İkinci el araç pazarında talep de fiyat da artıyor ve artacak

Paramız değer kaybediyor, banka faizleri enflasyona yenik, borsa siyasi gelişmelere sert tepkili, döviz baskı altında... Bu ekonomik gidişat, tüketicilerin aynı zamanda bir yatırım aracı olarak gördüğü otomobil satın alma güdüsünü tetikliyor. Yılın ilk sekiz ayında sıfır otomobil satışları yüzde 8 artışla 650 bin adedi aşarken, ikinci el araç pazarında da 5 milyona yakın devir gerçekleşti. Geçen ay 101 bin adetten fazla sıfır araç satışıyla tüm zamanların en yüksek Ağustos rakamına erişildi. Vergilendirmede yapılan değişiklikler satın alma talebini öne çekerken, ikinci el piyasası da değişen fiyatları yakından takip ediyor.

Temmuz ayında elektrikli araçlar ile pikap sınıfına getirilen yeni ÖTV’lere, yakın zamanda AB ve serbest ticaret anlaşması bulunmayan ülkelerden ithal edilen araçlara iki ay sonra yürürlüğe girmek üzere yeni ek vergiler açıklandı. İçten yanmalı ve hibritlerde yüzde 25 veya 6 bin dolar, şarj edilebilir hibritlerde yüzde 30 veya 7 bin dolar, elektrikli araçlardaysa yüzde 30 veya 8.500 dolar ek gümrük vergisi tanımlandı. Bu büyük ölçüde Çin’den gelecek araçların fiyatlarını artıracak. Yükselen fiyatlar halkın önemli kısmını ikinci el araçlara yöneltecek.

Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’nin sahibinden.com'da yayınlanan ilanlardan hareketle hazırladığı Ağustos ayı raporuna göre, otomobil talep endeksi geçen yılın aynı ayı için yüzde 11,4, Temmuz’a kıyasla ise yüzde 0,7 oranında yükseldi. Satılık otomobil ilanlarının kapatılma süresiyse 3,2 azalarak 19,8 güne indi. Piyasadaki hızlı el değiştirmeyi yansıtan bu verilere ek olarak, enflasyondan arındırılmış reel fiyatlara bakınca ikinci eldeki değer kaybının azaldığı ve geçen ay yıllık değişimin yüzde -11,1 olduğu görülüyor.

Ortalama otomobil fiyatları benzinlilerde 1.273.000 TL seviyesinde. LPG’lilerde 538 bin TL, dizellerde 1.015.000 TL, hibrit türünde 2.354.000 TL ve elektriklilerde ise 3.642.000 TL düzeyinde olduğu raporda ortaya koyuluyor. Yakıt türünden bağımsız ortalama satılık otomobil fiyatı 2024 Ağustos ayına kıyasla yüzde 18,2 artarak, 1.022.000 TL’ye ulaştı. Segmentine göre en yüksek fiyat artışı C, yani orta sınıfta yüzde 20,2 olarak beliriyor.

2004-2008 model yılındaki araçların fiyatları yüzde 2,5, 2009-2013 modellerin yüzde 10,5 ve 2014-2018 üretimlerin fiyatları yüzde 15,8 arttı. Ortalama fiyatlar 2004-2008 grubunda 500 bin TL’nin altında seyrederken, 2014-2018 modellerde 1.164.000 TL’ye ulaşıyor. Daha yeni model yıllarındaki en yüksek artış yüzde 18,5 ile 2019 üretimlerde. 2024 model araçların fiyatı ise bir önceki aya kıyasla yüzde 3,3 artarak 2.057.000 TL olarak karşımıza çıkıyor.

İkinci elde talep ve fiyat yükselirken, otomobil arzının ölçütü olarak kullanılan satılık otomobil ilan sayısıysa azalıyor. Ağustos’ta satılık otomobil ilan sayısı önceki aya kıyasla yüzde 4,2 azalarak 947 bin adet seviyelerine inmiş durumda.

Bir diğer online ilan platformu arabam.com’un CEO’su Önder Oğuzhan ise, Ticaret Bakanlığı’nın uyguladığı 6 ay-6 bin km dolmadan ikinci el araç satışını engelleyen kuralın 2026’ya kadar uzatılmasının, stok amaçlı ilanların azalmasını sağladığını belirtiyor. Asıl işi ikinci el araç satışı olmayan kişilerce yapılan al-sat işlemlerini engelleyen bu kuralın piyasanın daha sağlıklı işlemesine katkı sağladığını ifade eden Oğuzhan, “ÖTV’de yüzde 80 diliminin altında çok araç kalmadığını söyleyebiliriz. Fiyat farkını azaltarak tüketicilerin daha üst segment araçlara yönelme ihtimalini artırdı. Alt segmentlerde ucuz araç seçenekleri azalıyor” şeklinde yorumluyor.

arabam.com’un endeksine göre de reel fiyatlarda gerileme Temmuz’da yüzde 0,7 ile yavaşladı. ÖTV matrah düzenlemesinin etkisiyle ikinci el piyasasına talep net biçimde artarken, Ağustos’ta ise reel fiyatlar yüzde 0,43 artış göstererek yılın başından bu yana ilk kez yükseldi. Yapılan değerlendirmede elektrikli ve hibrit araçlara yönelik ilginin giderek arttığı, şarj ağının genişlemesiyle pazar payının daha da yükseleceğinin öngörüldüğü ifade ediliyor.