SonTurkHaber.com
close
up
Dijital reklamlar çocukları güven vererek oltalıyor

Dijital reklamlar çocukları güven vererek oltalıyor

Sabah sayfasından alınan verilere dayanarak, SonTurkHaber.com haber yayımlıyor.

Bahçeşehir Üniversitesi’nde yapılan araştırmaya göre çocukların yüzde 94,7’si dijital reklamlara maruz kalıyor, ancak en çok 7-12 yaş aralığındakiler bu reklamlardan etkileniyor. Asıl ikna edici etki, içeriklerin içine ustaca yerleştirilmiş fenomen tanıtımlarından geliyor. Çocuklar, güvendikleri sosyal medya yüzlerinin önerilerini reklam değil, gerçek tavsiye gibi algılıyor. Markalar da bu samimiyet kılıfının arkasına saklanarak çocukları hedef alıyor

Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Reklamcılık ve Halkla İlişkiler Ana Bilim Dalı Doktora Programı'nda Dr. Özlem Koç tarafından hazırlanan ve saha araştırmasına dayanan kapsamlı doktora tezi, 7–15 yaş arası çocukların dijital reklamlara karşı şaşırtıcı derecede yüksek bir farkındalık geliştirdiğini ortaya koyuyor. Ancak bu farkındalık, reklamın etkisinden tamamen kurtulmak anlamına gelmiyor. Çocuklar özellikle influencer içeriklerine daha açık hale gelirken, doğrudan satış amacı taşımayan ama içerikle ustaca harmanlanmış tanıtımları gerçek sanabiliyor. Reklamlar artık klasik biçimlerden uzak; fenomen videoları, oyun içi sahneler ve içerik önerileri yoluyla daha gizli ve güçlü bir biçimde çocuklara ulaşıyor. Araştırma, bu yeni reklam modeline karşı hem çocuklar hem de ebeveynler için eleştirel dijital okuryazarlığın önemine dikkat çekiyor.
Özlem Koç'la araştırmanın detaylarına dair bir röportaj yaptık. Koç, yeni nesil yani dijital yerli olan çocukların reklamlardan hemen etkilenmediğiniz ama 7-9 yaş aralığındaki çocukların fenomenlerin samimiyet vererek yaptıkları paylaşımların ağına düştüklerini söylüyor.

Araştırmanız çocukların izledikleri reklamlardan etkilenme durumu hakkında neler söylüyor?
Her gün dijital ekranlar karşısında saatler geçiren bir nesil büyüyor... Artık çocuklar internette o kadar çok vakit geçiriyor ki, izledikleri hemen her videonun başında, ortasında ya da sonunda bir reklamla karşılaşıyorlar. Araştırmaya katılan çocukların yüzde 94,7'si dijital reklamlar gördüğünü, ancak yalnızca yüzde 22,5'i bu reklamların ürünü satın alma isteği uyandırdığını söyledi. Çocuklar büyüdükçe, reklamların onları bir şey satın almaya teşvik ettiğini söyleyenlerin sayısı daha da azalıyor. 13–15 yaş grubunda satın alma isteği yüzde 6,1'e kadar düşüyor. Bu bulgular, çocukların reklama sadece pasif bir şekilde maruz kalmadığını, aynı zamanda içerikleri belli bir farkındalık ve eleştirel süzgeçle değerlendirdiklerini gösteriyor.
Elbette bu durum, hiçbir şekilde etkilenmedikleri anlamına gelmiyor. Özellikle 7–9 yaş grubunda, dikkat çekici görseller, renkli animasyonlar ve oyunlara gömülü reklamlar aracılığıyla ikna edici etkiler daha yüksek oranda görülüyor. Bu yaş grubundaki çocuklar henüz reklamın ikna edici yapısını tam olarak kavrayamadıkları için daha savunmasız olabiliyorlar. Genel olarak yaş ilerledikçe farkındalık da artıyor; fakat küçük yaş grupları hâlâ özel bir kırılganlık taşıyor. Bu yüzden hem medya eğitimi hem de içerik düzenlemeleri konusunda koruyucu yaklaşımlar şart.

KOLAY KANDIRILIYORLAR
Çocukları en fazla etkileyen reklamlar neler oluyor?
Reklamın nasıl sunulduğu, çocukların etkilenip etkilenmeyeceğini büyük ölçüde belirliyor. Çocuklar en çok influencer'ların ya da videolara ustaca yerleştirilmiş reklamlardan etkileniyor. Özellikle 7–12 yaş arasındaki çocuklar, YouTube'da izledikleri videolarda ya da oyun içeriklerinde karşılarına çıkan bu tür reklamlara karşı daha savunmasız durumdalar. Çünkü bu reklamlar onlara doğrudan 'satın al' demiyor; aksine içerikle iç içe geçiyor ve daha 'samimi' ya da 'güvenilir' bir hava yaratıyor. Özellikle 7–9 yaş grubundaki çocuklar için renkli, eğlenceli ve müzikli ürün reklamları oldukça çekici olabiliyor. Bu yaşta çocuklar henüz reklamın bir satış amacı taşıdığını tam olarak kavrayamadıkları için, içerikle ürünün ayrımını yapmakta zorlanabiliyorlar. Bir oyunda ya da videoda karşılarına çıkan ürünü gerçek bir ihtiyaç gibi görebiliyorlar.
Ama yaş ilerledikçe tablo değişiyor. 13 yaş ve üzerindeki çocuklar bu reklamlara daha temkinli yaklaşıyor, bazıları doğrudan sorguluyor bile. "Bu reklam mı yoksa gerçekten öneriyor mu?" diye düşünen, hatta influencer tanıtımlarını 'ticari' ya da 'manipülatif' bulan çocukların sayısı hiç az değil. Tabii hâlâ fenomenleri samimi bulanlar da var, ama artık çocuklar bu iş birliklerin arkasında nasıl bir ticari ilişki olabileceğini de fark etmeye başlamış durumda.

REKLAM ZORUNLU ENGEL DEMEK
Çocukların reklamlara bakışı, ilgisi bir mecburiyet doğrultusun da mı?
Araştırmalar, çocukların reklamlara büyük ölçüde bir zorunluluk ya da kaçınılmaz bir engel olarak baktıklarını ortaya koyuyor. Özellikle 10 yaş ve üzeri çocuklar, reklamları geçmek istediklerini açıkça ifade ediyor ve bu içeriklere karşı rahatsızlık, sıkılma, bıkkınlık ve tahammülsüzlük gibi duygusal tepkiler gösteriyorlar. Yaş büyüdükçe rahatsızlık boyutu da artıyor. Birçoğu reklamları geçmek için premium abonelik aldığını ya da reklam engelleyici yazılımlar kullandığını belirtti. Reklamları genellikle 'zorunlu bir engel' olarak görüyorlar. Bu da, reklamcılığın eski dönemlerdeki etkisini bu yeni kuşakta oldukça zayıflatıyor. Hal böyleyken, markaların ve içerik üreticilerinin çocuklara ulaşmak için kullandıkları stratejileri yeniden düşünmeleri şart.


İZLEME DEMEK YERİNE SORGULAMAYI ÖĞRETİN
Bu araştırma sonucunda nasıl bir sonuca vardınız? Annebaba, yetişkin ve çocuklara önerileriniz neler olur?
Çocuklar reklamlara karşı farkındalığa sahip, ancak bu farkındalık her zaman eleştirel tutuma dönüşmüyor. Yani bir reklamın farkında olmak, onun etkisinden korunmak anlamına gelmiyor. Geleneksel medya okuryazarlığı yaklaşımları yetersiz kalıyor. Günümüzde çocuklar algoritmik içerik önerileri, kişiselleştirilmiş reklamlar ve doğal reklamcılıkla iç içe yaşıyor. Bu karmaşık ortam, daha kapsamlı ve çağdaş okuryazarlık becerileri gerektiriyor. Yeni ihtiyaçlara göre düzenlenmiş medya okuryazarlığı eğitimi lüks değil, acil bir ihtiyaç ve bu eğitimler sadece çocuklar için değil, yetişkinler için de şart. Anne-babalara en temel önerim, çocuklarınızın dijital dünyadaki deneyimlerini küçümsemeyin. Onların içerikleri nasıl algıladığını anlamak için onlarla konuşun, içerikleri birlikte izleyin. Gerekirse özellikle küçük yaşlardaki çocuklar için reklam engelleyici uygulamalar veya premium hesaplar gibi dijital koruma araçları kullanın. Ancak, 'Reklam izleme!' demek yerine, reklamı sorgulamasını öğretin. 'Sence bu neden burada gösteriliyor?', 'Gerçek mi bu sence?' gibi sorularla eleştirel düşünmeyi teşvik edin.
Reklam verenlere ve politika yapıcılara düşen görev ise açık:
Çocuklara yönelik dijital içeriklerde etik, şeffaf ve saygılı reklam stratejileri benimsenmeli...

Önemli haberleri ve güncellemeleri kaçırmamak için SonTurkHaber.com'ı takip edin.
seeGörüntülenme:76
embedKaynak:https://sabah.com.tr
archiveBu haber kaynaktan arşivlenmiştir 19 Temmuz 2025 07:00 kaynağından arşivlendi
0 Yorum
Giriş yapın, yorum yapmak için...
Yayına ilk cevap veren siz olun...
topEn çok okunanlar
Şu anda en çok tartışılan olaylar

Başkentte kan donduran olay: Otomobilin içinde katledildi

06 Ekim 2025 08:06see261

‘Kapalı reflü ameliyatı ile şikayetlerin yüzde 90’ı ortadan kalkabiliyor’

06 Ekim 2025 09:42see248

CHP de istifalar sürüyor

06 Ekim 2025 11:43see238

Kamu Denetçiliği Kurumu ndan çarpıcı rapor: İsrail, bir halkı yeryüzünden silmeye çalışıyor

06 Ekim 2025 16:36see228

Etkili, odaklı, kesintisiz boykot İsmail Kılıçarslan

07 Ekim 2025 04:06see226

Şırnak ta aracında uyuşturucu bulunan sürücü gözaltına alındı Şırnak Haberleri

06 Ekim 2025 22:30see214

28 Şubat davasında karar: 13 sanığa 18 er yıl hapis cezası

07 Ekim 2025 01:41see202

Üç il için turuncu kodlu çok kuvvetli sağanak uyarısı! Muğla, Aydın, İzmir, Çanakkale hava durumu İzmir Haberleri

06 Ekim 2025 15:31see195

Nepal’de şiddetli yağışların yol açtığı afetlerde 51 kişi hayatını kaybetti Dünya Haberleri

07 Ekim 2025 11:25see194

Fırça… Ali Saydam

07 Ekim 2025 04:06see171

Serdar Öktem koruma için valiliğe başvurdu: Acil durumda polisi ara denildi

06 Ekim 2025 22:59see160

Zelenski Rusya ya yerli silahlarla saldırı düzenlediklerini belirtti Dünya Haberleri

06 Ekim 2025 19:22see158

Trafik kurallarına uymayanlara cezalar artırılıyor

06 Ekim 2025 10:04see158

İmamoğlu İstanbul’un kurtuluşu böyle kutladı: Bu şehri koruyan muhafızların var

06 Ekim 2025 09:52see157

Başkentte Fotoçete albüm! operasyonu: Çok sayıda şüpheli gözaltında

07 Ekim 2025 08:12see156

SON DAKİKA Samsunspor Fenerbahçe maçının VAR kayıtları açıklandı!

06 Ekim 2025 20:06see156

İstanbul’da oynanacak amatör lig maçlarında sağlık görevlisi hazır bulunacak

06 Ekim 2025 23:09see155

IŞİD’li dehşet ailesi: Vahşet yolculuğu Sözcü Gazetesi

07 Ekim 2025 07:34see155

Muş ta gökyüzü Filistin için balonlarla renklendi VİDEO İZLE

08 Ekim 2025 00:34see153

Ticaret Bakanlığı Dış Ticaret Beklenti Anketi ni yayımladı

07 Ekim 2025 10:35see148
newsSon haberler
Günün en taze ve güncel olayları