İsrail de Türk SİHA ları hazımsızlığı! İsrail e dokunursanız üretim zora girer

EKONOMİ HABERLERİ EKONOMİ

İsrail'de Türk SİHA'ları hazımsızlığı! 'İsrail'e dokunursanız üretim zora girer' Türkiye’nin TB2 hamlesini masaya yatıran İsrailli analist Shay Gal, Ankara ile Tel Aviv arasında yaşanabilecek olası gerginlikte Baykar'ın Batılı ülkelerden parça tedarik edemeyeceği yönünde üstü örtülü tehditler yöneltti. İsrail'de Türk SİHA'ları hazımsızlığı! 'İsrail'e dokunursanız üretim zora girer'

GİRİŞ 21.09.2025 13:51 GÜNCELLEME 21.09.2025 13:51

İlk Yorum Yapan Sen Ol

Facebook'ta Paylaş X'te Paylaş

Haber7 - ÖZEL

Küresel SİHA pazarındaki üstünlüğü ABD ve İsrail’den alarak zirveye yerleşen Türkiye’nin dünden bugüne hangi aşamalardan geçtiğini analiz eden İsrailli Uluslararası Siyaset Uzmanı Shay Gal, kaleme aldığı makalesinde, Türkiye'nin savunma sanayii devi Baykar'ın ürettiği TB2 SİHA’larının küresel etkisini mercek altına aldı.

Gal, Türkiye'nin 1990'lardan bu yana İHA teknolojisine olan ilgisini ve Batılı ülkelerin bu alandaki "ret" cevaplarını hatırlatarak, TB2'nin nasıl başarı hikayesine dönüştüğünü detaylandırdı.

İsralli Gal, Karabağ ve Ukrayna'da kazandığı şöhretle TB2'nin sadece askeri araç değil, aynı zamanda etkili dış politika aracı haline geldiğini vurguladı.

ABD VERMEDİ TÜRKİYE DAHA İYİSİNİ YAPTI

Türkiye’nin SİHA serüveninin 35 yıl önce başladığını belirten Gal, “Türkiye sıfırdan başlamadı. 1990'larda ve 2000'lerde hava kuvvetleri PKK’ya karşı İsrail yapımı Searcher ve Heron dronlarını uçurdu ve ABD'den Predator ve Reaper dronlarını istedi, ancak reddedildi.” dedi.

Dünyanın en büyük SİHA ihracatçısı olarak öne çıkan Baykar firmasını analiz eden Gal, “1980’lerde Özdemir Bayraktar tarafından kurulan ve şimdi oğlu Selçuk (Erdoğan'ın damadı) tarafından yönetilen Baykar, sadece bir endüstriyel başarı değil, aynı zamanda bir dış politika aracı haline geldi. TB2, Karabağ'da (2020) ve Ukrayna'da (2022) ün kazandı ve Rusya'nın adaptasyonu rolünü kısıtlayana kadar saldırılar gerçekleştirdi.” ifadelerini kullandı.

ENGELLEMELERE ASELSAN'LA KARŞI KOYDU

TB2'nin teknolojik ve tedarik zincirinin küresel olduğunu kaydeden Gal, SİHA'nın ilk versiyonlarında kullanılan Avusturya Rotax motorları, Kanadalı WESCAM optikleri ve Hensoldt ARGOS-II gibi Batı menşeli alt sistemlere dikkat çekti. Kanada’nın 2020 yılında uyguladığı optik sistemlerle ilgili ambargoyu 2025 yılında kaldırdığı hatırlatılan analizde, “Kopya iddialarına rağmen, Baykar, Türk bileşenlerine geçmeden önce Batı alt sistemlerine - önce İsrail, sonra ABD - güvendi. ASELSAN'ın ASELFLIR-500'ü şimdi ön saflardaki TB2'leri donatırken, daha yeni ASELFLIR-600 menzili ve otomasyonu ilerletiyor - bu, yaptırımlara karşı bir koruma, ancak hala olgunlaşıyor..” dedi.

NATO ÜLKELERİ DE TB2'YE YÖNELDİ

İsrailli analist, Polonya’nın 24 adet TB2 alımını örnek göstererek, Türkiye’nin İHA ihracatını eğitim ve lojistik paketleriyle genişlettiğini belirtti. Ayrıca Balkanlar’da, özellikle Arnavutluk, Kosova ve Bosna üzerinden nüfuzunu artırdığını söyledi.

Gal şu ifadeleri kullandı:                   

“Ankara bir hizmet modelini ihraç ediyor: Polonya'nın 24 TB2'si, eğitim, lojistik ve hizmet desteği için NSPA ile çok yıllı bir sözleşme kapsamında. Balkanlar'da (Arnavutluk, Kosova, Bosna), şeffaf olmayan anlaşmalar Yunanistan ve Sırbistan'ın baskısı altında nüfuzunu genişletiyor. Bu yıl, Hırvatistan altı TB2 teslim aldı, mürettebatı eğitti ve onları resmi olarak hizmete soktu, böylece kanıtlanmış bir savaş yeteneğiyle onları kullanan ilk NATO üyelerinden biri oldu.”

BALKANLARDAN ORTADOĞU'YA, AFRİKA'DAN ASYA'YA HER YERDE

TB2’nin fiyat avantajına vurgu yapan İsrailli Gal, şu satırlara yer verdi:

- Fiyatla cezbedilen rejimler için, TB2, MQ-9 Reaper'dan bir büyüklük derecesi daha düşüktür ve İsrail Hermes-900/Heron-TP ve Çin Wing Loong/CH-4 paketlerinin altındadır.

- Sınır savaşları ve caydırıcılık tiyatrosu için 'yeterince iyi'. Destekçiler, bu uygun fiyatın ve savaş geçmişinin risklerden ağır bastığını savunuyor - ancak yaptırımlar tedarik zincirlerini boğduğunda, Ankara'ya bağımlılık, egemenliği kendi zaman çizelgesine sınırlar.

- Asya'da, Azerbaycan'ın 2020 kampanyası TB2'nin değerini gösterirken, Kırgızistan ve Tacikistan tedarikçi yazılımına ve yedek parçalarına bağımlılık gösterdi.

- Hindistan için ders daha keskin. Pakistan zaten Çin CH-4 ve Wing Loong filolarına paralel olarak Türk İHA yeteneğine sahip, bu da yaptırımlara dayanıklı çift bir tedarik hattı oluşturuyor.

- Ankara'nın gelişmiş dron transferleri, Çin desteğiyle birleştiğinde, "ucuz hava gücünün" Yeni Delhi'ye karşı iki cephede - Keşmir ve Hint Okyanusu'nda - dönebileceği anlamına geliyor.

- Sıklıkla dile getirilmeyen şey, Türkiye, Pakistan ve Çin'in sadece paralel tedarikçiler değil, aynı zamanda Pakistan'ın bağımlılığının tek bir ekosisteminde yakınlaştıklarıdır - bu iki ucu keskin bir kılıç.

- Orta Doğu'da, Türkiye, Irak ve Suriye'ye sınır ötesi dron saldırılarını normalleştirdi. ABD'nin 2023'te Haseke üzerinde bir düşürmesi, bu sistemlerin ittifakın kırmızı çizgileriyle ne kadar kolay çatıştığını gösterdi.

- Afrika'da, TB2'ler tartışmalı rejimlerin uygun fiyatlı hava gücü haline geldi: Etiyopya'daki Tigray savaşında belirleyici oldu ve ardından Mali ve Nijer'e yayıldı.

- Libya'da, BM komiteleri Türk İHA'larının ambargoları ihlal ettiğini belgeledi, bu da dron ekonomisinin vekalet savaşını beslediğini gösteriyor. 2025'te, BM raporları ambargolara rağmen Sudan'a TB2 teslimatlarını da belgeledi ve Baykar personelinin yerinde görüldüğü belirtildi - müşteri, ticaret kılığına girmiş.”

GÖZDAĞI VERMEYE KALKTI: 'İSRAİL'LE SORUN YAŞARSANIZ TEDARİK DURUR' 

İsrailli Gal, TB2’nin sadece bir drone değil, Ankara’nın ittifakları şekillendiren küresel modeli olduğunu kaydetti. Türkiye’nin İsrail’le yaşayabileceği olası bir gerilimde TB2’nin hizmet ağının durabileceğini fakat buna karşı bazı tedbirler alındığını ifade eden Gal, yazısını şu tespitlerle sonlandırdı:

"Afrika'da, boru hatları üs kurulumları, baskı, tedarik anlaşmaları ve diplomatik hizalanma ile çakıştı. Avrasya'da, yedek parçalar ateşkesleri şekillendiriyor. Orta Doğu'da, taktik saldırılar komşuları baskı altına alıyor. Hint Okyanusu'nda ise eğitim ve anlaşmalarla yapılan teslimatlar bağımlılığı pekiştiriyor. Uygun krediler veya aşamalı bağışlar anlatıları satın alır ve itaati kilitler.

Batı Yarımküre ve Okyanusya'da önemli bir kullanım görülmedi, ancak siyaset hala dalgalanıyor: Kanada'nın MX-15D ihracatını durdurması ve tersine çevirmesi, Ottawa'daki bir kararın Ankara'nın tedarik zincirini ve müşterilerini nasıl etkilediğini gösteriyor.

TB2 garip bir silah değil. Rusya adapte oldukça, Ukrayna CONOPS'unu keşif için değiştirdi ve daha temkinli hale geldi.

Bu arada, Baykar yeni varyantları ileriye taşıyor: Ağustos 2025'te bir TB2T-AI 40.000 feet'e yükseldi ve uçak gemisi özellikli TB3, TCG Anadolu'dan operasyonel bir güverte olduğunu kanıtladı - ancak aynı bağımlılık zincirleri ve yaptırım riskleri devam ediyor.

Bir hatırlatma: yavaş, optik dronlar sadece sarf edilebilir etkinleştiriciler olarak işlev görür - savunmaların zayıf olduğu yerlerde yoğunlaşır ve elektronik savunmanın yoğun olduğu yerlerde kısıtlanır.

Yaptırımlar asıl tuzaktır. Emsaller açık: 2019 sonrası AB lisanslarının dondurulması, 2020 ABD CAATSA yaptırımları, 2020 Kanada kesintisi ve 2024'teki kısmi geri dönüş.

Pratikte, motorlar durur, taşıma barajları ve yazılım durur. Bir Yunan, (Güney) Kıbrıs veya İsrail krizinde, TB2'nin hizmet ağı, tam da Ankara'nın başka öncelikleri olduğunda duracaktır.

Türkiye bunu biliyor ve bunu telafi ediyor: Kiev'de bir Baykar fabrikası, İtalya'daki Leonardo ile bir ortaklık, ASELSAN'ın ASELFLIR-500'ü ve Türkmenistan tarafından ARGOS-II'nin yol onayı. Bu mozaik, alıcıların lehine dönüştürülebilir - eğer önceden planlanırsa."

Bütçeler, yaptırımlar için uç noktalarda test edilmiş, toplam sahip olma maliyetini yansıtmalıdır. TB2'de ısrar edenler, çıkış rampaları planlamalıdır: emanet edilmiş yazılım, Türk olmayan MRO, alternatif optikler ve paralel filolar."

TB2 TEDARİKÇİSİ ÜLKELERE DE MESAJ 

Kapana kısılmaktan kaçınmak için ilk günden itibaren "egemen hizmet" oluşturun. İsrail, Yunanistan ve (Güney) Kıbrıs için ölçü simetriktir: TB2/MAM'a toplu bir rahatsızlık olarak yaklaşın - çok katmanlı algılama, esnek C-UAS, yemler ve yer istasyonlarına saldırılarla etkisiz hale getirilir.

Bu, halihazırda bağlı olan alıcılar için de önemlidir: bir zamanlar motor ve optik tedarik eden devletler - İsrail, ABD, Kanada, Avusturya, Almanya - hala alternatif hizmet zincirleri sağlayabilir. Ankara'nın "bağımsızlığı" bu Batı köklerine dayanıyor.

KAYNAK: HABER7

Faruk Arslan Haber7.com - Özel Haber Sorumlusu

Editör Hakkında İstanbul’da doğdu. Aslen Erzurumlu. Anadolu Üniversitesi Uluslararası İlişkiler mezunu. 2010 yılından bu yana gazete ve internet haberciliğinde. 2013-2022 yılları arasında Akit Medya bünyesinde birçok vazife üstlendi. Dosya haberleriyle ödül ve plaketler aldı. Alanında uzman isimlerle röportajlar, mülakatlar, beyanatlar gerçekleştirdi. Çeşitli kurum, kuruluş ve STK’lara metin yazarlığı desteği verdi. Alanıyla ilgili seminerlerde, konferanslarda, çalıştaylarda, panellerde yer aldı. Uluslararası Medya Enformasyon Derneği ve İletişim Platformu Derneği üyesi. Kasım 2022’den beri Haber7 kadrosunda.

YORUMLAR İLK YORUM YAPAN SEN OL

GÖNDER