Ensenizdeki sertlik menenjit olduğunuzun işareti olabilir Haberler Sağlık Haberleri

Menenjit, beyin ve omuriliği çevreleyen zarların (meninkslerin) iltihaplanması sorununa deniyor ve en sık; bakteri, virüs veya nadiren mantar ve parazit nedeniyle ortaya çıkıyor. İstinye Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Sütçü, bu hastalıkla ilgili değerlendirmesinde “Menenjit bulaşıcı olabilir. Özellikle bakteriyel ve viral menenjit öksürük, hapşırık, yakın temas veya ortak eşya kullanımıyla bulaşabilir. En çok bebekler, küçük çocuklar, bağışıklık sistemi zayıf olanlarla yaşlılarda görülür. Menenjitle her yaşta karşılaşılsa da 5 yaş altı çocuklar, ergenler, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf olanlar bu konuda daha yüksek risk taşır” diyor. “Bakteriyel menenjit” en tehlikeli tür olarak biliniyor ve hızlı tedavi gerektiriyor.

Türkiye ve dünyada menenjit vakaları yıllara göre değişiklik gösteriyor. Aşılamanın yaygınlaşmasıyla bazı türlerde azalma görüldüğü belirtiliyor. Dönemsel salgınlar ve aşı kapsamında olmayan menenjit türleri nedenli artışlar yaşanabiliyor. Son yıllarda özellikle bazı bölgelerde vaka artışları rapor edilmesi dikkat çekiyor. Türkiye’de Sağlık Bakanlığı ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, aşılamanın yaygın olduğu yıllarda vaka sayısında azalma görülüyor. Prof. Dr. Murat Sütçü, “Son aylarda Kocaeli ve Sakarya illerinde vaka artışları olup, İstanbul’da da birkaç vaka bildirildi. Bu olgular etken ‘N. Meningitidis’ adlı bakteri kaynaklıdır. Bu etkene karşı korunmada aşı mevcut olsa da bu aşı Sağlık Bakanlığı rutin aşı programında olmadığı için ‘özel aşı’ olarak yapılmaktadır” diyor.

AŞILARIN KORUYUCULUK ORANLARI

En sık 5 yaş altı çocuklarda ve 15-24 yaş arası gençlerde görülen menenjitle, erkeklerde daha fazla karşılaşılıyor. Kış ve ilkbahar mevsimlerinin sıklık açısından menenjitin daha sık görüldüğü mevsimler olduğu belirtiliyor. Farklı bakteri türlerine karşı (Meningokok, Pnömokok, Hib) aşılar bulunsa ve aşıların koruyuculuk oranının yüzde 95 civarında olduğu belirtilse de, tüm menenjit türlerine karşı uygulanacak tek bir aşı olmayışı dikkat çekiyor. Bu nedenle farklı aşılar farklı bakteri türlerine karşı koruma sağlıyor.

Menenjit belirtileri arasında; yüksek ateş, şiddetli baş ağrısı, ense sertliği, bulantı, kusma, ışığa hassasiyet, bilinç değişikliği, havale, bebeklerde huzursuzluk, beslenme güçlüğü ile vücutta döküntü bulunuyor. En önemli ve tipik belirtilerden birinin ense sertliği ve ani başlayan yüksek ateş olduğu belirtiliyor. Özellikle çocuklarda açıklanamayan ateş ve ense sertliği varsa acil tıbbi değerlendirme gerekiyor. Menenjitli çocuklarda mor-kırmızı döküntünün (meningokoksemi) hayati tehlike işareti olabileceğine dikkat çekiliyor. Büyük çocuklarda ateşle beraber belirgin susama hissi de önemli bir bulgu olarak değerlendiriliyor.

SAATLER İÇİNDE ÖLÜMCÜL HALE GELEBİLİR

Prof. Dr. Murat Sütçü; “Özellikle bakteriyel menenjit hızlı tedavi edilmezse ölümcül olabilir. Bu sorun kalıcı beyin hasarı, sağırlık, epilepsi, uzuv kaybı gibi ciddi komplikasyonlara da yol açabilir. Erken tanı konmaması ve tedavi edilmemesi durumunda özellikle bakteriyel menenjit saatler içinde ölümcül hale gelebilir. Antibiyotik tedavisine geç başlanması ve hastaya yoğun bakım desteği verilmemesi de ölüm riskini artırmaktadır” diyor. Türkiye’de menenjit riskinin, aşılamanın yaygınlaşmasıyla azaldığı belirtiliyor. Buna karşın aşılanmamış bireylerin varlığı, toplu yaşam alanları (yurtlar, askeri birlikler vb.) göç ve mülteci hareketleri riskin sürme nedenleri arasında bulunuyor. Özellikle aşı takviminde olmayan meningokok aşısı için tehditin devam ettiği belirtiliyor.

Teşhis için klinik bulgular, beyin omurilik sıvısı (BOS) analizi ve laboratuvar testleri gerekiyor. Hızlı tanı için “lomber ponksiyon” (belden sıvı alma işlemi) yapılıyor. Erken dönemde tanı koymanın zor olduğu ve menenjitin grip ile karışabileceği belirtiliyor. Bu nedenle şüphe durumunda zaman geçirmeden hastaneye başvurulması öneriliyor. Tedavi, menenjitin tipine göre değişiklik gösteriyor. Bakteriyel menenjit acil antibiyotik ve destek tedavisi gerektiriyor. Viral menenjit genellikle destek tedavisiyle iyileşiyor. Bu noktada tedaviye erken başlamak hayati önem taşıyor. Son yıllarda hızlı tanı testleri, yeni antibiyotikler ve yoğun bakım uygulamalarında gelişmeler olduğu ve yeni nesil aşı gibi çok sayıda çalışmanın devam ettiği belirtiliyor.

Prof. Dr. Murat Sütçü TÜRKİYE’DE SON DURUM

Türkiye’de her yıl menenjit nedenli ölümlerle karşılaşılıyor. Aşılanmamış çocuklarda ölüm oranının daha yüksek olduğu belirtiliyor. Sağlık Bakanlığı verileri son yıllarda menenjit vakalarında azalma olduğunu gösterse de 2023 ve 2024 yıllarında, bazı bölgelerde vaka artışları ve ölümler rapor edilmesi dikkat çekiyor. Vaka görülen iller arasında; Kocaeli, Sakarya, İstanbul, İzmir, Antalya, Eskişehir ve Düzce yer alıyor. Türkiye’de her yıl yaklaşık 1500 menenjit vakası ve 350 civarında ölüm olduğu tahmin ediliyor. Son dönemde menenjit kaynaklı çocuk ölümlerinin artışında, aşılanma oranlarının düşmesi, toplu yaşam alanlarında bulaşın artması, yeni bakteri ve virüs türlerinin ortaya çıkması ve sağlık hizmetlerine geç başvuru gibi nedenlerin etkili olduğu belirtiliyor. Özellikle Covid-19 pandemisi sonrası aşılamada yaşanan aksamaların bazı bölgelerde menenjit vakalarının artmasına yol açtığına dikkat çekiliyor.