Evimizin gözbebekleri ama zehirli türleri de var

Renkli çiçekleri ve gösterişli yapraklarıyla bizi etkileyen ama aslında zehirli oldukları için evde yetiştirmeye  uygun olmayan bazı bitkiler var. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü’nden botanik uzmanı Prof. Dr. Hasan Yıldırım ve bitki uzmanı Fem Güçlütürk’le bu bitkilerin zararlı etkilerini ve dikkat edilmesi gerekenleri konuştuk.

Prof. Dr. Hasan Yıldırım’a göre doğada zehirli bitkilerin olmasının yaşam döngüsü açısından önemli sebepleri var. Bu bitkiler otçul hayvanlara karşı zehirli bileşikler üreterek kendilerini koruma stratejisi geliştirmişler. Aynı zamanda bazı böcek türleri ve canlılar için temel besin kaynağı olarak ekosistemdeki dengenin korunmasına katkı sağlıyorlar. Bu zehirli bitkiler kontrollü şekilde işlendiğinde tıp alanında kullanılan değerli ilaçlara dönüşüyor. Örneğin yüksükotundan elde edilen kalp ilaçları gibi...

Prof. Dr. Hasan Yıldırım yendiğinde veya özsuyuyla temas edildiğinde risk oluşturabilecek bitkileri sıralıyor: “Çocuklar ve evcil hayvanlar için en tehlikeli bitkilerden biri difenbahya. Ağızda şişme ve yutma güçlüğüne yol açabiliyor. Atatürk çiçeği mide rahatsızlığına ve deri tahrişine neden olabiliyor. Bahçelerde görülen zakkumun yaprak ve çiçekleri kalp ritmini bozabiliyor. Ev dekorasyonunda popüler olan devetabanı ve filkulağı ağızda tahrişe neden oluyor. Rengârenk yapraklarıyla dikkat çeken kaladyum mide bulantısı ve kusma yapabiliyor. Süsen çiçeği ve açelya gibi bitkilerin yapraklarıysa hafif zehirli etkiler gösterebiliyor. En tehlikeli bitkilerden biri olan yüksükotuysa hem kalp ritmini bozabiliyor hem de halüsinasyona neden olabiliyor.”

Fem Güçlütürk de ekliyor: “Filodendron türleri boğaz ve mideyi tahriş edebiliyor. Evcil hayvanlarda nefes alma zorluğuna ve kusmaya sebep oluyor. Barış çiçeği yenirse ağızda tahriş, kusma, yutkunma sorununa yol açabiliyor. Zamya (ZZ bitkisi, zeze) gözde, deride tahrişe, bulantıya, ishale sebep olabiliyor. Aloe veranın kabuk kısmı ishal ve kusma yapabiliyor. Sütleğen cildi, gözleri tahriş ediyor. Keman yapraklı ficus da cildi tahriş edebiliyor. Ejderha ağacı özellikle kedilerde kusma, iştah kaybı ve koordinasyon bozukluğu yapıyor.”

BUNLARA DİKKAT

‘Çıplak elle dokunmamalı’

◊ Bu bitkiler genellikle yenmediği veya özsuyuyla temas edilmediği sürece zararsız. Ancak evde meraklı çocuklar veya kemirmeyi seven evcil hayvanlar varsa dikkatli olunmalı. Dikim ve budama gibi işlemler sırasında eldiven kullanılmalı, bitkiye çıplak elle dokunulmamalı. Zehirlenme durumunda hemen 114 Ulusal Zehir Danışma Merkezi aranmalı.

◊ Bitkilerdeki bazı işaretler uyarıcı olabilir: Parlak renkli meyveler (özellikle kırmızı, mor veya mavi) ve alışılmadık derecede cilalı yapraklar doğada genellikle ‘beni yeme’ sinyalidir. Ancak bu her zaman geçerli değildir. Bitkinin kırıldığında süt gibi beyaz özsu akıtması, keskin kokular yayması veya yapraklarında kristalimsi tüyler olması dikkat çekici özelliklerdendir. Zehirli sarmaşık türlerinde yaprakların üçlü gruplar halinde dizilmesi gibi desenler görülebilir. (Prof. Dr. Hasan Yıldırım)