Gazze yi eski İngiltere Başbakanı Tony Blair mi yönetecek?

James Landale | Ottilie Mitchell

BBC'nin elde ettiği bilgilere göre eski İngiltere Başbakanı Tony Blair, Gazze'de savaş sonrası geçiş yönetimi liderliği konusunda görüşmeler yapıyor.

Beyaz Saray'ın da desteklediği belirtilen teklifte Blair'in Birleşmiş Milletler ve Körfez ülkelerinin desteklediği bir yönetime liderlik yapması, daha sonra da kontrolü Filistinlilere devretmesi öngörülüyor.

Blair'ın ofisinden yapılan açıklamada eski başbakanın Gazze halkını yerinden edecek herhangi bir teklife destek vermeyeceği duyuruldu.

İngiltere'yi 2003'te Irak savaşına sokan Blair, ABD ve diğer taraflarla Gazze'nin geleceği üzerine üst düzey planlama görüşmelerine katıldı.

Blair ağustos ayında Trump ile Beyaz Saray'da Gazze'nin geleceği planlarını konuşmuştu. ABD Ortadoğu Temsilcisi Steve Witkoff görüşmeyi "çok kapsamlı" diye tanımlamış ancak başka bir ayrıntı verilmemişti.

Blair, 2007'de başbakanlıktan ayrılmasından sonra ABD, AB, Rusya ve BM'den oluşan güçlerin Ortadoğu Temsilciliği görevini yapmıştı.

Tony Blair, bu dönemde Filistin topraklarının ekonomik gelişmesine ve iki devletli çözüm için gereken koşulların yaratılmasına odaklanmıştı.

Plan ne içeriyor?

The Economist dergisi ve İsrail medyasında yer alan haberlere göre, planlar Blair'in Gazze Uluslararası Geçiş Yönetimi (İngilizce kısaltmasıyla GITA) adlı bir kurumun başına geçmesini öngörüyor.

Bu kurum, beş yıl boyunca Gazze'nin "en yüksek siyasi ve hukuki otoritesi" olmak için BM'den yetki isteyecek.

Plan, Doğu Timor ve Kosova'nın devlet olma sürecini denetleyen uluslararası yönetimleri örnek alacak.

Başlangıçta Gazze'nin güney sınırına yakın Mısır'da konuşlandırılacak olan bu yönetim, Gazze Şeridi'nde istikrar sağlandıktan sonra çokuluslu bir güçle birlikte Gazze'ye girecek.

Blair başbakanlığı döneminde 2003 Irak Savaşı'na İngiliz kuvvetlerini gönderme kararını almıştı.

Bu karar, savaşa ilişkin resmi soruşturmada ağır eleştirilere maruz kalmış ve Blair'in, Irak'ta kitle imha silahlarının üretildiğine dair kesin bilgiye sahip olmadan, hatalı istihbarata dayanarak hareket ettiği ortaya çıkmıştı.

Blair'in Gazze'de geçiş yönetimi liderliği için görüşmeler yaptığı haberleri, Filistin Yönetimi lideri Mahmud Abbas'ın iki devletli çözüm planını uygulamak için Trump ve diğer dünya liderleriyle çalışmaya hazır olduğunu söylemesinden sonra geldi.

Abbas ayrıca Gazze'nin gelecekteki yönetiminde Hamas'ın rol almasına itiraz ettiklerini vurguladı ve örgütün silahsızlanmasını talep etti.

Gazze'de süren savaşta farklı taraflar bölgenin geleceği için farklı teklifler gündeme getirdi.

Donald Trump, şimdilik vazgeçilmiş gibi görünen planlarından bahsetmiş ve ABD'nin "Gazze'nin uzun vadeli sahibi konumunu" alması gerektiğini, bölgenin "Ortadoğu'nun Rivierası" olabileceğini söylemişti.

Planlara göre Gazze'de yaşayan Filistinliler zorla yerlerinden edilecek ve böylece uluslararası hukuk da ihlal edilecekti. Fakat ABD ve İsrail "gönüllü" göç olacağını savundu.

Reddedilen Arap planı

Mart'ta ABD ve İsrail, Gazze'deki 2,1 milyon Filistinlinin yerlerinde kalacağı savaş sonrası yeniden inşa programı öneren Arap planını da reddetmişti.

Filistin Yönetimi ve Hamas, Arap planını memnuniyetle karşılamıştı. Planda Gazze'nin geçici olarak bağımsız uzmanlardan oluşacak bir komite tarafından yönetilmesi ve uluslararası barış gücü askerlerinin de konuşlandırılması öneriliyordu.

İngiltere bu hafta Fransa, Kanada, Avustralya ve diğer birçok ülkeyle birlikte Filistin topraklarını devlet olarak tanıdı ve iki devletli çözüm çağrısı yaptı.

İsrail ve ABD ise tanıma hamlesini "Hamas'a ödül" diye tanımlayarak karşı çıktı.

İsrail ordusu, Hamas'ın 7 Ekim 2023'te İsrail'in güneyine düzenlediği ve 1200 kişinin öldüğü, 251 kişinin de rehin alındığı saldırısından sonra Gazze yoğun bir saldırı başlattı.

Gazze Sağlık Bakanlığı'nın verilerine göre şu ana dek İsrail saldırılarında 65.419 kişi öldü.

BM'nin bir soruşturma komisyonu, İsrail'in Gazze'de soykırım suçu işlediğine karar verdi. İsrail ise suçlamayı reddetti.