Erdoğan dan Kerkük petrolü için karar! Turgut Özal ayrıntısı

Türkiye ile Irak arasında 1973 yılında imzalanan Kerkük-Yumurtalık Petrol Boru Hattı(Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı) Anlaşması, 2026 yılında sona erecek.

Karar, Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Erdoğan’ın imzasıyla 20 Temmuz 2025 tarihli Resmî Gazete’de yayımlandı. 10113 sayılı karara göre, Türkiye ile Irak arasında 1973’te imzalanan anlaşma 27 Temmuz 2026 itibarıyla geçerliliğini kaybedecek.

Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı Anlaşması, 27 Ağustos 1973’te imzalanmış ve bu anlaşma kapsamında Irak’ın Kerkük ve çevresindeki petrol üretim sahalarındaki ham petrol, Ceyhan’a taşınmak üzere 986 kilometre uzunluğunda, 40 inç çapında bir boru hattı inşa edilmişti. 1976 yılında işletmeye alınan hattın ilk tanker yüklemesi ise 25 Mayıs 1977’de yapılmıştı.

1985 yılında, dönemin Başbakanı Turgut Özal döneminde, anlaşma revize edilerek ikinci bir boru hattı inşasına başlanmıştı. Bu hattın yapımı 1987 yılında tamamlanmış ve 46 inçlik hat ile yıllık taşıma kapasitesi 70.9 milyon ton olarak artırılmıştı.

19 Eylül 2010’da yapılan önemli bir değişiklikle, Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı Anlaşması ve ilgili protokoller 15 yıl süreyle uzatılmıştı.

Bu değişiklikle, uyuşmazlıkların çözümü için Fransız hukukunun uygulanması kararlaştırılmış ve taraflar arasında ticari uyuşmazlıklar için Paris Ticaret Odası (ICC) kuralları devreye girmişti. Bu karar, Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) petrol ihracatını konu alan tartışmaların da temelini oluşturmuştu.

IKBY, Kerkük-Ceyhan hattı üzerinden petrol taşımaya başladı. Bağdat, bu durumu 2014 yılında ihlal olarak değerlendirerek Türkiye aleyhine tahkim davası açtı. Bağdat, IKBY’nin petrol ihracatının Irak Anayasası’na aykırı olduğunu ve Türkiye’ye taşınan petrol için fazla ücret ödendiğini iddia etti.

25 Mart 2023 tarihinde, Uluslararası Tahkim Mahkemesi Türkiye aleyhine karar verdi. Türkiye, taşınan petrolün ucuza satılması ve taşıma bedelinin yüksekliği nedeniyle toplam 1.4 milyar dolar tazminata mahkum etti.