Google dan Türkiye itirafı: Deprem uyarı sistemi sınıfta kaldı

Google’ın sisteminde ciddi sarsıntılar için “Take Action” (Harekete Geçin) ve daha hafif sarsıntılar için “Be Aware” (Dikkatli Olun) adlı iki tip uyarı bulunuyor. Harekete Geçin uyarısı, telefon sessizde olsa bile yüksek sesli bir alarm çalarak ekranı kaplıyor ve kullanıcıyı sarsıntıdan hemen önce uyarıyor.

Ancak BBC'nin aylar süren saha araştırmasına göre, Türkiye’deki felaketin yaşandığı sabah saat 04.17'de, yani çoğu insan uykudayken, sistem bu kritik uyarıyı zamanında gönderemedi. O dönem bu uyarıyı aldığını söyleyen kimseye ulaşılamadı.

DEPREMIN BÜYÜKLÜĞÜ YANLIŞ TAHMİN EDİLDİ

Google araştırmacıları, Science dergisinde yayınladıkları makalede sistemin başarısızlığını “algoritma sınırlamaları” olarak açıkladı. İlk deprem sırasında sistem, sarsıntının büyüklüğünü 4.5 ila 4.9 olarak tahmin etti. Oysa gerçekte depremin büyüklüğü 7.8 şiddetindeydi. Aynı gün yaşanan ikinci büyük deprem de sistem tarafından doğru değerlendirilmedi.

İkinci sarsıntıda 8.158 telefona Harekete Geçin, yaklaşık 4 milyon kullanıcıya ise Dikkatli Olun bildirimi gönderildi. Olay sonrası algoritmalar güncellendi ve simülasyonlarla sistem yeniden test edildi. Yapılan güncellemelerin ardından ilk deprem yeniden yaşansaydı 10 milyon kişiye Harekete Geçin, 67 milyon kişiye de Dikkatli Olun uyarısı gönderilecekti.

BİLİM İNSANLARINDAN ELEŞTİRİ

ABD'deki Colorado School of Mines Üniversitesi’nden Yardımcı Doçent Dr. Elizabeth Reddy, verilerin açıklanmasının bu kadar uzun sürmesine “İki yıl sürdü! Bu küçük bir olay değil, insanlar hayatını kaybetti ve sistem beklendiği gibi çalışmadı” açıklamasıyla tepki gösterdi.

Google ise AEA’nın ulusal erken uyarı sistemlerinin yerini almak için değil, tamamlayıcı olması amacıyla geliştirildiğini vurguluyor. Ancak bazı uzmanlar, ülkelerin bu tür teknolojiye fazla güvenmesinden endişeli.

Pasifik Kuzeybatı Sismik Ağı Direktörü Harold Tobin, “Google yapıyor diye bazı ülkeler kendi sistemlerinden vazgeçebilir mi? Bu konuda çok daha şeffaf olunmalı” diyerek uyarıda bulundu.

Google, AEA’nın şimdiye kadar 98 ülkede uyarı gönderdiğini belirtiyor. Ancak 2025’te Myanmar’da yaşanan son büyük deprem sırasında sistemin nasıl çalıştığına dair sorulara henüz yanıt vermedi.