SonTurkHaber.com
close
up
Hemşin’in Son Prensi: Sergey Vardanyan Agos

Hemşin’in Son Prensi: Sergey Vardanyan Agos

SonTurkHaber.com, Agos kaynağından alınan verilere dayanarak bilgi yayımlıyor.

Sergey Vardanyan 1970’li yıllardan bu yana, bir bilim insanı ve aynı zamanda bir gazeteci olarak Hemşinlilerin Ermenistan’da bilinir olmasını sağladı. 90’lı yıllardan sonra ise Türkiye’deki Hemşinliler üzerine de çalışma imkanı buldu.

Kendine şaka yollu yakıştırdığı ‘Hemşin Prensi’ lakabı ile bilinen öncü ve çalışkan bir bilim insanını kaybettik.
Hemşin dili, kültürü ve tarihi üzerine çalışmalar yapan birinin yolunun Sergey Vardanyan’la kesişmemesi mümkün değildir. Bizim için Sovyetler Birliği kurulduktan sonra içerde kalmış (Hemşinllilerde nedense sınırın diğer tarafı, ‘dışarda’ kelimesi yerine ‘içerde’ kelimesi ile ifade ediliyor) Müslüman Hemşinli akrabalarımız dışında, Sovyet coğrafyasındaki Hemşinliler, yani Hıristiyan Hemşinliler pek bilinen olgular değildi. Ermenistan’da ise hem Batum’dan Kırgızistan ve Kazakistan’a sürülmüş olan Müslüman Hemşinliler, hem de Abhazya ve Rusya’nın çeşitli şehirlerinde yaşayan Hıristiyan Hemşinliler dar bir akademik çevre dışında bilinmiyordu. Sergey Vardanyan 1970’li yıllardan bu yana, bir bilim insanı ve aynı zamanda bir gazeteci olarak Hemşinlilerin Ermenistan’da bilinir olmasını sağladı. 90’lı yıllardan sonra ise Türkiye’deki Hemşinliler üzerine de çalışma imkanı buldu. 
Tsayn Hamşenagan (Hemşin’in Sesi)
Dünya’nın en ilginç gazetelerinden biri olabilir Tsayn Hamşenagan. Tek kişilik dev kadro tarafından çıkarılan, içinde dört dil bulabileceğiniz bir gazete düşünün. Vardanyan Abhazya’da yaşayan Hıristiyan Hemşinlilerle karşılaştığı 70’li yıllarda Abhazya’yı köy köy gezerek, maniler, türküler, özdeyişler, deyimler, gelenek göreneklerle ilgili anlatılar, masallar, ninniler gibi bir çok alanda derleme çalışmaları ve röportajlar yapmış. Elinde malzeme biriktikçe Hemşinlilerden insanların pek haberi olmadığını da düşünerek süreli bir yayın çıkarmaya karar vermiş. Böylece Tsayn Hamşenagan ortaya çıkmış. Gazetede Rusça, Ermenice yazılar, Hemşince derlemeler, bazen de Türkçe- Hemşince Hemşin türküleri bulmak mümkündü. Bir süre sonra gazete sadece Abhazya Hemşinlilerinden değil, sürgün Hemşinliler ve Türkiye Hemşinlilerinden derlenen ürünleri de içermeye başladı. Aylık olarak çıkmaya başlayan gazeteyi, son yıllara kadar, tek başına, iki ayda bir çıkarmayı sürdürdü. Gazetenin eski sayılarını ciltletip kitap olarak yayınlamayı da ihmal etmedi. 

Hemşin Müzesi
Vardanyan sadece sözleri toplamadı gezdiği yerlerde. Aynı zamanda nesneler de topladı. Ev gereçleri, tarım gereçleri, giysiler, Hemşinlilerle ilgili tarihi belgeler, el yazmaları da topladı. Bu materyali sergilemek için bir Hemşin Müzesi açmak istiyordu. Bunun için bazı denemeler de yaptı. Büyük uğraşlar sonucu müze olarak düzenlenmek üzere bir yer tahsis edilmesini sağladı. Ancak bu tahsisat uzun süreli olamadı maalesef. Vardanyan bütün malzemeyi evine taşıdı ve eşinin muhalefetine karşın evinin bir odasını Hemşin Müzesi’ne çevirdi. Umarım yaşamını yitirdikten sonra en azından bu malzeme bir müze olarak değerlendirilebilir. 
Muzip bir masalcı
Vardanyan 1978-1982 yılları arasında Ermenistan, Azerbaycan, Artsax, Naxçıvan, Abhazya, Gürcistan ve Rusya’nın çeşitli şehirlerden derlediği halk hikayelerini ‘The Salvaged Tales’ adıyla İngilizce olarak yayınladı. Derleme kitaplarına aldığı halk hikayelerinin dışında kendisinin yazdığı birçok masalı da bulunuyordu. Bazı masalları okul kitaplarında eğitim materyali olarak da kullanılıyordu. Vardanyan’ın masalcı kişiliği günlük yaşamına ve ilişkilerine de yansırdı. Kendisi ile bir saat zaman geçirdiğinizde bile olayları anlatışındaki ve kavrayışındaki kıvrak zekayı ve mizahı yakalayabilirdiniz. Gündelik olayları gülünç masallara dönüştüren bir mizaca sahipti. 
Başvuru kitapları

Sergey Vardanyan Hemşin araştırmaları için başvuru kaynağı niteliğinde kitaplar bıraktı geride. 'կրոնափոխ Համշենահայերի Բարբառը, Բանահյուսությունը եվ Երգարվեստը' adlı kitapta Hemşin Ermenicesi ile Doğu Ermeniceyi karşılaştırdı, Hemşince şarkıları notalarıyla birlikte kayda aldı ve bir Hemşince sözlükçeye yer verdi. 'Բանահյուսական Պատումի Միջավյրը' adlı kitabında tarih, kimlik meselelerine yoğunlaştı ve yine bir çok derleme hikayeye yer verdi. Bunların dışında ‘Trabzon Vilayeti ve Hemşin’ adlı bir kitabı daha bulunuyordu. Yaşamını yitirmeden evvel kendi yayınlarını içeren bir bibliyografya kitabı yayınladı. Hemşin çalışmaları dışında ‘Ermenistan’ın Başkentleri’ ve ‘Ermenilerin Başkentleri ‘ adlı iki kitabı daha bulunuyor.

Nevi şahsına münhasır
Vardanyan nevi şahsına münhasır denen insanlardan biriydi. Özel bir düşünüş biçimi vardı. Bir yanıyla çok öfkeli ve hızlı parlayan biriyken öte yandan sabırlı bir polemikçiydi. Ancak büyük tartışmalardan sonra bile hızlı bir şekilde mizaha dönebilirdi. Bir çok konuda esnek davranırken dil meseleleriyle ilgili son derece titiz davranır, emin olmak için kılı kırk yarardı. Tek bir kelime üzerine on tane soru sorabilirdi. ‘Bu kelime nasıl söyleniyor?’ ‘Herkes böyle mi söylüyor?’ ‘Başka versiyonu var mı?’ ‘Böyle de söyleyebilir miyim?’ Her karşılaşma, her sohbet bir şekilde bu sorulara bağlanır, kelimelerin arasında kaybolurduk. Tek bir sesin bile yanlış kayda geçmemesi için elinden gelen her şeyi yapardı. 
Yaşatmak için
Sergey Vardanyan, eserlerinin Türkiye’de de yayınlanmasını, Türkiye’deki Hemşinlilere de ulaşmasını çok istiyordu. Eserleri gerçekten de bu alan açısından çok değerli çalışmalar. Umarım yaşarken görmeyi çok istediği Türkçe kitaplarını onun hatırasına armağan edebiliriz. 

Daha fazla bilgi ve son haberler için SonTurkHaber.com'ı takip edin.
seeGörüntülenme:41
embedKaynak:https://www.agos.com.tr
archiveBu haber kaynaktan arşivlenmiştir 05 Haziran 2025 12:31 kaynağından arşivlendi
0 Yorum
Giriş yapın, yorum yapmak için...
Yayına ilk cevap veren siz olun...
topEn çok okunanlar
Şu anda en çok tartışılan olaylar

Salda Gölü’nde bayram heyecanı

05 Haziran 2025 07:02see181

İrfan Can Kahveci den Fenerbahçe itirafı: En büyük hedefim şampiyonluk

04 Haziran 2025 22:25see177

ABD’nin ana gündem maddesi Türkiye: Erdoğan ne istiyorsa karşılayın VİDEO İZLE

04 Haziran 2025 23:11see137

Bakan Yerlikaya açıkladı: Motokurye düzenlemesi yolda!

04 Haziran 2025 21:39see133

ABD, Gazze de acil ateşkes talep eden Birleşmiş Milletler Konseyi kararını veto etti

04 Haziran 2025 23:36see126

Düzce de yapay zeka destekli trafidar lı denetim

05 Haziran 2025 02:20see126

Diyarbakır SON DAKİKA yangın haberi: 13 katlı binada yangın çıktı, 17 kişi yaralandı, yaralılardan üçü öldü

05 Haziran 2025 20:58see123

Çeşme’de silahlı saldırıya uğrayan iş insanı yaralandı

04 Haziran 2025 22:50see121

Tarlada sondaj kuyusundan karbondioksit gazı çıktı

04 Haziran 2025 23:43see120

Türkiye ticarette tarih yazıyor: İhracatta Cumhuriyet tarihinin zirvesi görüldü VİDEO İZLE

04 Haziran 2025 21:38see118

Diyarbakır da 13 katlı apartmanda korkutan yangın: Mahsur kalanlar var

05 Haziran 2025 20:11see117

Uluslar Ligi nde ilk finalist Portekiz Sözcü Gazetesi

05 Haziran 2025 00:09see117

100 yaşında kanseri yendi!

05 Haziran 2025 22:48see115

Kurban Bayramınız kutlu olsun

06 Haziran 2025 06:12see115

SOM, hedefi tam isabetle vurdu

06 Haziran 2025 14:39see114

Çanakkale de üç otomobilin karıştığı zincirleme kaza: Yaralılar var Çanakkale Haberleri

05 Haziran 2025 00:55see114

Almanya Portekiz: 1 2 (MAÇ SONUCU) UEFA Uluslar Ligi nde Portekiz finalde Futbol Haberleri

05 Haziran 2025 00:09see113

Sabah namazı vakitleri 5 Haziran 2025: Arefe sabah namazı imsak vakti saat kaçta? Diyanet il il sabah namazı ezan saati Son Dakika Haberleri

04 Haziran 2025 23:44see112

İstanbul için ilk toplantı yapıldı! 600 bin konut için gaza basılacak!

06 Haziran 2025 12:34see112

Deyr Dibvan da İsrailli Saldırılar: 30 Yaralı

05 Haziran 2025 00:21see111
newsSon haberler
Günün en taze ve güncel olayları