Dikkat! O imzayla emekli maaşınıza bloke konulabilir

Kıymetli okuyucularım, sizlerde soru, görüş ve yaşadığınız mağduriyetleri [email protected] e-posta adresim üzerinden tarafıma iletebilirsiniz.

17 Temmuz 2025 günü Resmî Gazete’de yayımlanan bir karar, sadece emeklileri değil, sosyal devletin varlık sebebini dert edinen herkesi ilgilendiriyor. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu’nun 2022/2 esas ve 2025/1 karar sayılı içtihadı, emekli maaşlarına ilişkin bugüne dek tartışmasız uygulanan dokunulmazlık ilkesine yeni bir istisna getirdi. Üstelik bu istisna, yasa değişikliğiyle değil; mahkeme içtihadıyla gerçekleşti.

Artık bir emekli, kredi başvurusu sırasında bankaya maaşı üzerinde bloke, virman, mahsup veya benzeri tasarruf yetkisi verirse; bu talimat geçerli kabul edilecek. Yani banka, emeklinin aylığına doğrudan el koyabilecek. Bu, kelimenin tam anlamıyla bir dönüm noktasıdır. Çünkü bu kararla birlikte, borcuna sadık kalmaya çalışan, kredi taksitini aksatan değil; sırf kredi çekmiş olmakla borcuna teminat olarak aylığını peşinen rehin bırakmış sayılabilecek milyonlarca emekli, yeni bir belirsizlikle baş başa kalacaktır.

Oysa mevzuat çok açık. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 93. maddesi, emekli maaşının haczedilemeyeceğini, devredilemeyeceğini ve temlik edilemeyeceğini düzenliyor. 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun 83/a maddesi ise daha da ileri giderek, emekli aylığının rıza ile dahi haczedilemeyeceğini söylüyor. Türk Medeni Kanunu rehin yasağını, Borçlar Kanunu takas yasağını açıkça ortaya koyuyor. Tüm bu açık normlara rağmen, bir yüksek yargı içtihadı üzerinden bu koruma duvarının delindiğini görüyoruz.

Buradaki asıl sorun yalnızca teknik bir hukuk yorumu değildir. Mesele, yaşlılıkta hayatını idame ettirmeye çalışan milyonların gelir güvencesine yönelmiş bir müdahaleyi, “imzalanan taahhütname” üzerinden meşru göstermektir. Kredi çekmeye mecbur bırakılan bir emeklinin imzaladığı evrakta “rıza” aramak, hukuken de vicdanen de tartışmalıdır. Rızanın geçerli olabilmesi için iradenin serbestliği şarttır. Geçim sıkıntısı içinde bankaya gitmiş, temel ihtiyaçlarını karşılamak için borçlanmak zorunda kalmış bir insanın attığı imza, ne kadar özgürdür?

Bugünkü karar, borç batağındaki milyonlarca emeklinin sofrasına, elektriğine, ilacına dolaylı bir el koyma sürecini başlatabilir. Dahası, bu karar sonrası bankalar kredi verirken emeklinin maaşına teminat gibi yaklaşacak, daha ağır sözleşmeler dayatabilecektir. Kesinti oranları, uygulama sınırları, hukuki denetim mekanizmaları ise kararda belirtilmemiştir. Bu da uygulamada keyfiliği ve istismarı artıracaktır.

Bu karar aynı zamanda sosyal devletin temel ilkelerinden biri olan “yaşlılıkta gelir güvencesi”nin sessiz sedasız aşındırılması anlamına geliyor. Devletin görevi bankaları korumak değil, yaş almış vatandaşlarının insanca yaşam hakkını teminat altına almaktır. Hukuk sisteminin görevi ise çaresizliğe dayalı rızaları mutlak meşruiyet zırhıyla donatmak değil, o çaresizliği doğuran sistemleri sorgulamaktır.

Köşe yazımı bir çağrıyla sonlandırmak isterim: Emekliler bu kararın anlamını iyi okumalıdır. Kredi çekerken imzalanan her evrak artık sıradan bir belge değil; maaşlarına göz dikilebilecek hukuki bir zemin hâline gelebilir. Siyasi partiler, sendikalar, barolar ve emekli dernekleri bu süreci sessizce izlememeli; bu kararın geri çekilmesi için her meşru zeminde mücadele edilmelidir.

Çünkü bu yalnızca bir içtihat değildir. Bu, sosyal devletin en son siperine düşen bir gölgedir.

SORU: Merhabalar sayın ilgili, kayınpederim 65 aylığı denilen yaşlılık aylığı almaktadır. 1990 yıllarda kısa süreli çalışmadan dolayı 2000 gün civarında pirim günü vardır. Normal emekli olma imkânı yoktur. 65 aylığına herhangi bir kesinti olmaksızın ödediği pirimler geri alması mümkün müdür. Saygılarımla. ÖMER GÜNEŞ

CEVAP: Ömer Bey, kayınpederinizin anlaşılan o ki emekli olabilmesine imkân yoktur. Bu durumda en son sigorta priminin ödendiği sosyal güvenlik merkezine müracaat ederek toptan ödeme talebinde bulunabilir. Ancak 2000 güne karşılık ödenecek olan tutar sizi tatmin edecek bir rakam olmayacaktır. Kanaatimce eğer bu kişinin eşi sağ ise olası vefatından sonra eşine maaş bağlanabilmesi için primlerin iade alınmamasını tavsiye ederim.

SORU: Merhabalar emekli olup da sigortasız çalışanlar kıdem tazminatı alabilirler mi? Zamanınız olup da cevaplayabilirseniz sevinirim. Teşekkürler. EROL BEY

CEVAP: Sigortasız çalışmak kıdem tazminatına erişimde sizleri uğraştırır. Öncelikle hizmetinizin tespit edilmesi gerekir ve bu konuda adım atmalısınız. Eğer şu an çalışmaya devam ediyorsanız Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na şikâyette bulunarak denetim isteyebilirsiniz. Sigortasız çalışmak aynı zamanda iş kazası ve meslek hastalıkları bakımından aleyhinize husus oluşturur.

SORU: Merhabalar efendim, öncelikle güzel hizmetinizden dolayı teşekkür ederim, emekliyim, devlet bankasından maaş alıyorum, gecikmiş kredi borcumdan dolayı maaşımın tamamını borcun taksitini ödeyerek bloke koydular, bu durum hukuka aykırı değil mi? Efendim, haciz kararı çıkmadan bu mümkün olmaması lazım, bilgi verirseniz makbule geçer, saygılarımla. NESİM AYDOĞAN

CEVAP: Nesim Bey, sorunuz bugünkü yazımızın konusudur. Ne yazık ki bankalar emekli maaşına bloke, haciz konması işin emekliden taahhütname allıyorlardı ve bu belgeyle işlem yapıyorlardı. Buna itiraz edebiliyorduk ve itirazımız haklı görülüyordu. Ancak Yargıtay’ın yeni kararıyla bu mümkün değildir. Detaylar ise bugünkü yazımda mevcuttur.

SORU: Hocam 2014 yılının 12. ayından itibaren tarım sigortası ödedim. Aynı zamanda birinin yanında işe başladım. 17/04/2023 tarihinde sigortayı kontrol ettiğimde hiçbir şekilde SSK priminin yatmadığını gördüm. İşverenden alacaklarımı Şarköy adliyesinde uzlaşma ile aldım ne yapmalıyım. Saygılarımla. AYHAN ARAL

CEVAP: Ayhan Bey, sigorta primleriniz işveren tarafından ödenmemiş ve muhtemelen Arabuluculuk demek istediniz ve işçilik alacaklarınızı aldınız. Şayet böyle ise Arabuluculukta almış olduğunuz işçilik alacaklarından sonra hizmet tespit davası açmanız gerekecek ve böylelikle sigorta primlerinizin ödenmesini sağlamış olacaksınız. Dava açmanız gerekecektir.