“Evden çıkamıyorum” diyenlerin sessiz çığlığı: Agorafobi nedir?

Agorafobi, sadece korkmak değil; yaşamı sınırlayan, sosyal bağları koparan ve bireyi içe hapseden bir ruhsal çöküştür.

UYARI: Haberde yer alan bilgiler kesin teşhis için yeterli değildir. Bunun için uzman bir hekime başvurulması gerekir.

AGORAFOBİ NEDİR?

Agorafobi, bir çeşit anksiyete bozukluğu olup kişinin kendini sıkışmış, çaresiz ya da utanç verici durumlar içinde hissetmesinden korktuğu ortam ve durumlardan kaçınmasıyla karakterizedir. Bu korkular kişiyi, toplu taşıma araçlarına binmekten, kalabalık alanlara ya da açık mekanlara girmekten alıkoyabilir. Genellikle kişi, yalnızca kendini güvende hissettiği yerlerde bulunmayı tercih eder. Ancak sosyal hayatın bir parçası olmak zorunda kaldığında bu korkular daha da yoğunlaşır.

Stres seviyesini yönetmenin yolları neler?

Bu belirtiler depresyonda olduğunuzun işaretleri!

AGORAFOBİ İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ

Agorafobi her yaşta ortaya çıkabilse de genellikle 25-35 yaş arasında başlar ve kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülür. Bu bozukluğun gelişimini etkileyen bazı risk faktörleri şunlardır:

- Panik atak öyküsü olan bireyler

- Kaygılı ve gergin kişilik yapısına sahip olanlar

- Ailede panik bozukluğu veya agorafobi geçmişi bulunanlar

- İstismar, yakın kaybı, saldırıya uğrama gibi travmatik yaşam deneyimleri

- Düşük sosyoekonomik durum ve çevresel stres faktörleri

- Diğer fobiler ya da anksiyete bozukluklarıyla mücadele eden bireyler

- Toplum içinde ayrımcılığa uğradığını hisseden bireylerde de kaygı bozuklukları ve agorafobiye yakalanma riski artmaktadır.

AGORAFOBİ BELİRTİLERİ

Agorafobinin temel belirtisi, kaçışın zor olabileceği veya yardım alınamayacak hissi veren durumlara karşı gelişen yoğun kaygıdır. Bu kaygı, kişiyi çeşitli sosyal ya da günlük aktivitelerden uzak tutabilir.

Yaygın kaygı tetikleyicileri şunlardır:

- Kalabalık yerler

- Toplu taşıma

- Uzun kuyruklar

- Sinema, restoran gibi kapalı alanlar

- Sosyal randevular

- Agorafobiye eşlik edebilecek fiziksel ve duygusal belirtiler ise şunlardır:

- Hızlı kalp atışı

- Nefes darlığı

- Terleme, titreme

- Mide bulantısı, ishal

- Göğüs ağrısı

- Baş dönmesi

- Uyku problemleri

- Ölüm korkusu ve bayılma hissi

AGORAFOBİ NEDENLERİ

Agorafobi, çeşitli biyolojik, genetik ve çevresel faktörlerin bir araya gelmesiyle gelişebilir. Genellikle panik atak yaşayan bireylerde zamanla agorafobi oluşma eğilimi yüksektir. Korkulan bir ortamda yeniden panik atak geçirme endişesi, kişiyi o yerlerden uzak durmaya iter.

Agorafobiyi tetikleyebilecek temel nedenler:

- Panik bozukluklar ve fobiler

- Aşırı korku ve kaçınma davranışları

- Şiddetli stres veya travmatik olaylar

- Kaygılı mizaç

- Ailede benzer bozuklukların bulunması

AGORAFOBİ TANISI

Agorafobi tanısı koymak için bir psikiyatrist ya da psikologla görüşmek önemlidir. Günlük yaşamı etkileyen kaygı ve korkular varsa profesyonel yardım alınmalıdır. Gerekirse ilk görüşmeler telefon veya çevrim içi yollarla yapılabilir.

Tanı sürecinde uzmanlar aşağıdaki gibi sorular sorabilir:

- Evden çıkarken kaygı hissediyor musunuz?

- Kaçındığınız yerler veya durumlar var mı?

- Günlük işleri başkalarından yardım alarak mı yapıyorsunuz?

Bu tür sorulara verilecek açık ve dürüst yanıtlar, doğru tanı ve tedavi planı için önemlidir.

AGORAFOBİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Agorafobi tedavisinde hedef, kişinin korkularıyla yüzleşmesini sağlamak ve bu durumlara karşı daha sağlıklı tepkiler geliştirmesine yardımcı olmaktır. Tedavi sürecinde genellikle şu yöntemler kullanılır:

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Korkulara neden olan düşünceler tanımlanır ve daha işlevsel düşüncelerle yer değiştirilir.

İlaç Tedavisi: Antidepresanlar ve kaygı giderici ilaçlar, terapiyi desteklemek amacıyla kullanılabilir.

Zamanla birey, korktuğu ortamlara daha rahat adapte olmaya başlar. Tedaviye ek olarak bazı yaşam tarzı değişiklikleri de iyileşmeyi destekler:

- Kafein, alkol ve uyarıcılardan kaçınmak

- Düzenli egzersiz yapmak

- Sağlıklı beslenmek

- Nefes ve rahatlama tekniklerini uygulamak

- Hobiler edinmek

Tedavi edilmeyen agorafobi, kişinin yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürebilir; hatta evden çıkamayacak hale gelmesine neden olabilir. Bu durum, bireyi sosyal ilişkilerden ve iş hayatından tamamen izole hale getirebilir.

AGORAFOBİYİ ÖNLEMEK MÜMKÜN MÜDÜR?

Agorafobiyi tamamen önlemek her zaman mümkün olmasa da, belirtiler hafifken üzerine gitmek önemlidir. Kaçınma davranışları zamanla kaygıyı artırabilir. Hafif korkular hissedildiğinde, bu durumlarla tekrar tekrar yüzleşmek alışmayı kolaylaştırabilir.

Gerekirse bir yakınınızdan destek isteyerek ya da profesyonel yardım alarak bu süreci daha kolay atlatabilirsiniz.

AGORAFOBİNİN YOL AÇABİLECEĞİ EK SORUNLAR

Tedavi edilmeyen agorafobi aşağıdaki psikolojik ve sosyal sorunlara yol açabilir:

- Depresyon

- Alkol veya madde bağımlılığı

- İntihar düşünceleri ve girişimleri

Görsel Kaynak: istockphoto