Genel Sağlık Sigortası’nın gizli detaylar ve haklarımız: GSS nedir?

Kıymetli Okuyucularım,

Sosyal devletin en önemli omurgalarından biri olan sağlık hakkı, yalnızca bireyin değil, toplumun tamamının huzur ve refahını da doğrudan etkiler. İşte bu yüzden, Türkiye’de “Genel Sağlık Sigortası” ya da kısaca GSS, sağlık hizmetlerini herkes için ulaşılabilir kılan kritik bir sistemdir. Ancak vatandaşların önemli bir bölümü hâlâ GSS’nin kapsamı, yükümlülükleri ve sunduğu avantajlar hakkında yeterince bilgi sahibi değil. Bu yazıda, Genel Sağlık Sigortası’nı ve gelir testi uygulamalarını tüm yönleriyle, sade bir dille ve en ince detayına kadar ele alıyorum. Çünkü sağlık, yalnızca zenginlerin değil, herkesin hakkıdır.

Genel Sağlık Sigortası Nedir?

Genel Sağlık Sigortası; kişilerin öncelikle sağlıklarının korunmasını, sağlık riskleriyle karşılaştıklarında ise ortaya çıkan harcamaların finansmanını sağlayan bir sistemdir. Üstelik GSS, kimsenin ekonomik gücüne ya da tercihine bakmaksızın, sağlık hizmetlerinden toplumun tüm fertlerinin eşit şekilde yararlanmasını sağlar. 1 Ocak 2012’den bu yana Türkiye’de ikamet eden tüm Türk vatandaşları, zorunlu olarak bu kapsamın içinde yer alıyor.

Kimler GSS Kapsamında?

Kanunen zorunlu veya isteğe bağlı sigortalılar,

5510 sayılı Kanun veya önceki kanunlar uyarınca gelir veya aylık alanlar,

Vatansızlar,

18 yaş altındaki sosyal güvencesiz çocuklar,

İşsizlik ve kısa çalışma ödeneği alanlar,

Ülkemizde kesintisiz bir yıldır ikamet eden ve başvuru yapan yabancılar,

Yabancı uyruklu öğrenciler,

Stajyer avukatlar,

Koruyucu tedbir kararı verilen kişiler,

Askerlik görevini er, erbaş, yedek subay öğrencisi olarak yapanlar ve askeri öğrenci adayları,

Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi öğrenci adayları…

Ve sosyal güvencesi olmayan, ülkemizde ikamet eden tüm vatandaşlar, GSS çatısı altında sağlık hizmetlerinden yararlanabilmektedir.

Gelir Testi: Kimler, Neden Yaptırmalı?

GSS’nin önemli bir ayağı ise gelir testidir. Hiçbir sosyal güvencesi olmayan vatandaşlar, prim ödeme gücü bulunmadığını beyan ederek gelir testi yaptırabilir. Bu test, vatandaşın maddi durumunu resmî olarak tespit eder ve prim ödeme zorunluluğunu belirler. Başvurular ise ikametgâh adresinin bağlı olduğu Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına yapılır.

Burada dikkat edilmesi gereken nokta şu: Gelir testi için herhangi bir süre kısıtlaması yoktur. Fakat Kurumun gönderdiği tescil tebligatının tebliğinden itibaren bir ay içinde başvuru yapılmazsa, bu süreye kadar oluşan borçlar kişinin kendisi tarafından ödenmek zorundadır.

Geliri Asgari Ücretin Üçte Birinden Fazla Olanlar Ne Kadar Prim Öder?

Eğer gelir durumu asgari ücretin üçte birinden yüksek çıkarsa, genel sağlık sigortası primi brüt asgari ücretin yüzde 3’ü olarak hesaplanır. 2025 yılı itibarıyla bu prim tutarı 780,17 TL olarak belirlenmiştir. Ayrıca gelir durumunda bir değişiklik olması halinde vatandaşlar tekrar gelir testi başvurusu yapabilir.

Gençler ve GSS Hakları

Lise ve dengi öğrenimden mezun olan gençler, mezuniyet tarihinden sonra 20 yaşını; yükseköğrenim mezunları ise 25 yaşını aşmamak kaydıyla iki yıl boyunca GSS’den ücretsiz olarak yararlanabilir. Bu süre zarfında primler devlet tarafından ödenir. Böylece gençlerin sağlık hakkı, iş arama sürecinde dahi korunmuş olur.

Kısmi Süreli Çalışanlar: Eksik Gün Primi Düzenlemesi

Bir diğer önemli konu da kısmi süreli ya da çağrı üzerine çalışanlar için geçerli olan eksik gün primi yükümlülüğüdür. Ay içinde 20 gün ve daha az çalışan bu vatandaşlar, eksik günlerini tamamlamak zorundaydı. Ancak 26 Mart 2020’de yapılan yasal düzenleme ile bu sınır 8 gün ve daha az çalışanlar için geçerli hale getirildi. Ayrıca ev hizmetlerinde 10 günden fazla çalışanlar için de eksik gün tamamlama zorunluluğu ortadan kaldırıldı. Bu düzenleme, geçici ve düzensiz işlerde çalışanların üzerindeki yükü bir nebze hafifletti.

Sağlık Herkesin Hakkı

Genel Sağlık Sigortası, vatandaşın hem koruyucu hem de iyileştirici sağlık hizmetlerine eşit koşullarda ulaşmasını garanti eder. Ancak sistemin karmaşık yapısı, çoğu zaman vatandaşların kafasını karıştırabiliyor. Bu yüzden her vatandaş, haklarını ve yükümlülüklerini iyi bilmeli, GSS’nin sunduğu imkânlardan eksiksiz yararlanmalı. Unutmayalım: Sağlık hakkı, lütuf değil; sosyal devletin temel görevidir.

Ayrıca ülkemizde milyonlarca vatandaşımızın GSS prim borcunu ödeyemediklerini biliyoruz. Hatta bu kişilere borç tebligatları gönderiliyor ve gönderilmeye de devam ediliyor. GSS prim borcu olan vatandaşlarımız ise acilen bir kamu borç yapılandırması beklemektedir. Böylelikle GSS prim borçlarını kolaylıkla ödeyebileceklerdir. Kimi vatandaşlarımız ise sağlık hizmetlerini kamu üzerinden almak istememekte bu durumda da almadığı sağlık hizmetini için borç yükümlülüğü ile karşı karşıya gelmektedir. Esasen artık düşünülmesi gereken sistem ise GSS’nin tıpkı isteğe bağlı sigortalılık gibi tercih edilebilir olmasıdır.