Enflasyon sürpriz yaptı

Piyasalar mayıs ayı için aylık bazda yüzde 2 civarında enflasyon bekliyordu. Ancak aylık enflasyon yüzde 1.53 ile piyasa beklentilerinin altında gerçekleşti. Bu veri, 2025'te açıklanan en düşük aylık enflasyon oranı olarak kayıtlara geçti. Yıllık enflasyon ise yüzde 35.41'e geriledi. Mayıs 2024'te yüzde 75.45 ile zirve yapan yıllık enflasyon, son açıklanan rakamla birlikte bir yıllık dönemde 40 puanlık bir düşüş göstermiş oldu.

Enflasyondaki sürpriz büyük oranda gıda ve alkolsüz içecekler grubundan düşüşten kaynaklandı. Gıda enflasyonu mayısta aylık bazda negatif geldi. Sepetteki ağırlığı yüksek olan bu gruptaki ürünlerin genel fiyat seviyesindeki gerileme, manşet enflasyonu doğal olarak aşağı çekti. 2020'nin başından bu yana gıda enflasyonu sadece 5 kez negatif geldi. Bunların üçü 2020'nin yaz aylarında, biri ise geçen yılın ağustos ayında gerçekleşmişti. 2019'dan bu yana gıda enflasyonu mayıs ayında hiç negatif gelmemişti. Mayıs ile birlikte bu seri değişmiş oldu.

TÜİK'in açıkladığı rakamlara göre yumurta fiyatları aylık bazda yüzde 18.81 gerilemiş. Taze sebzelerde (patates hariç) ise yüzde 18.58'lik bir gerileme yaşanmış. Tavuk eti, taze balık, yoğurt, tereyağı ve süt gibi gıda kalemlerinde de aylık fiyatlar düşmüş.
Gıda ile birlikte manşet enflasyonu aşağıya çeken bir diğer grup, haberleşme oldu. Konut, giyim-ayakkabı ve ulaştırma grupları ise enflasyonu yukarı yönlü etkiledi. Yüzde 1.53'lük aylık enflasyonun 1.29 puanı bu üç gruptaki fiyat artışlarından kaynaklanıyor.

FAİZ İNDİRİMİNE ALAN AÇILDI
Gıdanın yaptığı sürpriz sayesinde gerileyen enflasyon oranının ardından gözler Merkez Bankası'na çevrildi. Enflasyondaki düşüş, faiz indirimi için alan açtı. Merkez Bankası ilk etapta yüzde 49 olan fiili fonlama oranını, politika faizi olan yüzde 46'ya çekmeyi gündemine alabilir. Sonraki aşamada ise politika faizinde indirim gelebilir. Üretim kapasitesini, ihracatı ve istihdamı koruyabilmek için finansman maliyetlerinin gerilemesi elzem. Hazır enflasyon olumlu yönde bir sürpriz yapmışken ve finans piyasaları olası bir faiz indirimini satın almışken bu fırsatı değerlendirmek gerekir.

KALICI ÇÖZÜMLERE İHTİYAÇ VAR
Gıda enflasyonu bu ay düşük çıksa da bu eğilimin ne kadar devam edeceği büyük bir soru işareti. Mevcut düşüşün mevsimsellikle ilgili olduğunu kabul etmek gerekiyor. Gıda enflasyonumuzun yıllık bazda dünya ortalamasının çok üzerinde olduğu da açık. Gıda tarafında daha kalıcı çözümlere ihtiyaç var. Bu, para politikası ile çözülebilecek bir mesele değil. Aşağıda kabaca özetlemeye çalıştığım gibi kapsamlı bir yapısal dönüşüm meselesi:
Tarımsal girdi fiyatlarında meydana gelen ani ve yüksek artışların olumsuz etkilerini azaltacak finansal mekanizmaların geliştirilmesi,
Sulama altyapısının modernize edilerek su verimliliğinin artırılması,
Sistematik ve koordineli bir tarımsal planlama stratejisinin hayata geçirilmesi,
Kırsal alanlarda ekonomik ve sosyal imkânların geliştirilmesi suretiyle genç nüfusun tarım ve hayvancılığa daha profesyonel bir şekilde yönelmesinin teşvik edilmesi,
Sayısal olarak fazla olmakla birlikte etkisiz kalan tarımsal kooperatiflerin konsolidasyonu ve kurumsallaşmasının sağlanarak ölçek ekonomilerinden yararlanılması ve çiftçi ile pazar arasındaki işlem maliyetlerinin en aza indirilmesi.
Bu hafta tarıma yönelik yapısal problemlerimizden olan sulamaya ilişkin önemli bir finansman imkanı açıklandı. Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın girişimleri sayesinde Türkiye'nin sulama altyapısının modernizasyonu için Dünya Bankası'ndan 757.1 milyon avroluk finansman için onay çıktı. Gıda enflasyonunun gerçek ilacı bu gibi imkânların artırılmasında gizli.