En uygun okul alışverişi bile 2 bin 700 lira

Okulların 8 Eylül'de açılıyor. Öğrencileri heyecan sarsa da veliler için durum farklı. 4 kişilik bir ailenin açlık sınırnını 28 bin lira olarak açıklandığı Türkiye ekonomisinde velileri okul alışverişi telaşı sardı.

Veliler artan fiyatlara karşı nasıl bir yol izleyeceklerini bilemiyor. Kimisi tek tek kırtasiye gezip uygun fiyat arıyor, kimisi kampanyaları takip ediyor. Uygun fiyatlar bulabilmek umudu ile İstanbul'da Eminönü, farklı bütçelere hitap etmesi ile tercih sebebi olabiliyor.

Kırtasiyeciler ise merdiven altı ürünlerden kaçınılması gerektiğini vurguluyor.

Haber Global'den Sibel Gülersöyler'e konuşan Mecidiyeköy’de kırtasiye işletmecisi İlyas Cesur, bir okul çantasının dolum maliyetini şöyle özetledi:

Defter: 325 TL

6’lı oyun hamuru: 200 TL

Kalemlik: 100 TL

Keçeli kalem: 135 TL

Kuru boya: 165 TL

Pastel boya: 135 TL

Sulu boya: 150 TL

Makas: 50 TL

Silgi: 45 TL

Kırmızı kalem: 30 TL

Kurşun kalem: 25 TL

Yapıştırıcı: 60 TL

Suluk: 275 TL

Cetvel seti: 85 TL

Sırt çantası: 500–2 000 TL

Beslenme çantası: 300–500 TL

Bu malzemelerin en düşük hesaba göre ederi 2 bin 580 lira oluyor.

Cesur, fiyatların malzeme kalitesine göre değiştiğini ve kur, ithal ürün vergileri gibi dinamik faktörlerle sürekli güncellendiğini belirtiyor. Ayrıca merdiven altı ürünlerin uygun olsa da kalitesiz olabileceğine dikkat çekiyor.

Cesur, etiket okunmasının ve ürünlerde barkod bulunup bulunmadığının önemli olduğunu; aksi takdirde merdiven altı ürünlerin çocuk sağlığını tehlikeye atabileceğini vurguladı. Marketlerdeki kırtasiye ürünlerine de tepkili: “Burada hem maliyetimiz var hem de sezon bekleyişi — marketler işimizi zorlaştırıyor.”

İstanbul Ticaret İl Müdürlüğü, kırtasiye ürünleri üzerindeki denetimlerini artırdı. Müdür İsmail Menteşe, alınan örneklerin laboratuvar testlerinden geçtiğini, güvensiz çıktığı belirlenen ürünlere idari yaptırımlar uygulanabileceğini ifade etti.

Tüm Kırtasiyeciler Derneği Başkanı Taha Keresteci, velilere ürün ambalajlarını dikkatli inceleme çağrısında bulundu. CE, EN71-2 gibi sertifikaların kontrol edilmesini, sprey boyaların su bazlı olmasına dikkat edilmesini önerdi. İnternetten alışverişlerde sahte ürün riskinin yüksek olduğunu da ekledi.

Keresteci, defter fiyatlarının 35 TL, çantaların ise 550 TL’den başladığını belirtip şöyle devam etti:

“2025 sezonunda ortalama bir çantanın dolum maliyeti 1 980 TL’yi bulabilir. Bu, geçen yıla göre yaklaşık yüzde 21 artış demek.”

Tüketici Hakları Derneği Başkanı Ergün Kılıç, alışveriş yapılırken “ihtiyaç odaklı düşünülmesi” gerektiğini vurguladı. Sağlığa zararlı ürünlerden kaçınılmasını, etiketsiz veya keskin kokulu ürünlerin değerlendirilmemesini önerdi. “Okul sezonunda yapay fiyat artırımı veya kalitesiz ürünlerin piyasaya sürülmesi hem yasal hem etik açıdan kabul edilemez” dedi.

TÜİK verilerine göre, eğitimle ilgili harcamalar 2024–2025 döneminde tüm eğitim harcamalarında %120 artış yaşandı.

İstanbul Planlama Ajansı’na göre; kırtasiye malzemeleri %71,9, okul kıyafetleri %62,5, açılış maliyetlerinde ise %64,9 oranında artış gözlendi.

Fatih’te yaşayan ve tek başına çocuğunu büyüten Ayşe, 8. sınıfa giden oğlunun okul ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanan velilerden biri. Evrensel Gazetesi'nden Eylem Nazlıer'e konuşan Ayşe asgari ücretli bir çalışan ve okul alışverişi için zincir marketleri, kırtasiyeleri ve uygun fiyatlı dükkanları tek tek geziyor.

Ayşe’nin ilk durağı küçük bir kırtasiyeden umduğunu bulamayınca yönünü zincir marketlere çeviriyor. En ucuz ürünleri tercih etse bile sadece temel ihtiyaçlar için harcaması gereken miktar 4 bin TL’yi buluyor. Okul kıyafetleriyle birlikte bu rakam 8-10 bin TL’ye kadar çıkıyor.

Bu fiyatlar asgari ücretle çalışan Ayşe'yi zorluyor ve maaşını alınca harcamaları kredi kartıyla yapmayı planladığını söylüyor.

Ayşe, geçen yıl kırtasiye alışverişini önceden yaptığını ancak öğretmenin istediği defter formatları tutmayınca bazı ürünleri kullanamadıklarını anlatıyor. Çocuğunun sürekli büyümesi nedeniyle her yıl yeni kıyafet almak zorunda kaldığını belirten Ayşe, “Forma eksikse çocuğu okula almıyorlar” diyor. Sadece beden eğitimi tişörtü 420 TL, okul tişörtü 480 TL, pantolonlar ise 500-600 TL arasında.

Beslenme fiyatları da bir hayli artmış durumda

Ayşe'nin anlattığına göre hiç beslenme getiremeyen öğrenciler de var. Bu çocukların “mide bulantısı” gibi bahanelerle yemek yemekten kaçındığını, arkadaşlarının ise kendi getirdikleri yiyecekleri paylaşarak dayanışma gösterdiğini anlattı.

Dersane ücretinden, ulaşıma bir ton masrafla karşı karşıya veliler.

Ayşe’nin yaşadıkları, dar gelirli milyonlarca ailenin yaşadığı zorluk olarak karşımıza çıkıyor...