Don ve kuraklığın faturası ağır: İhracat şampiyonuydu ciddi kayıp bekleniyor

ABD Tarım Bakanlığı (USDA), Türkiye’nin bu yıl yaşadığı zirai don, kuraklık, dolu ve aşırı yağışların sert çekirdekli meyve üretimine ağır darbe vurduğunu açıkladı. Rapora göre, 2025/26 sezonunda hem üretimde hem de ihracatta ciddi kayıplar bekleniyor.

USDA’nın sert çekirdekli meyve raporunda, Türkiye’nin şeftali ve nektarin ihracatının yüzde 45 düşerek 145 bin tona, kiraz ihracatının ise yüzde 85 gerileyerek 10 bin tona inmesinin öngörüldüğü belirtildi. Bu gerilemeyle Türkiye, geçtiğimiz sezon dünyanın en büyük şeftali–nektarin ihracatçısı konumundayken ikinci sıraya, kirazda ise üçüncü basamaktan sekizinci sıraya gerileyecek.

2025/26 sezonunda Türkiye’nin şeftali ve nektarin üretimi yüzde 45 azalışla 649 bin ton, kiraz üretimi ise yaklaşık yüzde 60 düşüşle 400 bin ton seviyesinde gerçekleşecek.

CHP'li Gürer'den "zirai don" çağrısı! "Faizler silinmeli"

Son 10 yılda nektarin ekim alanlarının genişlemesiyle üretimde iki katına yakın büyüme kaydeden Türkiye, bu yıl olumsuz iklim şartları nedeniyle ciddi kayıp yaşayacak.

İÇ PİYASAYA YÖNELİM ARTACAK

USDA verilerine göre, üretimdeki daralma ihracata ayrılan miktarı azaltırken, iç tüketim oranı artış gösterecek. Kirazda iç pazarın payı toplam üretimin yüzde 98’ine çıkarken, şeftali ve nektarinde bu oran yüzde 78’de kalacak.

İHRACATTA EN BÜYÜK DÜŞÜŞ AB VE IRAK’TA

Türkiye’nin en önemli pazarları olan Rusya, Avrupa Birliği ve Irak’a yapılan ihracat, sezonun ilk aylarında yüzde 50’den fazla azaldı. Özellikle AB’nin Türkiye’den yaptığı şeftali ve nektarin ithalatı yüzde 60 daraldı. Kirazda da benzer tablo oluştu; üç ana pazara yapılan ihracat yüzde 86 düştü. Rusya, arz açığını Özbekistan, İran ve Azerbaycan ile kapatmaya çalışırken, AB’nin tedarik açığını kapatması daha zor görünüyor.

Türkiye’deki üretim kaybı yalnızca iç piyasayı değil, küresel sert çekirdekli meyve piyasasını da etkileyecek. Diğer üretici ülkeler Türkiye’nin arz açığını kapatmaya yetmeyecek.

Gül bahçelerinde zirai don şoku: Rekolte yüzde 30 düştü

USDA’ya göre, küresel kiraz üretimi 2025/26 sezonunda yüzde 10’dan fazla azalarak 4,6 milyon tona gerileyecek. Bu tahmin gerçekleşirse, dünya kiraz üretimi 6 yıl aradan sonra ilk kez düşmüş olacak.

Ayrıca, dünya şeftali ve nektarin üretiminin yüzde 6 azalarak 23,8 milyon tona gerilemesi bekleniyor. Türkiye’nin yanı sıra Çin, Avrupa Birliği ve ABD’deki düşüşler de bu gerilemeye yol açacak. Eğer öngörü gerçekleşirse, küresel şeftali–nektarin üretiminde 5 yıl sonra ilk kez daralma yaşanacak.