En yoksul 75 ülke borç sarmalında: Çin e rekor ödeme yapacaklar Sözcü Gazetesi

Avustralya merkezli dış politika düşünce kuruluşu Lowy Enstitüsü’nün yayımladığı yeni bir rapora göre, 2025 yılında bu ülkeler Çin’e toplam 22 milyar dolarlık borç ödemesi yapmak zorunda kalacak. Bu rakam, enstitünün hesapladığı toplam 35 milyar dolarlık borç ödemesinin büyük kısmını oluşturuyor.

Raporda, “Bu on yılın geri kalanında Çin, gelişmekte olan dünya için bir bankacıdan çok bir borç tahsildarı rolünde olacak” ifadesine yer verildi. Çin’e yapılacak devasa geri ödemeler, bu ülkelerde sağlık, eğitim ve iklim değişikliğiyle mücadele için ayrılan yerel fonlar üzerinde ciddi bir baskı yaratıyor.

Günardian'da yer alan habere göre; Söz konusu borçların büyük bölümü, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in imzasını taşıyan ve küresel altyapı yatırımlarını kapsayan Kuşak ve Yol Girişimi (BRI) kapsamında verilmiş kredilerden oluşuyor. BRI, okullardan köprülere, hastanelerden otoyollara ve limanlara kadar çok çeşitli ulusal projeleri finanse etti.

Kredi dalgası, Çin’i 2016 yılında Batılı kreditörlerin toplamından fazla, yıllık 50 milyar doları aşan ikili kredi sağlayıcısı konumuna getirdi. BRI, özellikle özel veya başka devlet destekli yatırımlara erişmekte zorlanan gelişmekte olan ülkelere odaklandı. 

Ancak bu uygulama, Çin’in etkisi ve kontrolü konusunda endişelere yol açtı; Pekin’in, alıcı ülkeleri ödeyemeyecekleri borçlarla tuzağa düşürdüğü suçlamaları gündeme geldi.

Çin hükümeti ise bu suçlamaları reddediyor. Borç alan ülkeler de Çin’in daha güvenilir bir ortak olduğunu ve başka yerlerden kredi alamadıkları zaman kritik fonlar sağladığını savunuyor.

Lowy raporu, bu yıl Çin’e yapılacak rekor düzeydeki borç ödemelerinin “politik baskı aracı” olarak kullanılabileceğine dikkat çekiyor. Raporda ayrıca, Trump yönetiminin dış yardımlarda yaptığı büyük kesintilerin bu durumu daha da hassas hale getirdiği belirtiliyor.

Rapora göre Çin, Honduras, Nikaragua, Solomon Adaları, Burkina Faso ve Dominik Cumhuriyeti’ne de büyük ölçekli yeni krediler sağladı. Bu ülkelerin tamamı, son 18 ay içinde diplomatik tanımalarını Tayvan’dan Pekin’e çevirmişti. 

Çin ayrıca Pakistan, Kazakistan, Laos ve Moğolistan gibi stratejik ortaklara ve Arjantin, Brezilya ve Endonezya gibi kritik maden ve metal üreten ülkelere de finansman sağlamaya devam ediyor.

Ancak bu durum, Çin’i de zor bir konuma sokuyor. Bir yanda, savunmasız ülkelerde sürdürülemez borçların yeniden yapılandırılması için diplomatik baskı; diğer yanda ise kendi ekonomik yavaşlaması nedeniyle kredileri geri çağırma yönünde iç baskılarla karşı karşıya kalıyor.

Guardian'ın aktardığına göre; Çin, BRI programına ilişkin çok az veri yayımlıyor ve Lowy Enstitüsü’nün tahminlerinin – Dünya Bankası verilerine dayansa da – Çin’in toplam kredi hacmini tam olarak yansıtmadığı belirtiliyor. 2021 yılında AidData, Çin’in yaklaşık 385 milyar dolarlık “gizli borç” alacağı olduğunu tahmin etmişti.