‘Göz mikrobiyomu uzay ortamında incelendi’

Gözdeki mikroskobik yaşamın, dünya dışı koşullarda nasıl değiştiği bilim insanlarının yeni araştırma konusu oldu. Medipol Acıbadem Bölge Hastanesi Göz Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Uğur Tunç, göz mikrobiyomunun uzay ortamında incelendiği uluslararası SpaceOmix projesine katkı sunanlar arasında yer aldı.

‘GÖZDE YAŞAYAN GÖRÜNMEYEN CANLILAR’

Mikrobiyom, vücudumuzda yaşayan bakteri, mantar, virüs ve diğer mikroorganizmaların tümünü ifade ediyor. Genellikle bağırsak sağlığıyla anılsa da mikrobiyom göz yüzeyinde de bulunuyor. Dr. Tunç, “Yakın zamana kadar göz steril bir ortam olarak kabul ediliyordu. Ancak yeni nesil biyoinformatik analizlerle artık göz yüzeyinde yaşayan mikroorganizmaların DNA’sı tespit edilebiliyor” dedi.

GÖZ MİKROBİYOMU BOZULURSA NELER OLUR

Göz mikrobiyomunun bozulması faydalı mikroorganizmaların azalması ve zararlı patojenlerin artmasıyla birlikte bazı göz hastalıklarını tetikleyebiliyor diyen Dr. Tunç, “Kuru göz, alerjik konjonktivit, üveit ve iridosiklit gibi hastalıklarla insan vücudundaki mikrobiyom dengesizliği arasında bağlantı olduğu düşünülüyor” diye konuştu.

Dr. Tunç, “Mart 2025’te SpaceX’in FALCON-9 roketiyle gerçekleştirilen FRAM-2 görevinde, göz mikrobiyomu ilk kez uzay ortamında incelendi. Polar yörüngede 5 gün süren yolculuk sırasında aynı kişilerden alınan göz mikrobiyomu örnekleri hem dünyada hem de uzayda saklanarak karşılaştırmalı analiz yapıldı. Bu proje kapsamında Suudi Arabistan, Belçika, Malta ve Florida’dan bilim insanlarıyla birlikte çalıştık. Projede ben asıl olarak göz mikrobiyomunun elde edilmesi ve analiz protokolünün oluşturulmasında görev aldım” dedi.

'UZAYDA MİKROBİYOMUN DAVRANIŞI, İNSAN FİZYOLOJİSİNİ ANLAMADA ÖNEMLİ OLABİLİR'

Uzayda değişen yerçekimi, radyasyon ve atmosfer koşullarının mikroorganizmaların DNA ve protein yapıları üzerinde etkili olabileceği düşünülüyor diyen Dr. Tunç, bu etkilerin gelecekte insan sağlığı için yeni kapılar aralayabileceğini vurgulayarak şunları söyledi:

“Mikroorganizmalar yüksek yapılı canlıların küçük birer modeli gibi. DNA ve protein sentezi açısından bize çok benziyorlar. Uzayda mikrobiyomun davranışı, insan fizyolojisini anlamada çok önemli bir adım olabilir. Belki bugün kulağa uzak geliyor ama 50-60 yıl sonra uzayda uzun süre kalan insanların sağlık sorunlarını çözmek zorunda kalacağız. Göz mikrobiyomu da bu sorulardan biri olabilir.”