Instagram ın yeni özelliği endişe yarattı: Haritalı paylaşım kullanıcıları takip edilebilir hale getiriyor, peki bu özellik nasıl kapatılır?

Instagram'ın son güncellemesiyle birlikte devreye giren "haritalı paylaşım" özelliği, kullanıcıların içeriklerini harita üzerinde belirli konumlarla eşleştirerek paylaşmasına olanak tanıyor. Mesajlaşma bölümüne entegre edilen bu özellik, ilk bakışta işlevsel görünse de, detaylar incelendiğinde gizlilik ve güvenlik açısından bazı soru işaretlerine yol açıyor.

Meta tarafından yapılan açıklamada, özelliğin tercihe bağlı olarak kullanılabileceği belirtilse de çoğu kullanıcı bu güncellemeyi fark etmeden aktif hale getirebiliyor. Konum paylaşımı sırasında sadece ilçe değil, sokak ve apartman düzeyinde hassas veriler işlenebiliyor. Özellikle çocuklar ve gençler için potansiyel riskler barındıran bu uygulama, kötü niyetli kişilerin gerçek zamanlı olarak kullanıcıları takip edebilmesini mümkün kılıyor.

Uzmanlar, konum bilgilerinin bir kez paylaşıldıktan sonra geri alınmasının mümkün olmadığını belirtiyor. Ayrıca, bu tür verilerin platformun veri havuzuna dahil edilerek kullanıcı profillerinin çıkarılmasında kullanılabileceği ifade ediliyor. Kullanıcıların konum paylaşım ayarlarını gözden geçirmesi, uygulamaya verdiği izinleri sınırlaması ve haritalı paylaşım özelliğini devre dışı bırakması öneriliyor.

"Arka planda çok daha kapsamlı bir veri işleme stratejisi dönüyor"

Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Görsel İletişim Tasarımı Anabilim Dalı Başkanı ve Bilişim Teknolojileri Uzmanı Prof. Dr. Ali Murat Kınık, Instagram'ın yeni haritalı paylaşım özelliğini hem teknik hem de toplumsal yönleriyle 'ya değerlendirdi.

Prof. Dr. Ali Murat Kırık, bu tür güncellemelerin yalnızca kullanıcı deneyimiyle sınırlı düşünülmemesi gerektiğini vurguladı. Özelliğin, kullanıcıya ilk etapta "arkadaşlarını daha kolay bulma" gibi pratik faydalar sunuyor gibi görünse de aslında arka planda çok daha kapsamlı bir veri işleme ve gözetim stratejisinin parçası olabileceğine dikkat çekti.

Prof. Dr. Kırık, "Instagram'daki canlı konum özelliği, kim nerede, günün hangi saatinde ne yapıyor, hangi lokasyonda daha çok zaman geçiriyor gibi davranışsal verilerin toplanmasına da olanak tanıyor. Örneğin bir kullanıcı sürekli bir alışveriş merkezinde görülüyorsa, algoritmalar bu veriyi ‘alışveriş odaklı' bir kullanıcı profiline dönüştürebilir. Ya da sabahları hep aynı kafede konum paylaşıyorsa, bu hem reklam hedeflemeleri açısından hem de güvenlik açıkları bakımından dikkat çekici olabilir" dedi.

"Sadece il ya da ilçe değil, sokağını hatta apartmanı gösterecek kadar açık bilgi paylaşıyor"

Yeni haritalı paylaşım özelliğinin teknik olarak nasıl çalıştığına da değinen Prof. Dr. Ali Murat Kırık, "Aktif hale getirildiğinde, cihazın GPS donanımı üzerinden oldukça hassas konum verisi elde ediliyor. Yani sadece 'Kadıköy' demiyor; sokağını, hatta apartman seviyesini gösterecek kadar noktasal bilgi sunabiliyor. Özellikle konum geçmişi açıksa, o kişinin gün içinde nerelere gittiği, ne kadar süreyle orada kaldığı gibi bilgiler de algoritmalar tarafından işlenebiliyor" dedi.

"Kullanıcılar çoğu zaman bu özelliği aktif ettiklerinde yalnızca 'yakın arkadaşlarım görsün' diye düşünüyor ama aslında cihazın konum verisi, platform tarafından sürekli ve arka planda toplanıyor" diyen Prof. Dr. Kırık, şöyle devam etti:

"Mesela bir kişi konumunu sadece beş kişiye açık bıraksa da bu bilgi Meta'nın veri havuzuna eklenmiş oluyor. Ayrıca cihazınızın IP adresi, bağlantı noktası, Wi-Fi verileri gibi teknik bilgiler de bu konumla birleştirildiğinde; evinizin, iş yerinizin ya da sıkça gittiğiniz yerlerin profili kolayca çıkarılabiliyor."

"Bilgiler bir kez verildi mi geri dönüşü yok"

"Üstelik bu bilgiler bir kez toplandı mı, geri dönüşü de yok" diyen Prof. Dr. Ali Murat Kırık, "Yani bugün 'sadece yakınlarımla paylaştım' denilen bir konum, yarın sistemin veri tabanında kalıcı bir iz haline gelebilir. Bu nedenle her yeni özellik gibi bu da dikkatle kullanılmalı; konum paylaşımı bir alışkanlığa dönüşmemeli" ifadelerini kullandı.