflasyonu verilerine göre, yıllık en yüksek artış %56,94 ile veteriner hizmetlerinde yaşandı. Aynı ay içinde en fazla zamlanan kalem ise %3,61 artışla hayvan yemi oldu.

Süt üretimiyle ünlü Balıkesir’de de çiğ süt, aracılar ile toplanıyor. Şirketler, sütü, aracılar üzerinden 15,5 TL’ye alarak kârlarına kâr katıyor. Pek çok kentte de üreticinin durumu benzer.

TÜİK verilerine göre 927 bini aşkın hayvan varlığı ile ülkenin en fazla büyükbaş hayvana sahip kenti Konya’da da üretici zor durumda. Kentte Cihanbeyli ilçesinde çiftçiler Konya Şeker’in Torku marka sütü neredeyse haraç mezat fiyattan, 15,4 TL’den aldığını anlattı. Ülkenin en büyük 5’inci gıda şirketi olmakla her fırsatta övünen Torku’nun, çiftçilere ödemeleri ise söz verdiği 15 gün içinde yapmadığı öğrenildi. Çiftçiler, sattıkları sütün karşılığı için haftalarca bekletildiklerini anlattı.

AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ziraat Bankası Tarım Ekosistemi Buluşması’nda yeni tarım kredilerini duyurdu. "Muhalefetin çizdiği karamsar tabloyla gerçekler arasında büyük fark var" diyen Erdoğan, çiftçilerin iflas etme, borç batağına batma gibi bir durumun içerisinde olmadığını savundu. Zirai don zararına ilişkin vaatlerde bulunan Erdoğan,

"Çiftçi kardeşimiz çok uygun fiyatta kredi kullanıyor. Ortada iflas etme, borç batağına batma, ödeyememe gibi bir durum yok. Tarım sektörümüz hamdolsun dimdik ayaktadır. 23 yıldır duruşumuzdan taviz vermedik. Nisan ayında başımıza gelen zirai don olayında sergiledik. Hasar tazminatlarını ödemeye başladık. Zirai don olayından 65 ilimiz etkilendi. TARSİM kapsamında zararlarını karşıladık, sigortasız çiftçilerimizin zararlarını da karşılamaya devam ediyoruz. Kasıma kadar, hem sigortalı hem sigortasız bütün çiftçilerimizin zararlarını karşılamış olacağız."

Erdoğan batan yok dese de çiftçilerin borçları rekora gidiyor. Çiftçiler, borçları için traktör ve tarlalarını satmak zorunda bırakılıyor. Mart ayında itibarıyla çiftçilerin bankalara borcu 1,043 trilyon liraya ulaştı. Tarım Kredi Kooperatifleri’ne olan borçlar ile piyasa olan borçlar ise bilinmiyor.