Fidan: Kaan’ın üretimi için ABD’den lisans ve motor bekleniyor

SERRA KARAÇAM / WASHİNGTON

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu için bulunduğu New York’taki Türkevi’nde konuştu. Fidan Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ABD Başkanı Trump ile görüşmesi ardından merak edilenlere açıklık getirdi.

Fidan, ABD’nin Türkiye’nin insansız hava aracı üreticisi Baykar’dan Amerika Birleşik Devletleri’nde bir üretim tesisi açmasını talep ettiğini duyurdu.

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ABD Kongresi’nin Türkiye’nin beşinci nesil savaş uçağı Kaan’da kullanılacak motorların ihracatını engellediği hatırlattı.

Türkevi’nde basın mensuplarına konuşan Fidan, şunları söyledi:

"Şu anda almayı beklediğimiz F-35 ve KAAN'ın motorları var. ABD Kongresi'nde bekletiliyor ve lisansları durmuş durumda. Onların lisanslarının hayata geçirilmesi ve motorların gelmesi lazım ki KAAN'ların üretimi başlayabilsin. Bizim ABD ile olan ilişkimizde sınırlamaların olması, bizi ister istemez uluslararası sistemde daha farklı arayışların içerisine itecek. Kendi yeteneklerimizi elbette geliştiriyoruz ancak hiçbir ülke, sadece kendi geliştirdikleri ile kendisi için yeterli hale gelemez."

Fidan, Kongre’ye dayalı yaptırımların kaldırılması gibi konuların siyasal olarak ilerlemesi gerektiğini de hatırlattı.

Bakan Fidan, Suriye’deki “Kürt kardeşlerimiz dahil hiçbir azınlık ve çoğunluk grubunun kendini tehdit altında görmediği; özgürce kimliğini yaşayabildiği, eşit hissettiği, kendini güvende hissettiği bir ortamın olması için gerekli olan ekonomik katkı, kurumsal kapasite, askeri ve güvenlik tedbiri ne ise Türkiye hepsini vermeye hazır” şeklinde konuştu.

Fidan, SDG ile ilgili konuların üç taraflı takip edildiğini söyledi:

“Merkezi Şam’daki yönetimle SDG arasındaki müzakere süreçlerini yakından takip ediyoruz. ABD’nin bu konuya ilişkin evrilen rolüyle ilgili değerlendirme ve yönlendirmelerimiz var. Türkiye’nin çok yakın takibi söz konusu. Kendi aramızda yaptığımız değerlendirmeler ve aldığımız kararlar var.

Türkiye’nin milli güvenliğinin tehdit altında olmadığı; Suriye’deki Kürt kardeşlerimiz dahil hiçbir azınlık ve çoğunluk grubunun kendini tehdit altında görmediği, özgürce kimliğini yaşayabildiği, eşit hissettiği ve kendini güvende hissettiği bir ortamın olması için gerekli olan ekonomik katkı, kurumsal kapasite, askeri ve güvenlik tedbir ne ise Türkiye hepsini vermeye hazır.”

“Bu tek taraflı değil; bölgedeki ortaklarıyla bulabildiği paydaşlarıyla yapmaya hazırız. Bu yönde çalışıyoruz. Saydığım hedefler konusunda şeffafız, netiz; gizli gündemimiz, ajandamız yok. Cumhurbaşkanı da bunun altını çiziyor. Biz de ilgili kurumlar olarak bu vizyonu koordine edip alanda hayata geçiriyoruz.

Amerikalılarla bu konuyu sık sık gündeme getiriyoruz. Bölgesel ilkeler çerçevesinde görüşmelerimiz var; mümkün olan en uygun yöntemle çözmeye gayret ediyoruz.”

Dışişleri Bakanı Fidan, ABD’nin Türkiye’nin insansız hava aracı üreticisi Baykar’dan Amerika Birleşik Devletleri’nde bir üretim tesisi açmasını talep ettiğini ifade etti:

“ABD’nin Türkiye’deki gelişmiş teknolojiden istifade etme konusunda talepleri var. Türkiye, ABD pazarına mühimmat satabiliyor; bizim hassas olduğumuz konu iki ülke arasındaki müttefiklik ruhuna yakışmayan sınırlamalara takılmamak, CAATSA’nın ortadan kalkması.”

ABD, müttefiklerinden askeri teçhizat satın alabilir; ancak bunu koşulları var.

Amerikan Güvenlik İnsansız Hava Aracı Yasası (American Security Drone Act, NDAA 2024 mali yılı kapsamlı) uyarınca, 22 Aralık 2025’ten itibaren, belirli yabancı kuruluşlar tarafından üretilen veya monte edilen ve güvenlik riski olarak değerlendirilen insansız hava araçlarının ABD federal kurumları ve yüklenicileri tarafından tedarik edilmesi veya işletilmesinin yasaklanması üzerinde duruluyor.

“Buy American Act” ve “Defense Production Act” yasaları Pentagon’u öncelikle ABD’de üretilen sistemleri satın almaya yönlendirmekte.

ABD hükümeti, özellikle güvenlik riski oluşturduğu değerlendirilen yabancı kuruluşlardan gelen yabancı yapımı dronların tedarikine kapıyı kapatma yoluna giderken, Fidan’ın duyurduğu gibi ABD merkezli üretim tesisleri kurmak satın alma kısıtlamalarını aşabilecek bir yol olabilir. Bir insansız hava aracı (UAV) ulusal savunma açısından kritik olarak değerlendirildiğinde istisnalar tanınabiliyor.

Kritik ihtiyaç ve yerel üretim/teknoloji paylaşımı ortaklığında istisnalar, ulusal güvenlik gereksinimlerine uyumu sağlamak için titiz inceleme ve onay süreçlerine tabi.

ABD’nin yabancı bir savunma satın alabilmesi için Kongre’nin onayı ve son derece sıkı yabancı yazılım/donanımın güvenlik incelemesi gerekiyor.

Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası (NDAA) ise genellikle, eşdeğer bir Amerikan ürünü bulunmadıkça ya da yabancı bir ürünü almak bir çatışmada kritik zaman kazandırmadıkça, savunma fonlarının yabancı yapımı sistemlerde kullanılmasını kısıtlıyor.

Türkiye’nin F-16, Black Hawk ve F-35 parçalarının bir bölümünü ortak üretmesi örneğinde olduğu gibi ortak üretim veya teknoloji paylaşımıysa mümkün.